Jemen 100%, Centraal-Afrikaanse Republiek 98%, DRC 92%, Syrië 87%, Afghanistan 85%, Irak 78%…
Nee, dit is geen puntenlijstje à la Eurovisiesongfestival. Was het maar zoiets. Deze percentages geven de tekorten van de VN weer voor de financiering van noodhulp in de genoemde landen. En de lijst is nog veel langer.
Ik krijg de rillingen van deze percentages. Je hoort ze niet op het journaal. Je leest er amper over. Maar ze tonen aan dat het wereldwijde humanitaire systeem op de rand staat van het faillissement. 16,5 miljard bedraagt het wereldwijde noodhulptekort van de VN.
Het tekort om de eerste nood als gevolg van oorlog en rampspoed te lenigen is minder is dan een duizendste van wat we over hebben om oorlog te voeren
Eigenlijk is dat peanuts. Ter vergelijking: in 2015 bedroegen militaire uitgaven 1,7 biljoen dollar. De wapens in deze industrie worden gebruikt in dezelfde conflicten, die 60 miljoen vluchtelingen van huis en haard verdrijven. Het komt erop neer dat het tekort om de eerste nood als gevolg van oorlog en rampspoed te lenigen minder is dan een duizendste van wat we over hebben om oorlog te voeren. Hoe cynisch. En dan gaven wij in Nederland ook nog eens 1,3 miljard euro ontwikkelingsgeld uit in Nederland in plaats van in de noodgebieden zelf. En dat op een moment dat 125 miljoen mensen door oorlog en natuurgeweld afhankelijk zijn van noodhulp. Weer zo’n getal.
Niet verwonderlijk dat Secretaris-generaal van de VN Ban Ki-moon aan de noodrem trekt. Voor het eerst in de geschiedenis van de VN roept hij noodhulporganisaties, donoren, overheden, ngo’s, bedrijven, militaire afgevaardigden en vertegenwoordigers uit crisisgebieden samen op de World Humanitarian Summit, op 23 en 24 mei in Istanbul. One humanity, shared responsability, is de slogan. Doel: ons noodhulpsysteem over een andere boeg gooien en de fondsen vinden om mensen niet met miljoenen tegelijk in de steek te laten.
Cordaid, als noodhulp- en ontwikkelingsorganisatie en als lid van het wereldwijde noodhulpnetwerk Caritas Internationalis, ondersteunt deze call-to-action van Ban Ki-moon van harte. We gaan er dan ook heen met een stevige delegatie. En met 17 eigen commitments voor Istanbul onder de arm.
Die mensen weten waar het veilig of niet veilig is, zij kennen het leed van de slachtoffers omdat ze in dezelfde situatie zitten
Eén van de zaken waar we keihard voor gaan pleiten is dat vanaf 2020 minimaal 20% van het internationale noodhulpgeld gaat naar lokale humanitaire organisaties. Mensen die de steden en dorpen in Syrië, Irak, DRC of Afghanistan kennen als hun broekzak, die weten waar het veilig of niet veilig is, die het leed van de slachtoffers kennen omdat ze in dezelfde situatie zitten en die de kennis en kunde hebben om in te grijpen. Maar niet de middelen. Deze first responders zijn vaak de laatsten die geld krijgen. Dat moet anders.
Zelf werken we zo goed als alleen maar met lokale partners. Het overgrote deel van onze middelen gaat naar deze mensen. We zien hoe goed dat werkt. En we willen dat de VN het ook ziet en niet alleen overheden als voornaamste gespreks- en financieringspartner ziet. Een andere door ons beproefde methode is in een zo vroeg mogelijk stadium noodhulp te koppelen aan weerbaarheid en wederopbouw op langere termijn. Zorg dat iemand die niets meer heeft te eten krijgt en een dak boven het hoofd. Maar ook dat zij of hij zelf mee kan bepalen wat er in dorp, stad of land moet veranderen om nieuwe rampen te voorkomen.
Ethiopië is een ramp met een 'lage geefbereidheid' zoals dat dan heet
Zelf ben ik er niet bij in Istanbul. Ik zit dan in Ethiopië, waar mensen het dankzij hulpprogramma’s van zowel de Ethiopische overheid als organisaties als Cordaid het twee jaar zonder regen hebben uitgehouden, maar waar zich nu een langzame ramp voltrekt, onder de radar van de internationale media. ‘Een ramp met een lage geefbereidheid’ zoals dat dan heet. Wat een ramp is binnen de ramp. De middelen voor noodzakelijke noodhulp ontbreken, terwijl het nu zaak is om de periode tot de volgende oogst te overbruggen.
Onze hulpverleners hebben er de afgelopen periode 70.000 mensen geholpen aan water, voedsel, voedselsupplementen en medicijnen. Met steun van de Nederlandse overheid. Maar het geld voor dit noodhulpprogramma is zo goed als op.
Hoogste tijd dus voor een krachtig antwoord op de uitdagingen in Istanbul.
