Achtergrond

Wanneer papier meer waard is dan geld in Venezuela

Enorme rijen voor banken in Venezuela. Alle Venezolanen kregen vanaf maandag 72 uur om hun briefjes van honderd Bolivar in te leveren. In plaats daarvan komt nieuw geld op de markt, dat meer waard is. Door de enorme inflatie is het briefje nog maar twee dollarcent waard over de grens. “Daar is het papier meer waar dan het geld zelf.” In gesprek met de Venezolaanse socioloog Gerardo González.
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Sinds de economische crisis heeft Venezuela te maken met de hoogste inflatie ter wereld. Op dit moment is dat 700 procent, maar onderzoekers zijn bang dat dit oploopt tot 2000 procent.
Gerardo Conzález
is socioloog en houdt zich bezig met sociale en economische problemen. Hij is onderzoeker en geeft les. Hij werkt vooral met jongeren, politieke partijen en sociale bewegingen en is geïnteresseerd in sociale participatie. Vanuit zijn kantoor in de Venezolaanse hoofdstad Caracas reageert hij op de situatie.
Een briefje van honderd Bolivar is over de grens nog maar twee dollarcent waard. Het nieuwe briefje dat de regering nog moet introduceren op de markt is 20.000 Bolivar, zo’n vier dollar. Andere nieuwe briefjes zijn duizend, vijfduizend en tienduizend Bolivar. “Maar niemand weet precies waar en wanneer het geld gedrukt wordt. Mensen leveren hun geld in als borg bij de bank”, vertelt Conzález.
Wat is inflatie? 
Inflatie is een lastig begrip. Geske Dijkstra, hoogleraar governance and global development aan de Erasmus Universiteit, legt het uit.

Wat zie je als je naar je werk loopt?

“Buiten bij het kantoor waar ik werk staan enorm veel mensen. Het is een chaos. Overal zijn rijen voor banken en supermarkten. Ik denk dat de wachtrijen alleen maar groter worden, want 25 procent van de bevolking heeft geen bankrekening. Deze mensen moeten de biljetten van honderd ook inleveren, maar om hun geld weer terug te krijgen moeten ze naar de staatsbank. Deze heeft maar twee vestigingen: één in de hoofdstad en één in de tweede stad van het land. Er is ook veel armoede op straat. Kinderen en oude mensen zijn aan het bedelen. Ook de bussen rijden bijna niet meer. De materialen om bussen te repareren komen uit het buitenland en die zijn niet meer te betalen. Dat heeft ertoe geleid dat in de tweede grootste stad van het land, Maracaibo, bijna veertig procent van de bussen eruit ligt.”

Venezuela is voor een groot deel afhankelijk van haar import en door de economische crisis komen er bijna geen goederen binnen. Er is bijna geen eten, en wat er wel is, is door de inflatie enorm duur geworden. Rijen voor de supermarkt groeien, maar dat levert niet altijd iets op. Bijna de helft van de bevolking heeft geen drie maaltijd per dag en dertig procent leeft maar op één maaltijd. Mensen die ziek zijn worden extra hard getroffen door een medicijntekort van tachtig procent. “Iedereen die geld heeft probeert te vluchten naar buurlanden als Colombia, Panama, Chili en Argentinië. De mensen die achterblijven, worden steeds armer.”

Waarom verandert de president het geld? – Geske Dijkstra
“Door de inflatie is het geld steeds minder waard, waardoor producten duurder worden en mensen met heel veel briefgeld over straat moeten. “Het is aan de ene kant een praktische maatregel, want mensen hoeven met minder dikke pakken papiergeld over straat, maar aan de andere kant is het ook tactisch. Een deel van het geld zal niet worden ingeleverd, dat zijn inkomsten voor de regering. Bovendien vermindert dan de hoeveelheid geld die in omloop is. Dat heeft een verzachtend effect op de inflatie.”

De Venezolaanse regering zegt dat er teveel goederen het land uit worden gesmokkeld. Heeft dat iets met de inflatie te maken?
“De regering probeert de prijzen van veel goederen kunstmatig laag te houden. Maar tegen die te lage prijs, vergeleken met de markt, ontstaat er schaarste. Dat betekent dat een zwarte markt, met veel hogere prijzen voor die schaarse goederen, aantrekkelijk wordt. Zo gaat het ook met de prijs van exportgoederen. De staat houdt een kunstmatige wisselkoers in stand waar de Bolivar meer waard is dan in werkelijkheid. Bedrijven die via de staat exporteren, krijgen voor hun goederen minder geld in de vorm van buitenlandse valuta. De overheid houdt dan zelf meer buitenlands geld over. Het is voor bedrijven dus veel aantrekkelijker om hun goederen via de zwarte markt, dus smokkelen naar het buitenland, af te zetten.”

Het is dan ook niet gek om je te bedenken dat er dit jaar al vierduizend protesten waren. De oppositie wil dat de president vertrekt. Drie jaar geleden werd hij met 52 procent van de stemmen gekozen. Daar is nu de helft van over. “Er is geen sprake meer van een democratie”, vertelt Conzález. “Ik kan gearresteerd worden omdat ik dit zeg, maar het maakt me niet meer uit. Het klopt gewoon niet. De regering erkent het parlement niet en probeert haar macht uit te oefenen via het rechtssysteem, leger, de politie en de staatsmedia.”
Hoe kom je van inflatie af? – Geske Dijkstra
“Het is belangrijk dat de overheid gaat bezuinigen om de inflatie tegen te gaan, en geen geld meer laat bijdrukken. Ook zal Venezuela hulp nodig hebben van andere landen. Een tijdelijke lening van het IMF kan helpen om te inflatie in de hand te houden. Voor de Venezolanen zelf is er een groot dilemma. Voor inwoners is het niet voordelig om geld te sparen en daarom kopen ze zo snel mogelijk producten voordat het geld minder waard wordt. De vraag naar goederen blijft groot en wordt daardoor stijgen de prijzen. Zonder ingrijpende maatregelen door de overheid wordt de inflatie in stand gehouden.”

Hoe raakt deze situatie jou?

“In een normale situatie zou ik een goed salaris krijgen. Nu is het omgerekend 22 dollar per maand. Daarom heb ik ook drie baantjes. Ik ben onderzoeker, professor op de universiteit en consultant. Als de prijzen stijgen, gaan de prijzen voor mijn consultancygesprekken omhoog. Zo probeer ik te overleven. Daarbij heb ik het geluk dat ik geen kinderen heb, want we kunnen onze toekomst niet plannen. Het is niet voordelig om te sparen. Wie ook maar een klein beetje geld heeft, koopt daar spullen voor. Ik ook. Maar dat geldt alleen voor de middenklasse. Voor veel mensen is het al duur genoeg om eten te kopen.”

Werken mensen door deze situatie meer samen?

“Mensen zijn individualistischer geworden. Ze hebben het niet zo op met anderen helpen, behalve binnen de familie en vriendenkring. Ik bel bijvoorbeeld drie keer per week met mijn vader om te praten over boodschappen. Als ik iets heb wat hij niet heeft, ruilen we. Dat wordt steeds belangrijker, ook omdat het buiten die kringen moeilijker wordt. Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat tachtig procent van de mensen in Caracas te maken hebben gehad met geweld toen ze stonden te wachten in de rij bij de supermarkt. Er hangt vaak een gespannen sfeer. Mensen staan lang in de rij en proberen soms voor te dringen.”

Zijn er ook lichtpuntjes?

“Ondanks alle ellende gaan mensen nog steeds naar het strand, vieren ze nog steeds hun verjaardag. Het leven gaat door. De crisis zorgt ervoor dat mensen zichzelf opnieuw uitvinden. Zo zijn er nu een heleboel bezorgservices. Na negen uur ’s avonds is het niet meer veilig op straat, maar via de service kunnen mensen de hele nacht door nog boodschappen laten brengen. Iedereen zit ’s avonds thuis, ook omdat er geen geld is om uit eten te gaan. De grote winnaar van de crisis is dan ook de kabeltelevisie, die iedereen heeft omdat het zo goedkoop is. Je kunt er naar kijken en dromen over plekken op de wereld waar het beter is.”

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons