Hoe kunnen we een bedrijf beginnen in een ontwikkelingsland dat positieve impact heeft? Dat is niet een vraag waar de gemiddelde zakenman mee afreist naar Afrika. Maar de baas van Alwin Quispel, Bart Kraai, stuurde via zijn bedrijf ShareBusiness al een tijd hogeropgeleiden voor een paar weken naar ontwikkelingslanden om kennis te delen. Het leek hem wel wat om het groter aan te pakken, iets te doen dat impact genereert.
Dus vloog hij in 2012 met zijn medewerker Alwin Quispel naar het zuiden van Ethiopië. Een regio die niet helemaal leunt op steun, waar economische groei is, maar nog weinig ondernomen wordt. Ze deden een rondje langs vissers, boeren, lokale overheden en hulporganisaties. Wat is er hier nodig? Er waren problemen in de visserij, bleek. De meren en rivieren, Ethiopië ligt niet aan zee, raakten leeg. De vis werd steeds kleiner gevangen. Aan viskweek werd nog nauwelijks gedaan. En verdraaid, Nederland is goed in viskweek.
Aquacultuurdeskundigen
Quispel besloot zijn masterscriptie te wijden aan ‘de transitie naar duurzame viskweek in Ethiopië’. Van februari tot mei 2013 bestudeerde hij alle ins en outs van viskweek en de situatie in Ethiopië. Hij reisde weer af om verder te praten met lokale overheden en ondernemers. Hij sprak met aquacultuurdeskundigen. In oktober 2013 werd zijn ondernemersplan voor het bedrijf Africa Sustainable Aquaculture (ASA, dat ‘vis’ betekent in het Amhaars, de lokale taal in Ethiopië) een van de beste bevonden tijdens de wedstrijd Ondernemen Zonder Grenzen. Toen kwam er ook nog een flinke overheidssubsidie binnen om het plan verder uit te denken. Dus voila, nu zat Quispel, koud student af, het laatste half jaar in Ethiopië om daar verandering in de regio te brengen.
“We willen vooral laten zien dat duurzaam viskweken kan. Als het ons lukt, zullen Ethiopiërs denken: dat kunnen wij ook. Hopelijk lukt het om binnen vijf à tien jaar een gezonde sector op te bouwen.” Ter vergelijking: in Nigeria, Ghana en Kenia is viskweek al een flinke industrie. In Ethiopië wordt er nog nauwelijks vis geproduceerd buiten de natuur om.
Pootvis en visvoer
De markt in Ethiopië is gigantisch. “Mensen aten daar gemiddeld één kilo vis per jaar. Dat is nu minder omdat de visstand in de rivieren en meren zo omlaag is gegaan. Er wonen 90 miljoen mensen.” Pootvis en visvoer zal de eerste tijd geïmporteerd moeten worden, omdat ze lokaal niet aanwezig zijn. “De Heus, een Nederlandse voedselproducent, zit ook in Ethiopië. Ze zijn geïnteresseerd om visvoer te produceren, maar dan moet er wel markt zijn.” Quispel wil gaan werken met pootvisjes die zonder hormonen en andere chemicaliën zijn grootgebracht, en die moeten ook van ver komen. “Op termijn zouden we die pootvisjes ook zelf willen kweken.”
Om de natuur niet te belasten, mag het water van de boerderij straks niet in contact komen met andere ecosystemen. En met het kiezen van de locatie wordt rekening gehouden met de constante watertemperatuur van 25 graden waar tilapia het beste bij gedijd. “Je kan gaan bijwarmen, maar je kan ook op een warme plek gaan zitten.” Met een technisch expert heeft Quispel de laatste maanden de ideale plek bepaald, ook ten opzichte van Addis Abeba, de grootste afzetmarkt.
Irrigatiedam
Duurzaamheid is niet de eerste prioriteit voor de meeste Ethiopiërs, zegt Quispel, maar het is wel belangrijk voor hun eerste potentiële klantenkring van hotels, supermarkten en restaurants. “En ik geloof dat een duurzaam gekweekte vis ook gezonder is.”
Als alles voorspoedig gaat, zwemmen er begin volgend jaar al 1,5 miljoen tilapia’s in een groot irrigatiedam-bassin op een Ethiopische vlakte. In zes tot negen maanden groeien ze tot de gewenste 350-400 gram, klaar voor het bord. Daarnaast zal het irrigatiewater verrijkt worden met nutriënten, waarmee de boeren hun land besproeien en daardoor betere oogsten halen. Een win-win situatie dus.
Alwin Quispel is ambassadeur van het programma Ondernemen Zonder Grenzen (OZG): een programma voor Nederlandse ondernemers die willen gaan ondernemen in Latijns-Amerika, Azië of Afrika. Ondernemers worden klaargestoomd om de stap over de grens te maken. In 2013 won Quispel de businessplancompetitie van OZG.
Alwin Quispel
Kerk
Vijfhonderd ton moet ASA het eerste jaar uit eigen bassin vissen. Dat is nog maar een fractie van de zestienduizend ton die nu jaarlijks uit de natuurlijke wateren van Ethiopië wordt gevist.
“In vijf jaar willen we groeien naar een drietal locaties met duizend ton vis per jaar per locatie, en honderd werknemers.” In tijden van vasten, twee keer een aantal maanden per jaar waarin van de kerk geen vlees en melkproducten gegeten mogen worden, zullen ze de vis voor vier euro per kilo kunnen verkopen. “Uiteindelijk willen we naar een vaste prijs toe van twee euro per kilo. Bij hogere productie moet dat mogelijk zijn.”
Foto boven: WorldFish
