Achtergrond

Werk niet voor maar mét vluchtelingen

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Sinds begin dit jaar ontving de Koerdische regio in Irak 860.000 Iraakse ontheemden. Deze mensen voegden zich bij de ruim 200.000 ontheemden die al op de vlucht zijn sinds 2003 en de meer dan 200.000 vluchtelingen uit Syrië. De Koerdische regering, de humanitaire gemeenschap en, last but not least, de Koerden zelf worden geconfronteerd met enorme uitdagingen om te voldoen aan de basisbehoeften van deze ontheemden en vluchtelingen. Zeker gezien de winter komt eraan komt en de crisis in Irak en Syrië niet op de korte termijn zullen worden opgelost.

Bovendien schiet de hulp overal in het Midden-Oosten en Noord-Afrika tekort. Want ook in Afghanistan, Palestina en Jemen zijn de humanitaire noden hoog. Het is allemaal weer meer van hetzelfde – en dat is precies waarom het absoluut noodzakelijk is om eens met een nieuwe aanpak te komen. Het is tijd voor: Linking Relief and Development (LRRD).

Crisis als norm
LRRD is een aanpak die noodhulp koppelt aan ontwikkeling, maar tot nu toe werd besproken zonder veel resultaat. Denktanks, zoals het Engelse ODI, proberen het concept nu terug te krijgen op de agenda Ook in een uitstekend rapport van de onderzoekers Moezel en Levine lees je hoe je noodhulp en ontwikkeling succesvol met elkaar verbindt in programma’s. Opvallend is dat Moezel en Levine crisis niet zien als uitzondering – iets wat plotseling de normale ontwikkelingsvoortgang onderbreekt – maar als een norm. Een bruikbaar uitgangspunt, want in veel delen van de wereld is crisis immers meer regel dan uitzondering.

Door de lokale kennis aan te wenden, voorkom je het beruchte “afhankelijkheid syndroom”.

De onderzoekers juichen de LRRD-aanpak toe en pleiten dat humanitaire organisaties meer gebruik moeten maken van bestaande netwerken en lokale oplossingen. Dus probeer problemen aan te pakken met zo min mogelijk externe middelen. Creëer geen nieuwe – vreemde – diensten, maar gebruik van bestaande oplossingen. Ook het verbinden van formele en informele instituties kan helpen bij lange termijn ontwikkeling. Hetzelfde geldt voor het verbinden van groepen en sectoren. Neem ook de religieuze leiders of plaatselijke private sector mee als je als organisatie een programma opzet.

Niet voor, maar mét
De suggesties van Moezel en Levinge komen sterk overeen met de visie van HealthNet TPO. Wij omarmen de LRRD-methode en geloven dat het werken met lokale middelen veel effectiever is dan het werken voor mensen gelabeld als vluchtelingen of ontheemden. Want dat laatste maakt hen slechts afhankelijk en duwt hen in het hokje ‘slachtoffer’. Op basis van onze gesprekken met Syrische, Egyptische en Libanese hulpverleners, pleiten we daarom voor één specifieke LRRD-suggestie in het bijzonder: ga aan het werk mét mensen die gevlucht zijn.

Ontheemden en vluchtelingen moeten worden ondersteund in de basisbehoeften en een bescheiden verandering van perspectief kan dat proces efficiënter en effectiever maken. Acute hulp varieert van onderdak en de distributie van middelen tot medische hulp en de aanleg van infrastructuur. Dat kun je voor mensen regelen, maar je kan het ook dóór hen laten regelen. In het laatste geval werk je samen en maak je ten volle gebruik maken van hun vaardigheden en expertise. In plaats van catering voor hen, krijgen ontheemden en vluchtelingen zo zelf de leiding.

Bovendien, als zij zich verenigingen en groepen oprichten, kunnen ze door de VN-agentschappen worden behandeld als partners. En door de lokale kennis, die in elke vluchtelingensituatie aanwezig is, aan te wenden voorkom je het beruchte ‘afhankelijkheid syndroom’.

Regionale opvang
Bovendien maakt deze LRRD-aanpak ontheemden een troef voor verandering. Het Westen blijkt niet bereid te zijn om  vluchtelingen op te nemen en pleit steeds meer voor ‘regionale opvang’. Maar als je dat doet, maak er dan ook een serieus alternatief van.

‘Vluchtelingen’ veranderen in een steeds krachtigere groep die sterker wordt zolang de strijd niet stopt.

Ga gezamenlijk aan de slag met de voorbereidingen van de wederopbouw. Help vluchtelingen en ontheemden met de voorbereiding van het herstel van openbare diensten als gezondheid, de rechterlijke macht en fysieke en sociale infrastructuur. Leg uit hoe en waarom de opbouw van instellingen essentieel is voor de wederopbouw van bijvoorbeeld Irak en Syrië. En gebruik de kennis van natievorming, die de afgelopen jaren in de regio is opgebouwd, bij onderwijs en trainingsprogramma’s voor vluchtelingen. Dit alles motiveert niet alleen, maar draagt ook direct bij aan betere gezondheid en welzijn. Bovendien kan het een ontnuchterend effect op de partijen die de crisis doen voortduren. Zij zullen zich realiseren dat ‘vluchtelingen’ veranderen in een steeds krachtigere groep die sterker wordt zolang de strijd niet stopt.

Tel daarbij op de bescheiden kosten en risico’s van dit alles in vergelijking met een militair antwoord op crisis. Of vergeleken de grote aantallen ‘expatriates´ die hun eigen werkelijkheid te creëren en weer moeilijk weg te krijgen zijn. Kijk bijvoorbeeld naar Zuid-Sudan, waar deze groepen al jaren dominant zijn en ontwikkeling nog altijd uitblijft. Kortom, mensen aan de gang helpen om hun eigen steun te organiseren kan ook nog eens kosteneffectief zijn.

Nieuwe Standaard
Naast een directe invloed op de crisis, kan deze aanpak tenslotte ook helpen om de reputatie van het Westen in de Arabische wereld iets te verbeteren. We maken een nieuwe standaard om mensen hulp te bieden die echt iets verandert, verbetert relaties. Een standaard voor een respectvolle omgang met medeburgers wiens leven wordt bedreigd en wiens waardigheid wordt vernietigd.

Kortom, mensen die meer verdienen dan een afhankelijk makend label als ‘vluchteling’.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons