Een miljoen Nederlandse huiseigenaren staat ‘onder water’: hun hypotheek is hoger dan de waarde van hun woning. De beeldspraak is tekenend.
Als Nederland getroffen wordt door een watersnoodramp, komen de autoriteiten in actie. Achterstallig dijkonderhoud wordt dan eindelijk ter hand genomen. De rampzalige crisis die veel huizen qua prijs onder water heeft gezet, heeft een vergelijkbaar effect. Ten langen leste is er ‘politiek draagvlak’ voor de impopulaire maatregelen die we jaren voor ons uit hebben geschoven.
Naast alle leed heeft zo’n ramp dus een positieve kant: als ‘wake‑up call’. Het is daarbij handig als het een ‘nationale ramp’ is. Dan loert het gevaar dicht bij huis en valt het niet onder het tapijt te vegen.
Maar wat als het om een globale bedreiging gaat? Ook opwarming en zeespiegelstijging kunnen Nederland op den duur onder water zetten. De uitstoot van CO2 is daarvan waarschijnlijk de belangrijkste oorzaak, stelde het IPPC, het klimaatpanel van de VN, vast. Zeker Nederland moet zich daarover zorgen maken, zei IPPC-voorzitter Rajendra Pachauri.
Maar doen we dat ook? De Amerikaanse oostkust, waar overstromingen een toenemend gevaar vormen, is ver weg. De Kiribati-archipel, die langzaam overspoeld raakt, is onbeduidend. Verre, kleine en geleidelijk verlopende rampen zijn blijkbaar niet in staat ons wakker te schudden. Daardoor lopen we het risico dat het ons vergaat als die kikker die langzaam wordt gekookt zonder dat hij ‘t merkt.
Ergens moet een magische grens zijn, die uitgedrukt kan worden in een wiskundige formule. Vul in: aantal verloren mensenlevens, in één klap of uitgesmeerd over een serie mini-rampjes, vermenigvuldigd met economische schade, gecorrigeerd voor afstand tot ons bed. Dit coëfficiënt bepaalt onze bereidheid om de nodige offers te brengen. Maar de formule behoeft bijstelling: ‘ver van ons bed’ bestaat niet meer.
Herman Vuijsje
