Irak telt nu 2,6 miljoen ontheemden en zo‘n 248.000 Syrische vluchtelingen. De oorlog tegen IS in Irak en de enorme vluchtelingenstroom zijn haast niet te bevatten. Althans, niet zonder gezichten en persoonlijke verhalen. Daar ben ik mij scherp bewust van, zeker na mijn reis vorige week in Koerdisch Noord-Irak. Ik kwam gezichten tegen die ik niet snel zal vergeten. Omdat hun ogen boekdelen spraken over wat ze meemaakten onder het IS-bewind. Omdat ik weet dat al hun drama's optellen tot 2,848.000 persoonlijke tragedies. En omdat ik weet hoe belangrijk het is dat iemand hun verhalen doorvertelt. Bij deze.
Hij kon niet voorkomen dat zijn familie, verraden door vertrouwde vrienden, verdween
Bassam (18 jaar).
Kijk Bassam in de ogen, de achttienjarige jongen op de foto hierboven. Hij is de enige van zijn achttienkoppige familie die op dit moment veilig is. Bassam is een yezidi en komt uit de buurt van Mosul, de stad die vorig jaar augustus door IS werd ingenomen. De yezidi's spreken Koerdisch en zijn een minderheid in Irak. Ze hebben een specifieke godsdienst die noch deel uitmaakt van het christendom, noch van de islam. Bassam is met een groep vluchtelingen te voet door de bergen naar de regio Dohuk gevlucht en woont nu in een vluchtelingenkamp niet ver van Dohuk. Gelukkig vond hij hier zijn oma terug.
Over zijn vader en moeder, zijn tante, zijn broertjes en zusjes, neefjes en nichtjes, had hij tot een week geleden niets gehoord. Toen kreeg hij op eens een telefoontje van zijn moeder. Haar mobieltje had ze op een ventilator verstopt. Ze leeft nog. Net als Bassam had ze geen idee wat er met de rest van het gezin is gebeurd. Eén ding weet hij wel: ze zochten veiligheid bij een vriend van zijn vader en die heeft het hele gezin uitgeleverd aan IS. Toevallig was hij net op dat moment niet in het huis. Toen hij zag wat er gebeurde, vluchtte Bassam de bergen in. Hij kon niets doen om te voorkomen dat zijn familie, verraden door vertrouwde vrienden, verdween. Wie kan hij nu nog vertrouwen…?
In één klap heeft Shirin geen foto's meer, geen huis, geen moestuintje
Shirin (63 jaar).
Of Shirin. Deze 63-jarige grootmoeder heeft kip noch kraai meer. Ze woont sinds vorig jaar augustus in kamp Bersive. Nadat we eerst met haar en de buurvrouw sproken, waar ze op bezoek was, liet Shirin haar eigen tent zien. Matrassen, twee dekens, een kussen, wat keukenspulletjes. Alles kraakhelder. Haar eenvoudige zwarte sandalen netjes naast elkaar voor de ingang. Terwijl ze eerst een sterke vrouw leek, straalde ze nu ineens zo'n kwetsbaarheid uit dat de tranen fotograaf Chris de Bode en mij in de ogen schoten. Te voet gevlucht met alleen de kleren die ze aan had, werd Shirin gedwongen op haar oude dag in één klap haar vertrouwde leven achter zich te laten. Ze heeft geen foto's meer, geen huis, geen moestuintje, geen spulletjes. En geen toekomst.
Eigenlijk wil ze lerares worden. Net als haar moeder
Kleine Hayda is acht jaar oud. Ze is een yezidi uit Sinjar in Irak. Sinjar ligt niet ver van Mosul, dat sinds vorig jaar is ingenomen door IS. Hayda en haar ouders zijn via de bergen ternauwernood aan IS ontsnapt. Na dagen lopen zonder eten en drinken konden ze via een corridor wegkomen. Die was gemaakt door de Koerdische soldaten – de peshmerga – en Iraakse regeringstroepen.
Sinds augustus woont ze in een vluchtelingenkamp. Eigenlijk wil ze lerares worden, net als haar moeder. Op dit moment is er voor Hayda geen onderwijs voorhanden. Ook zijn er geen studieboeken, is er geen papier of schrijfmateriaal. Haar moeder kan haar daardoor ook geen onderwijs geven.
Haar driejarige dochtertje werd uit haar armen getrokken
Ida (44 jaar) en haar man Khithir.
En hoeveel verdriet weerspiegelt het gezicht van de 44-jarige Ida? Haar driejarige dochtertje Christina werd vorig jaar augustus uit haar armen getrokken terwijl ze al in de bus zaten. Door de chauffeur, die de familie 'in veiligheid' moest brengen. Ida en haar gezin hadden een winkeltje. Ze wilden de situatie eerst even aankijken, voordat ze vertrokken en hun hele voorraad achter moesten laten.
Ida heeft één kort been en moeite met lopen. Haar man Khithir, die een stuk ouder is dan zij, is blind. Net als zijn zus, die gelukkig tijdig in veiligheid is gebracht. Ook de oudere kinderen waren bij familie elders ondergebracht, buiten het bereik van IS. Vanwege haar leeftijd bleef Christina samen met Khithir bij haar ouders. Twee weken volgden van gewdongen huisarrest en eten en drinken via bemiddeling via een lokale imam. Toen werd hen verteld naar het kleine gezondheidscentrum te komen. Voor een controle.
Daar aangekomen stond de bewuste bus klaar om de 33 achtergebleven christenen van het dorp naar een onbekende bestemming te vervoeren. Al in de bus haalden ze een vader met zijn puberzoons uit de bus. Wat er met hen is gebeurd, weet niemand. Daarna trok de chauffeur Ida's kind uit haar armen. Wanhopige smeekbedes om Christina terug te geven, hielpen niet. Kort daarop kwam een mullah in een lange zwarte jurk uit een huisje, met haar Christina op de arm.
Foto's: Cordaid/Chris de Bode ©
[[{“fid”:”36630″,”view_mode”:”default”,”fields”:{“format”:”default”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Neem een abonnement op OneWorld”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Neem een abonnement op OneWorld”},”type”:”media”,”link_text”:null,”attributes”:{“alt”:”Neem een abonnement op OneWorld”,”title”:”Neem een abonnement op OneWorld”,”style”:”height:72px; width:581px”,”class”:”file-default media-element”}}]]
