Achtergrond

Wachten op de ramp – De volgende hongersnood die voorkomen had kunnen worden

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Wild met haar handen zwaaiend vertelt Claudia de Breij vol passie en verontwaardiging in De Wereld Draait Door over haar belevenissen in Tjaad. Ze zag broodmagere kinderen ‘zo vel over been dat je weet, dat komt niet meer goed’ en roept op tot actie zodat mensen gered worden voor het te laat is. Een week later is iedereen het weer vergeten…

 

Na de nood in de Hoorn van Afrika in 2010 is het nu raak in de Sahel: er is een hongersnood op komst. Dat het gebied droog is en dat de mensen er in erbarmelijke omstandigheden leven weten we al tijden en eigenlijk was te voorspellen dat het gebied door hongersnood getroffen zou worden. Toch laten we het weer zover komen.

Er zijn genoeg indicatoren om een hongersnood aan te zien komen. Sterker nog, er is een systeem voor: het Amerikaanse Famine Early Warning System. Dit houdt voortdurend bij waar een hongersnood op komst is. Wanneer je de website bezoekt zie je dat het flink mis is in de Sahel. Het systeem kent vijf fases van voedselnood:nonestressedcrisisemergency en catastrophe. Pas wanneer een land of regio zich in de vijfde fase bevindt gaan de alarmbellen bij de internationale gemeenschap rinkelen. Dit kan veel eerder.

Ook de hongersnood in de Hoorn van Afrika werkte lange tijd naar een climax toe. Tijdens deze crisis publiceerde het tijdschrift Geografie een overzicht van de toenemende nood.  De regenseizoenen in het gebied waren al jaren niet voldoende en er was weinig water en voedsel voor het vee beschikbaar. Daarnaast was de economische situatie al een flinke periode niet om over naar huis te schrijven. Ook in 2010 bleef in het regenseizoen de regen uit. De oogsten mislukten nogmaals en in sommige gebieden stierf zestig procent van het vee. Toch was er nog steeds geen een echte hongersnood. Deze wordt pas uitgeroepen wanneer de situatie aan bepaalde eisen voldoet.

Op 22 Juli 2010 is het eindelijk zover, meer dan dertig procent van de kinderen lijdt aan acute ondervoeding, meer dan vier op de 10.000 kinderen zijn gestorven, er zijn meer dan twee doden per 10.000 mensen en twintig procent van de bevolking heeft minder dan 2100 kilocalorieën per dag te eten. Aan alle eisen voor een hongersnood is voldaan. Laat de hulp maar komen.

De hulp kwam veel te laat. Toen het geld ingezameld was en er actie ondernomen kon worden waren veel mensen al zo vel over been dat er geen redden meer aan was.  Door het late ingrijpen van de internationale gemeenschap zijn 30.000 kinderen omgekomen. Veel van hen hadden gered kunnen worden wanneer er eerder ingegrepen zou zijn.

Een kleine twee jaar later speelt hetzelfde schouwspel zich af. Ditmaal is de Sahel de klos en ook hier is al tijden te zien dat het mis zal gaan. Zo schreef de UNEP in 2006 al dat de klimaatverandering in de regio een groot probleem zou worden voor de voedselvoorziening. Nu, zes jaar later, heeft het land nog net geen officiële hongersnood en schiet de hulp nog steeds tekort. Er moeten eerst veel mensen sterven voordat de nood erkend is en de hulptroepen ingevlogen worden. En dat terwijl zes jaar geleden al bekend was dat er iets mis zou gaan en structurele hulp veel had kunnen voorkomen.

Droogte is niet de enige oorzaak van hongersnood, ook maatschappelijke problemen zijn van groot belang. Zo stelt Amartya Sen, winnaar van de Nobelprijs voor economie, dat hongersnood altijd te voorkomen is door het regime van een land aan te pakken. Sens onderzoeken tonen aan dat hongersnood alleen voorkomt in landen zonder goed functionerende meerpartijendemocratie.

In de Hoorn van Afrika speelden zaken als het landbouwbeleid en overbevolking een grote rol in de naderende hongersnood. Zo illustreert Geografie dat al het land in Ethiopië staatsbezit is waardoor inzet en betrokkenheid van de boeren beperkt is. Hun land kan namelijk ieder moment worden onteigend. Daarnaast is veel grond aan buitenlandse investeerders beschikbaar gesteld. Hierdoor wordt de staat steeds rijker en heeft de boer geen toegang tot het land. Zo kan er ook minder voedsel verbouwd. worden Daarnaast wordt de bevolking van Ethiopië steeds groter. Door een constant groeiende bevolking en een tekort aan landbouwgrond blijft er per persoon steeds minder voedsel over. Een betere bevolkingspolitiek, onder andere door mensen voor te lichten over anticonceptie, zou hier een eind aan kunnen maken.

Het beleid van een regering is van groot belang bij het ontstaan van hongersnood en door dit aan te pakken verkleint de kans op een crisis. De huidige situatie in de Sahel was te voorkomen geweest door meteen actie te ondernemen toen zes jaar geleden bekend werd dat de droogte een groot probleem zou worden.

Het is dus mogelijk. Een crisis zoals in de Hoorn van Afrika en de Sahel is te voorkomen door tijdig signalen op te vangen en met kleine stappen te proberen beleid te veranderen. Om toekomstige rampen te voorkomen moeten we beginnen met kritisch kijken naar het bestuur van landen die door klimatologische ontwikkelingen in de gevarenzone zitten. Het is zaak dat ontwikkelingsorganisaties en regeringen hun manier van werken aanpassen. Langetermijnplannen zouden er dan zo maar voor kunnen zorgen dat Claudia de Breij nooit meer campagne hoeft te voeren om kinderen voor de hongerdood te behoeden.

Foto: Oxfam International

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons