Ik ben een week in zuidwest Macedonië voor de eerste editie van ons initiatief Fronterra. Een van de belangrijke elementen van het Fronterra concept is gezamenlijk eten. Overal ter wereld werkt eten als sociaal smeermiddel. Dat doen wij op relatief kleine schaal, aan tafels met zo’n honderd mensen.
Overal ter wereld werkt eten als een sociaal bindmiddel
De Europese Unie en Macedonië zijn ook in dialoog, zij het op een wat groter en abstractere schaal. Sinds 2005 is Macedonië in gesprek met de EU over toetreding. Macedonië staat nu ruim 10 jaar in het Brussels voorportaal. De regering wil graag toetreden en hoopt het voorportaal snel te kunnen inwisselen voor de woonkamer. Het zal steeds lastiger worden om toe te treden, nu de regering van Gjorge Ivanov autoritaire trekken begint te vertonen. Dat is geen pre, althans in gesprekken met Brussel over toetreding (eenmaal in de EU is de autoritaire ruimte weer groter).
Ook in gesprekken met jongeren hoor ik minder enthousiasme. Niet iedereen staat meer te trappelen. Ze vragen zich af wat de EU nou wil. Europa doet al jarenlang beloftes, maar geeft daar zelden opvolging aan. Van infrastructurele projecten die niet afkomen tot de halfslachtige steun aan jongerenbewegingen: steeds weer worden beloftes niet waargemaakt. Dat leidt hier tot teleurstelling. En tot twijfel of Europa nog wel het Europa is waar ze van droomden.
Hier komt nog bij dat de Europese omgang met de grote stoom immigranten in veler ogen aantoont dat het juist Europa is dat hulp nodig heeft en niet Macedonië. Willen jullie de grens nou open of dicht, wordt mij gevraagd. Mijn uitleg dat de EU-bureaucratie ons niet helpt effectieve en heldere maatregelen te nemen stuit op weinig begrip.
Het valt sowieso op hoe politiek de discussies zijn
Het valt sowieso op hoe politiek de discussies zijn. Iedereen heeft een mening, behoort tot een politiek kamp. Er wordt nu dagelijks gedemonstreerd tegen de regering. Overheidsgebouwen worden beklad, er zijn protestmarsen en de oppositiepartijen kondigen aan de verkiezingen van 5 juni te zullen boycottenDe protesten zijn twee weken geleden begonnen toen president Ivanov van zijn macht misbruik maakte en amnestie verleende aan een grote groep politici die door een special prosecutor aangeklaagd waren wegens corruptie en afluisteren van ca. 20.000 mensen.
Ik krijg als buitenstaander de finesses niet helemaal mee, maar ben onder de indruk van de passie en overtuiging waarop er wordt gesproken over politiek en de toekomst van het land. Iets dat we in Nederland geheel kwijtgeraakt zijn. Bij ons wordt politiek vooral als volksvermaak gezien, of iets waarop je vrij kan schelden. Echt participeren is er niet bij.
Ver weg van deze protesten, op een prachtige heuvel boven het meer van Ohrid, komen de deelnemers aan Fronterra bij elkaar. Een kleine honderd in aantal en ongeveer gelijk verdeeld over Albanezen (overwegend moslim) en Macedoniërs (overwegend christelijk). Macedonië heeft zo’n 270 dagen zon per jaar. Helaas hebben we pech en valt deze dag onder de overige 60. Kort voor aanvang begint het te regenen, na het hoofdgerecht steekt de storm op en als ik aan mijn toetje van aardbei en chocola begin soppen mijn sokken in mijn schoenen. Het mag de pret niet drukken. We gaan door, en drinken een extra glas rakia, de lokale jenever. Veel gezichten zien we voor de eerste keer – het is onvermijdelijk dat een dergelijke event nieuwsgierige buurtbewoners aantrekt.
Dankzij het enthousiasme en doorzettingsvermogen van Fronterra-oprichter Raul wordt het eten deze avond bereid door vier chef-koks, uit Albanië en Macedonië, die fantastisch koken. Ze werken zich een slag in de rondte. De regen maakt het uitserveren niet gemakkelijker; om waterig eten te voorkomen, moeten ze de afstand tussen keuken en de dinertent rennend afleggen.
Op het moment dat iemand ontdekt dat een van de Albanese koks jurylid is bij een vermaard kookprogramma op televisie, trekt iedereen zijn telefoon voor een selfie met de beroemdheid. Een geweldige aftrap die voor velen een welkome afleiding is van de situatie waarin ze verkeren. Ook aan deze tafel zaten veel jongeren zonder baan.
De dagen erna doorlopen 20 van deze jongeren een intensief programma gericht op het bijbrengen van vaardigheden die nodig zijn om een eigen bedrijf op te zetten, teambuilding en het uitwerken van hun eerste business ideeën. We brengen ze, dankzij ons lokale team, ook in contact met een netwerk van ondernemers, investeerders en experts. Dat we een aantal keer op het lokale journaal komen versterkt bij velen het gevoel dat dit een serieus programma is.
We zijn aangenaam verrast door de kwaliteit van de concepten
Op de laatste avond pitchen ze hun ideeën. We zijn aangenaam verrast door de uiteindelijke kwaliteit van de concepten. Bovenal zijn we getroffen door het enthousiasme van de jonge ondernemers het niet hier bij te laten en echt serieus werk van hun bedrijfsconcepten te maken. De afgelopen dagen is er duidelijk een innerlijk vlammetje gaan branden bij deze deelnemers. We bieden dan ook een vervolgtraject aan, dat onder andere bestaat uit coaching, terugkomdagen en hulp bij crowdfunding. Zodat deze mensen kunnen bouwen aan een duurzame, gezamenlijke toekomst. Dat gezonde restaurant en dat bureau voor avontuurlijk toerisme komen er.
