De ‘Queen of Katwe’ vertelt het levensverhaal van de Ugandese Phionah Mutesi, die opgroeide in Katwe, een van de beruchtste sloppenwijken van Kampala. In de film is te zien hoe hard het leven was en hoe ze opgroeit onder een straf bewind van haar moeder, gespeeld door Oscarwinnares Lupita Nyong’o. (12 Years a slave), die zelf in Kenia opgroeide.
Toen ik Mutesi zo’n vijf jaar geleden ontmoette was ze 15 jaar. Ook al woonde ze niet meer in Katwe, haar leven bestond nog altijd uit een ijzeren discipline. Om vier uur in de ochtend was ze opgestaan, om voorafgaand aan de lessen op de St. Mbuga middelbare school alvast te studeren. En te schaken. “Schaken is een wonderlijke sport,” vertelde ze. “Het helpt je op school bij het begrijpen van wiskunde. En voor mij heeft het de wereld geopend.”
Schaken is een wonderlijke sport. Voor mij heeft het de wereld geopend
Schaaklessen in de sloppenwijk
Phionah leek een typisch meisje zonder kansen te worden toen ze opgroeide in Katwe. Tot ze schaakcoach Robert Katende tegenkwam, die tegen alle vooroordelen in schaaklessen gaf aan jeugd in de sloppenwijk. Phionah drong net zo lang aan totdat ze ook op schaakles mocht. Ze bleek een uitzonderlijk talent. Ze won jeugdtoernooien en speelde later ook partijen tegen volwassenen. Op haar veertiende werd Mutesi schaakkampioene van Uganda. “Ik won daarmee een geldprijs van een half miljoen shilling”, (toen 150 euro) vertelde ze me. “Het eerste wat ik daarvan kocht waren bedden en matrassen, zodat we niet meer op de grond hoefden te slapen.”
Inmiddels heeft Phionah haar eigen woning in Kampala, mede dankzij haar nieuwe status als Disney-inspirator. Phionah en Katende waren donderdagavond aanwezig bij de eerste vertoning in de VS – nadat de film eerder deze maand in Canada officieel in première ging.
“Ik kan nog steeds niet geloven dat ik onderwerp ben van zo’n grote film”, zei Mutesi donderdagavond tegen Reuters. Ze kondigde aan te willen gaan studeren om advocaat te worden. Ook in het schaken wil ze verder, totdat ze de titel grootmeester voor haar naam mag zetten.
De opnames van de film hebben voor een enorme boost voor Katwe gezorgd, vertelde Robert Katende (in de film gespeeld door de Brits-Nigeriaanse David Olewoyo) donderdag: “Veel van de inwoners waren betrokken bij het filmen, of werkten als productieassistent bij de film. De hele wijk heeft hoop gekregen dankzij deze film. In plaats van in een vicieuze cirkel te leven, denken ze nu: ‘Nee, ik kan daar weer uit komen.”
Naar verluidt heeft Disney dat ook begrepen. Misschien is de Queen of Katwe nog maar het begin van Disney’s herontdekking van Afrika.
In Nederland gaat de ‘Koningin van Katwe’ op 2 maart in première.
