Europa en de Verenigde Staten zouden veel kunnen leren van China, India en Korea. Azië is sowieso het Westen voorbij gestreefd. En veel economieën, zeker ook in het Westen, falen om burgers goed te bedienen. Dit komt door een tekort schieten van de politiek en het beleid. De grootmeester globaliseringsvraagstukken en Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz presenteerde afgelopen donderdag tijdens de WRR-Lezing in Den Haag enkele ongemakkelijke waarheden over globalisering.
“Volgen jullie het nieuws?”
De vraag leidt tot wat gegniffel in een zaal goed gevuld met (oud) ministers, topwetenschappers, hoge ambtenaren en andere vooraanstaande denkers en doeners uit Nederland. Econoom Joseph Stiglitz, hoogleraar aan de Columbia University, adviseur van onder meer de VN, Wereldbank en president Clinton, vervolgt zijn betoog.
“Dit was nieuws deze zomer, maar in de Verenigde Staten hebben velen het gemist: China is de VS voorbij gestreefd als grootste economische blok ter wereld. De VS reageerden boos: wij willen nu eenmaal altijd de nummer één zijn. Maar ook China was niet blij. China loopt liever niet te koop met zijn economische kracht en stelde kritische vragen over de wijze waarop berekeningen waren gemaakt.”
Volgens Stiglitz is dit kenmerkend voor de huidige ontwikkelingen: “het Westen wil niet zien dat mondiale verhoudingen definitief zijn veranderd, maar de opkomende landen zijn niet te stuiten.” De nieuwe machtsverhoudingen zijn overigens niet zozeer een geheel nieuwe situatie, maar eerder een terugkeer naar de mondiale verhoudingen zoals die er tot in de 19e eeuw bestonden: China was in het verleden altijd al een grote wereldmacht. De nieuwe verhoudingen moeten zijn weerslag krijgen op mondiale instituties: die moeten hoognodig hervormd worden om opkomende mogendheden meer invloed te geven.” Dit is onvermijdelijk, maar het het Westen is hier niet toe bereid.”
Azië is de regio die het meest heeft weten te profiteren van de globalisering
Stiglitz constateert dat Azië de regio is die het meest heeft weten te profiteren van de globalisering. Daar zouden we van kunnen leren. Azië heeft dat namelijk niet gedaan door vrijhandel te stimuleren. Stiglitz: “China, Korea en India hebben heel gedoseerd, hier en daar, meer ruimte aan vrije handel gegeven, maar ze hebben ook altijd belangrijke delen van hun markten beschermd. En dat genereerde groei!”
Het geeft aan dat de markt goed gereguleerd moet worden en bewijst nog maar eens het failliet van de Washington-consensus die decennia verdergaande liberalisering voorschreef. IMF en Wereldbank hebben de Washington-consensus inmiddels achter zich gelaten, maar voor veel politici, beleidsmakers en met name de onderhandelaars van handelsverdragen, is meer vrijhandel nog steeds een belangrijk doel. Meer ruimte voor winstmaximalisatie en marktwerking, minder oog voor milieu en de kwetsbaren in een samenleving.
Ongelijkheid is het gevolg van politieke keuzes
Dan gaat Stiglitz een stapje verder. “Ongelijkheid is niet een onvermijdelijk gevolg van ‘de economie’, maar is het gevolg van politieke keuzes en van beleid. Ook binnen een open economie kan welvaart breed worden gedeeld en armoede worden vermeden. En hierin zijn de Scandinavische landen een lichtend voorbeeld.”
