De kogel is door de kerk. De Vluchtkerk sluit vandaag haar deuren. De 130 bewoners staan straks letterlijk op straat. Kunstenares TINKEBELL. roept Nederlanders op om vakantiehuisjes en caravans beschikbaar te stellen.
In de zijbeuken van de kerk zijn slaapkamers, ingedeeld op basis van herkomstland, worden tassen en koffers gevuld met kleren en eten. Een vrouw uit Eritrea rangschikt in een boodschappentas pakken maandverband, gekregen van buurtbewoners. Twee Somalische vrienden spelen een potje tafeltennis, terwijl een oudere landgenoot zijn volgeladen koffer over het middenschip sleept. Ibrahim (niet zijn echte naam) uit Mali zit onderuitgezakt op een skailederen bank aan een kopje Nescafé. Hij heeft zijn weekendtas nog niet ingepakt. “Alleen dieu weet wat morgen brengt. Wat heeft het voor nut om ons nu al druk te maken?”
Het afgelopen half jaar bood de tot Vluchtkerk omgedoopte St Josephkerk, net buiten de ring in de Amsterdam-West, onderdak aan zo’n 130 Afrikanen zonder verblijfsvergunning. De meesten van hen verbleven eerder in een tentenkamp in Amsterdam Osdorp, dat op 30 november vorig jaar op last van burgemeester Van der Laan werd ontruimd. De Vluchtkerk groeide uit tot een fenomeen. Bijna 4000 Facebookfans vonden de kerk leuk. Huisband We Are Here trad op in Paradiso. En vanwege de hoge bezoekersaantallen werd de kerk op maandag gesloten voor publiek, om de bewoners wat rust te gunnen.
Onderdak
Vanmiddag om zes uur moet de Vluchtkerk leeg zijn. De gedoneerde bankstellen en matrassen gaan in een gehuurde opslag. Een vrijwilligster staart met een sigaret in haar hand voor zich uit, een andere vrijwilliger probeert nog snel een computer aan de praat te krijgen. Andere vrijwilligers omhelzen elkaar en de vluchtelingen. “Iedereen reageert op zijn eigen manier”, vertelt vrijwilliger Savannah. “Sommige mensen denken: de vorige keer heeft God ons een kerk gebracht, er zal nu ook een oplossing komen.” Yuniz, een Nederlands sprekende Sudanees, treedt op als woordvoerder van de vluchtelingen.”We hebben burgemeester Van der Laan gevraagd om voor onderdak te zorgen zolang we in afwachting zijn van herziening van onze dossiers, maar dat krijgen we niet. We gaan buiten slapen voor de kerk. We blijven als groep bij elkaar. Samen staan we sterk.”
Zelfmoord
Kunstenares TINKEBELL., bij het grote publiek bekend van de kattenhandtas en de hamsterballen, drinkt een bekertje thee met Ezzedin (23) uit Darfur, Sudan. Ze tekende zijn vluchtverhaal op in een blog. Ze leerden elkaar kennen toen TINKEBELL. bezig was met haar project Home Sweet Home . Het was de bedoeling dat Ezzedin samen met een andere illegaal een maand lang in een huisje op de Zeilmarkt in Vlissingen zou bivakkeren, maar de burgemeester stak daar een stokje voor en Ezzedin ging terug naar de Vluchtkerk. TINKEBELL. maakt zich zorgen om hem, zegt ze. “Hij is depressief. Hij zegt dat hij zelfmoord wil plegen, maar ik weet bijna zeker dat hij dat niet durft. Ik ben bang dat hij in een vlaag van woede iemand anders iets aan zal doen.” Ezzedin probeert rustig te blijven, zegt hij. “Ik ben geen crimineel, ik smokkel geen drugs, ik drink geen alcohol. En toch moet ik de cel in als een hond.”
Geboorteakte
Ezzedin kreeg geen verblijfsvergunning omdat hij niet kon bewijzen dat hij is wie hij zegt te zijn. TINKEBELL.: “Hier in Nederland denken we dat iedereen een paspoort en een geboorteakte op zak heeft. Maar in Darfur of Eritrea is dat niet zo. Dus worden mensen teruggestuurd naar plekken die heel gevaarlijk zijn. En natuurlijk kunnen we niet de hele wereld onderdak bieden, maar we mogen mensen ook niet de dood in jagen. We moeten niet vergeten dat veel van de armoede en onrecht direct of indirect wordt veroorzaakt door ons.” Maar wat moet de gewone Nederlander dan met die last op zijn schouders? TINKEBELL.: “Onderdak verlenen aan de mensen hier die straks op straat staan. Al heb je maar een kamertje over, een caravan of een vakantiehuisje.”
