Het kabinet Bouterse-Ameerali kondigde aan het begin van haar regeerperiode belastinghervormingen aan: de grootste verdieners betalen de zwaartste lasten en zij die minder hebben worden van belasting ontheven. Inderdaad is de belastingvoet opgetrokken. Wie echt bijna niets heeft, betaalt nauwlijks tot geen belasting. Maar om voor ‘een slecht rapport’ van een Nederlands consultancybureau € 1 miljoen neer te tellen en tegelijktijd een cabaretier die aan fondswerving doet voor drie keer meer aan belasting aan te slaan dan zijn laatste showreeks opbracht, is op zijn zachtst gezegd wonderlijk.
Met zijn P.I.E.T.-fonds heeft Jörgen Raymann sinds 2003 minimaal € 300.000 euro binnengehaald voor goede doelen in Suriname. Voor het Parelhuis, een tehuis voor met HIV besmette kinderen, zamelde het P.I.E.T.-fonds € 80.000 euro aan gelden in. Voor de renovatie van de Volksmuziekschool (VMS) opnieuw € 80.000 euro. Dankzij deze financiële impuls kon de Volksmuziekschool een doorstart krijgen in een goed gebouw en met voldoende goed gekwalificeerde docenten. VMS is de belangrijkste muziekschool in Suriname omdat alle muziekdisciplines er vertegenwoordigd zijn en studenten van alle sociale klassen er een thuis vinden vanwege de redelijke cursustarieven. Wie echt niets heeft maar wel muzikaal getalenteerd is, kan subsidie krijgen voor de aanschaf van zijn of haar instrument en zelfs korting of kwijtschelding van het lesgeld. Ook dit alles maakte Raymann’s P.I.E.T.-fonds mogelijk. Raymann’s P.I.E.T.-fonds zamelde ook gelden in voor theater Thalia, SOS Kinderdorpen, het muziekvakantieproject SISME van Ramon Williams en tal van andere sociaal-culturele initiatieven.
Onlogisch belastingregime
Afgelopen maand, toen Raymann zijn definitieve afscheid als cabaretier in geboorteland Suriname ‘vierde’ met een zestal benefietvoorstellingen van zijn show ‘Frede’, werden hij en zijn P.I.E.T.-fonds geconfronteerd met de Belastingdienst, zoals zij deze in de afgelopen tien jaar niet eerder hadden meegemaakt. Omdat het om een sociaal project gaat, werd door Raymann’s organisatie vooraf kwijtschelding van belastingafdrachten gevraagd.
Die kwijtschelding kregen ze niet, een onderdirecteur bij de Belastingdienst weigerde dit en vond dat de wet stringent moest worden toegepast. Aankloppen bij de meerderen van deze belastingambtenaar, de directeur der Belastingen en de nieuwbakken minister van Financiën, Adeline Wijnerman, mocht niet baten. Als de onderdirecteur aangaf dat moest worden betaald, konden zij niets doen. Helaas… regels zijn regels. En dus moest door Raymanns organisatie vooraf 25 procent van de kaartverkoop aan vermakelijkheids- en artiestenbelasting worden betaald. Voordat hij ook maar één show had gedaan, droeg Raymann omgerekend $ 22.000 Amerikaanse dollar aan belastingen af.
Ontstemd
De altijd vrolijke cabaretier is behoorlijk ontstemd over het gebeuren: “Het ontneemt je je drang om dingen te doen. Je doet zoveel voor het land. Ik vind het erg dat ik zes shows in vier dagen heb neergezet, samen met mijn team letterlijk heb gezweet heb om dit alles voor elkaar te krijgen en dan vervolgens drie keer meer aan het land moest geven dan aan de kinderen voor wie het geld eigenlijk bestemd was.”
Uiteindelijk hebben vijf benefietvoorstellingen $ 7000 Amerikaanse dollar opgebracht. De zesde voorstelling was een show voor genodigden, waardoor de Belastingdienst na lang aandringen oordeelde dat daar inderdaad geen belasting over hoefde te worden betaald. Meer kon Raymann er ook niet van maken, omdat hij te maken had met hoge overheadkosten zoals de huur van de zaal waar de voorstellingen zijn gehouden. Ook hier moest hij weer het volle pond betalen.
Met twee maten meten
Het is op zijn zachtst gezegd vreemd dat een weldoener geen kwijtschelding van belastingheffing krijgt, terwijl dit in voorgaande jaren wel het geval is geweest. Tegelijkertijd lijken grootverdieners met commerciële winsten nog altijd gevrijwaard van het betalen van behoorlijke belasting. Hoe kan het dat ondanks de aangekondigde belastinghervormingen vele bedrijven en individuen die grif profiteren van de goudkoorts nauwelijks belasting betalen? Ik heb het niet over officieel geregistreerde ondernemingen zoals het Canadese IAMGOLD, dat in 2011 ruim $ 140 miljoen Amerikaanse dollars aan belasting afdroeg. Ik heb het over de vele kleinere bedrijven en individuen in de goudbusiness. De meesten van hen lopen letterlijk met hun winsten weg. Zo zijn er nog duizenden in Suriname die goed garen spinnen zonder evenredige belastingafdrachten. Op woensdag 1 augustus, nadat ik de eerste versie van deze column heb geschreven meldt het nieuws in Suriname: ‘Goudzoekers krijgen massaal belastingaanslagen’. Het lijkt alsof het na twee jaar regering Bouterse men nu wel menens is en ook bij deze groep belasting wil innen. Door belastingdirecteur Tony van Dijk wordt verklaard dat de ‘grote buitenlandse investeerders’ met ‘kennis en kapitaal’ worden aangeslagen en niet de kleine goudzoekers. Die zullen pas worden belast wanneer ze hun goud bij de goudopkoopbedrijven aanbieden. Ik hoop echt dat het niet bij mooie woorden blijft, maar dat de grifverdienende goudbedrijven nu toch eindelijk ook belasting gaan afdragen.
Mislukte belastinghervormingen schuld Hollandse consultant
Temidden van alle djugu djugu met Raymann’s P.I.E.T.-fonds maakt de regering, in de personen van financiënminister Adeline Wijnerman en buitenlandse zaken minister Winston Lackin, wereldkundig dat ‘een slecht rapport’ van het Nederlands consultancy bureau BMC de staat Suriname € 1 miljoen euro heeft gekost, zonder dat de verwachte resultaten zijn geleverd. De aanbevelingen in het rapport hadden volgens Wijnerman en Lackin een aanzet moeten zijn tot de belastinghervormingen die de regering Bouterse-Ameerali aan het begin van haar regeerperiode aankondigde.
Waarom krijgt BMC de schuld?
Ik vraag mij in gemoede af. Hoe kan het dat zonder openbare aanbesteding een Nederlands bureau voor € 1 miljoen euro wordt aangetrokken? Hoe kan het dat het toegezegde bedrag aan dit Nederlands bureau BMC volledig wordt uitgekeerd, terwijl het rapport ‘niet naar tevredenheid’ van de regering is? Inmiddels spreekt de regering tegen dat volledig zou zijn uitgekeerd, maar uit de eerste berichten die de regering vorige week zelf uitbracht, spreekt het tegendeel.
BMC geeft in Nederland inderdaad adviezen die bijdragen aan verbetering van de kwaliteit van de publieke sector, maar wat weet zo’n bedrijf af van de Surinaamse situatie? Had een regering die zegt te gaan voor eigen kunnen, niet beter een Surinaams consultancy bureau in de hand kunnen nemen? Eentje die meer bekend is met het veld en de materie dan zo’n speler uit den vreemde? Ik heb nog meer vragen. BMC krijgt de schuld in de schoenen geschoven vanwege het feit dat de aangekondigde belastinghervorming nog geen aanvang heeft genomen. Maar in hoeverre is door de verschillende instanties die BMC moest onderzoeken meegewerkt aan het rapport? Je kan als consultant nooit een goed resultaat hebben als je opdrachtgever onvoldoende meewerkt.
Onwil en tjoekoe
Het is genoegzaam bekend dat actoren ook binnen het bestuur in Suriname hervorming van het belastingstelsel tegenwerken. Of tenminste: niet meewerken. Veranderingsprocessen binnen het openbaar bestuur in Suriname zijn sowieso een heikel punt. Bevredigende resultaten van de door de vorige regering in samenspraak met de Interamerican Development Bank, IDB geïniteerde ‘Hervorming van de Publieke Sector’ (Public Sector Reform) zijn nagenoeg uitgebleven.
Politieke onwil misschien. Teveel willen in te korte tijd is ook een mogelijke oorzaak. Maar zeker is dat men stuitte op teveel onwillige ambtenaren die of te strict de regels toepassen of juist hun ogen sluiten wanneer het overduidelijk is dat de regels moeten worden gehandhaafd. Corruptie speelt een grote rol. Wie bereidt is tjoekoe te betalen of vrienden heeft bij de Belastingen, kan zijn of haar eigen belastingkwijtschelding afdwingen. Doe je het op de eerlijke manier en heb je geen vriendjes bij de Belastingdienst, dan kan je het vergeten. Althans, zo lijkt het.
Geen hand in eigen boezem
Wat mij opvalt is dat bij falen, zoals in het geval van hervorming van belastingen of bij incidenten zoals dat van Raymann, de hoogst politiek verantwoordelijken hun verantwoordelijkheid afschuiven. Naar of hun lagere ambtenaren – ‘ze passen gewoon de wet toe’ – of naar de door henzelf aangetrokken, a priori veel te dure consultants. Dit gaat nooit werken zo. Een goed begin is dat wat fout gaat, bij jezelf te zoeken en vervolgens de juiste stappen te maken naar een bevredigende oplossing.
