Een bank opzetten in een piepjong, zwaar corrupt land, zonder bankenwet, kredietbeoordelaars of accountants. De Nederlandse Ben Kalkman (54) ziet het als een mooie uitdaging. Sinds één jaar is hij directeur van de Charter One Bank in Zuid-Sudan. One World stelde hem vijf vragen:
Waarom word je in Zuid-Sudan directeur van een bank?
“Waar anders ter wereld krijg je nog de kans om from scratch een bank op te zetten, waarbij je niet wordt gehinderd door regels, maar juist meebouwt aan een financieel systeem van een heel land? Bovendien paste ik in het plaatje. De Centrale Bank hier in Zuid-Sudan eiste dat de directeur een westerling moest zijn, en geen Amerikaan, omdat de VS geopolitiek al een dikke vinger in de pap heeft. Ik had net hiervoor drie jaar voor Rabobank in Rwanda gezeten, dus was qua profiel acceptabel.”
Waarom zijn er in Zuid-Sudan kansen?
“Dit is een nieuw land, groter dan Kenia en Uganda bij elkaar, maar er wonen maar tien miljoen mensen. Er is veel olie, een ongelooflijke rijkdom aan ongetapte mineralen en het is het meest vruchtbare landbouwareaal van Oost-Afrika. En op dit moment is er nog hélémaal niets. Er zijn maar zes geasfalteerde wegen.”
Hoe ziet de bankensector in Zuid-Sudan er momenteel uit?
“Er zijn nog geen kredietbeoordelaars, geen bankenwet en geen enkel bedrijf bestaat langer dan een jaar. Door de afwezigheid van garanties kunnen we daardoor nog geen leningen verschaffen. Onze klanten bieden we daarom vooral een plek om hun geld veilig te stallen, we doen aan wat handelsfinanciering en hebben nu een paar honderd miljoen Zuid-Sudanese ponden aan deposito van klanten en bedrijven, zo’n 50 miljoen dollar. Pinnen kan alleen nog bij je eigen bank, omdat de clearing, het overschrijven tussen banken en de centrale bank, nog met de hand gebeurt. Bovendien heb je voor creditcards een goed landelijk internet, danwel goede mobiele telefonie, nodig. En dat is er nog niet.”
Tegen welke problemen loop je nog meer op?
“Dat klanten en de overheid weinig notie hebben van financiële producten en daardoor verkeerde dingen doen. Dat er nog grote onveiligheid is, enorme agressiviteit en iedereen gewapend is. Je moet er daarom voor zorgen dat je beter bewapend bent dan de andere partij. In de bank heb ik zes bewakers met Kalasjnikovs en ons wekelijkse geldtransport naar de Centrale Bank is met een stalen kist vol geld achterin een open pick-up truck met vier gewapende bewakers en twee soldaten. Op de binnenplaats van de Centrale Bank wordt het geld letterlijk met kruiwagens tussen de geiten door naar binnen gereden.”
Ben je hier om ‘goed te doen’ of om ‘geld te verdienen’?
“Allebei. Daarom noem ik het altijd commerciële ontwikkelingshulp. Ik wil hier iets achterlaten waar een land echt iets aan heeft. Wat voor overlevingskansen heeft Zuid-Sudan met een economie die enkel bestaat uit overheid, leger, en ontwikkelingsorganisaties? Je moet een private sector opbouwen, zorgen dat er een middenklasse ontstaat met professionals die dingen gaan doen, hun kinderen naar school sturen en belasting gaan betalen. Zo creëer je een maatschappij. En dat kan alleen maar met een betrouwbare bankensector.”
Foto: Jeroen van Loon
