Is Piketty-gate geboren? De econoom Thomas Piketty bereikte in korte tijd het internationale sterrendom en bestormde de bestsellerlijsten met zijn boek Capital in the Twenty-First Century. Dit vuistdikke werk behandelt een onderwerp dat sinds het luwen van de kredietcrisis in het brandpunt van de maatschappelijke aandacht staat: financiële ongelijkheid. Volgens Piketty worden – kort gezegd – de rijken rijker omdat vermogen meer oplevert dan arbeid. De vermogensongelijkheid in veel Westerse landen bereikt volgens Piketty historische hoogten. Alleen een stevige vermogensbelasting kan hierin iets veranderen.
Nog voordat voor- en tegenstanders wisten hoe je zijn naam uitspreekt (Piketty stelde zich aan ondergetekende voor als ‘Pie-keh-tie’), laat staan zijn 685 bladzijden dikke boek hadden gelezen, had tout le monde het over de Franse econoom, inclusief een niet door enige kennis van feiten gehinderde mening.
Maar heeft Piketty zelf zijn feiten op orde? Dit is de grote vraag nu de Financial Times Piketty’s data onder de loep heeft gelegd. Auteur Chris Giles schreef vrijdag een uitvoerig stuk waarin hij stelde dat Piketty een loopje met de waarheid neemt. De beschuldigingen variëren van het verkeerd overnemen van gegevens (tikfouten) tot het manipuleren en zelfs verzinnen van de data om zo de gewenste uitkomsten te krijgen.
Deze misstappen ondermijnen volgens Giles enkele belangrijke conclusies van Piketty, namelijk dat de vermogensongelijkheid na 1980 is gestegen en dat deze in de VS groter is dan in Europa. Sterker: de centrale these van Piketty – vermogensongelijkheid neemt toe – is volgens Giles “niet langer houdbaar”.
Giles stuurde zijn bevindingen voor publicatie aan Piketty. In een e-mail verwelkomde Piketty het gewroet van de FT-medewerker in zijn data. “Dit is precies waarom ik ze online heb gezet”, schrijft Piketty, zodat “een open en transparante discussie ontstaat over de belangrijke en ingewikkelde kwesties rondom het meten van ongelijkheid.” En ja, schrijft Piketty, er zijn problemen met de data, en die heb ik zo goed mogelijk proberen te ondervangen. Sterker: een belangrijke de reden waarom ik pleit voor het belasten van vermogen is om betere data te krijgen, schrijft Piketty.
Daags na Giles’ publicatie was de Franse hoogleraar echter een stuk minder vriendelijk. Piketty noemde het “belachelijk” dat de FT de algemeen erkende trend van stijgende vermogensongelijkheid ontkent. Op zijn beurt beschuldigde Piketty de FT ervan “oneerlijk” te zijn om aan de hand van de “imperfecties” in zijn data te stellen dat zijn conclusies niet juist zijn. “Ze doen daar niets aan af.” Met andere woorden: het is Giles die de data naar zijn hand zet.
Direct na publicatie van de FT ontstond er een heftige discussie op internet en social media tussen voor- en tegenstanders van Piketty. Ook nu lieten weinigen zich weerhouden een mening te ventileren zonder de argumenten van Giles en Piketty tot zich genomen te hebben. Belangrijker waren de politieke scheidslijnen die opdoemden: links is voor Piketty, rechts is voor Giles.
Wie heeft er gelijk? Giles wijst terecht op enkele fouten in de datasets van Piketty. En ja, je kunt vraagtekens zetten bij enkele berekeningen en vergelijkingen van Piketty. Zo ontbreekt er veel data en Piketty vult die geregeld aan, bijvoorbeeld door te extrapoleren. Dit gebeurt vaker in de (economische) wetenschap, maar Piketty gaat hier vrij ver in.
Giles overspeelt echter zijn hand door te stellen dat centrale conclusies van Capital niet onderbouwd zijn. De FT-journalist bekeek alleen de datasets van hoofdstuk 10, bijvoorbeeld. En vrijwel niemand bestrijdt dat de vermogensongelijkheid in westerse landen de afgelopen decennia is toegenomen. Recent onderzoek van het Amerikaanse congres, verschenen na publicatie van Capital, bevestigt bijvoorbeeld de stelling van Piketty. Ander onderzoek, onder andere geciteerd door The Economist (dat niet onder de indruk was van Giles' aantijgingen), stelt juist dat Piketty de mate van ongelijkheid onderschat. Een groot aantal economen neemt het dan ook op voor Piketty.
Een ding staat vast: de discussie over Piketty’s data en zijn rekenmethodes is nog lang niet verstomd, laat staan het debat over vermogens- en inkomensongelijkheid. Wordt vervolgd.
Foto: Andrew Kovalev voor OneWorld
