Op 12 september 2012 is Jan Pronk te gast in Humanity House bij een bijeenkomst over de toekomst van ontwikkelingssamenwerking. Het debat met VVD-er Arend Jan Boekestijn wordt onderbroken om live de uitslagen van de verkiezingen te volgen. Al snel wordt duidelijk dat een coalitie van PvdA en VVD een zeer realistische mogelijkheid is. Pronk reageert opgelucht. ‘‘Dit is het einde van tien jaar politieke impasse in Nederland.’’
Toch zet Pronk op dat moment ook al vraagtekens achter het toekomstige beleid van ontwikkelingssamenwerking. Hij voorspelde dat de samenwerking met de VVD zou leiden tot grote offers op dit terrein.
Inspiratie
Het was Jan Pronk die mij op jonge leeftijd inspireerde tot belangstelling voor duurzame ontwikkeling, en mede daardoor mijn studierichting heeft bepaald. Dit alles door een uitzending van Buitenhof op 17 november 2000 waarin hij zijn voorzitterschap van de klimaattop in Amsterdam toelichtte. Na een dramatisch verlopen klimaattop, en met slechts enkele uren slaap, legde Pronk op welbespraakte wijze het teleurstellende resultaat uit. De voorvechter van de Nederlandse internationale solidariteit deed dit zonder wrok en zonder verwijten naar de boosdoeners. Zich enkel richtend op de toekomst en de mogelijkheden die er wel waren geschapen. Terecht was dan ook de staande ovatie die Pronk kreeg nadat hij de voorzittershamer had neergelegd; de delegaties toonde alom waardering voor zijn verbindende werkwijze.
Internationale solidariteit
Vorige week bleek de loyaliteit aan zijn eigen idealen groter dan de loyaliteit aan de partij waar hij bijna een half eeuw lid van was. In een brief op zijn website legt hij zijn afscheid van de PvdA uit. ‘‘Samenwerking op basis van solidariteit zou zich vooral moeten richten op de armste, zwakste en meest kwetsbare landen en groepen. Het huidige beleid neemt steeds meer afstand van publieke kanalen en mandaten, en ook van niet-commerciële civiele instellingen, behorend tot het maatschappelijk middenveld. Er wordt groot gewicht gehecht aan samenwerking met het bedrijfsleven, en dus via marktrelaties.’’ Niet alleen het besluit zelf, maar ook de wijze waarop hij afscheid neemt verdient groot respect. Puur gericht op de inhoud en geen natrappen. Vrijdag 31 mei 2013 lichtte hij zijn afscheid nader toe in Buitenhof. In kalmte en met zelfrelativering. Ook neemt hij het Samsom niet kwalijk dat deze hem nog niet heeft gebeld. ‘‘Hij heeft het heel erg druk.’’ Een (politiek) afscheid in stijl. Tevens ook het geruisloze einde van een tijdperk sociaaldemocratie.
