Waarom veel Oegandezen genoeg hebben van president Museveni en hij toch over negen dagen de verkiezingen wint.
Zigzaggend cross ik samen met Obama op de boda-boda (motor) door de brede straten van stoffig en heet Kampala. Die straten zitten vol met gaten. “Kampala wordt ook wel ‘Kampothole’ genoemd, door al die potholes”, schreeuwt Obama tegen mij.
Wegens concentratieproblemen kan ik niet antwoorden. Ik probeer uit alle macht ontspannen te doen terwijl we op de boda-boda manoeuvreren tussen toeterende auto’s, opdringerige busjes, trucks met enorme koeien, flirterige jongemannen, verkopers met bakken fruit en dus die verradelijk nare potholes.
“They don’t care for the people”
Bij een stoplicht probeer ik over de kakofonie van kabaal heen te schreeuwen waarom niemand die verdomde potholes dan niet even maakt? “Omdat het ze niet interesseert!”, lacht Obama terug. Terwijl ik het stof en zweet van mijn gezicht afveeg en probeer mijn haar te fatsoeneren, gaat mijn bestuurder verder: “The politicians are eating the money. They don’t care for the people”.
Stemmen
“Als je vindt dat het verkeerd is geregeld, stem je toch gewoon op een andere partij tijdens de aankomende verkiezingen?” Obama lacht zijn tanden bloot en kijkt mij met fonkelende ogen aan. “Stemmen heeft hier helemaal geen zin. Het is allemaal corrupt. Don’t you get it? It doesn’t matter what you vote!”
President Museveni’s NRM is 25 jaar aan de macht. Slechts zes Afrikaanse leiders zitten langer in het pluche. Ook al weten de meeste Oegandezen dat het land door corruptie wordt geregeerd, waarschijnlijk gaat Museveni de verkiezingen van 18 februari gewoon weer winnen. Waarom? Omdat hij de loyaliteit van het volk heeft afgekocht.
De overheid kiest voor de elite in plaats van het volk
Drie weken geleden werd bekend dat Oeganda het op drie na grootste kabinet ter wereld heeft (71 leden), na Noord-Korea en Kenia. Ook het aantal districten is enorm gegroeid, van 33 in de jaren ’90 naar 114 anno nu. In the Independent, Oeganda’s meest kritische tijdschrift, beargumenteert Andrew Mwenda dat dat een reflectie is van de strategie van de overheid. Geld dat bedoeld is voor publieke diensten verdwijnt in luxe villa’s en dure auto’s voor de elite.
Strategisch gezien is dit patronagesysteem de meest kostenefficiënte strategie om coalities te smeden en de verkiezingen te winnen. Het is goedkoper om de elite, die verschillende groepen representeren om te kopen, dan populair te worden onder de bevolking door goede diensten te leveren.
Een van de problemen van het belonen van loyaliteit is dat niet competente mensen, maar familieleden en ‘vrienden van’ in machtige bestuurlijke posities terechtkomen. Die mensen hebben helemaal geen belang bij het goed uitvoeren van hun taak, omdat ze de positie zien als een beloning voor hun loyaliteit, waardoor ze zichzelf kunnen verrijken, in plaats van de mensen voor wie het geld eigenlijk bedoeld is.
Macht kost geld
Politieke macht wordt dus afgekocht. De burgermeester krijgt een villa, de dorpeling wat suiker of een stukje zeep. Dat kost veel geld. Zoveel geld, dat afgelopen december bleek dat de overheid blut was. Het geld was he-le-maal op. Via een versnelde procedure is toen, tot grote ergernis van westerse donoren als de Europese Unie en de World Bank, extra budget vrijgemaakt, dat in de verkiezingscampagne is gepompt.
Hoewel de strategie van zieltjes kopen misschien op lange termijn niet houdbaar is, lijkt het tot nu toe te werken. “Het is nog te vroeg voor verandering. Maar misschien over vijf jaar bij de volgende verkiezingen, ga ik stemmen”, zegt Obama. Waar transparantie en accountability toverwoorden van de 21e eeuw zijn, geldt voor Museveni’s Oeganda nog steeds; money makes the world go round..
