Op de dag dat in Pakistan een veertienjarig meisje werd neergeschoten omdat ze opkwam voor haar recht op onderwijs, werd in het Utrechtse cultuurcentrum Parnassos de lokale mensenrechtencultuur in de Domstad bediscussieerd. Met de viering van de driehonderdjarige Vrede van Utrecht (2013) en de kandidatuur voor culturele stad van Europa (2018) in het verschiet, profileert Utrecht zich als mensenrechtenstad.
Goedbedoeld
De lokale mensenrechtencultuur bevorderen. Hoe doe je dat? Eerder dit jaar werden op festival Mundial verleid tot het zetten van een tattoo voor de mensenrechten. Honderden festivalgangers zetten op vrijwillige basis een letter van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens op een lichaamsdeel naar keuze. De organisatie Human Rights Tattoo tracht op deze wijze bewustzijn te creëren en het belang van rechten voor de mens te onderstrepen. Zo bezochten ze vele Europese festivals om op ludieke wijze draagvlak te creëren voor de bescherming van mensenrechten. De cynicus in mij fronst bij dit soort goedbedoelde acties toch enigszins zijn wenkbrauwen. Het kan geen kwaad uiteraard, maar tot het zetten van een permanent inktplaatje hebben ze mij niet weten te overtuigen.
DNA
Waar de tattoo-actie zich beperkte tot een feel good-initiatief, zocht de co-creatieve werksessie in Utrecht de inhoud. De aanwezigen werden meteen in het diepe gegooid met de Liberiaan Bright Richards, die op indringende wijze zijn verhaal over de burgeroorlog in Liberia vertolkte Dit bleek het startpunt voor een breder gesprek over mensenrechten. Interessant is dat een significant deel van de aanwezigen dagelijks in de praktijk werkt met ‘mensenrechten’, maar dit vaak niet expliciet benoemd als zodanig. Concepten als sociale cohesie, burgerschap en rechtvaardigheid worden eerder genoemd. Uiteraard moesten de veelgehoorde, bijna cliché, kritiekpunten op mensenrechten worden genoemd. Zo zouden mensenrechten te breed zijn, te westers georiënteerd zijn en altijd een een politieke agenda dienen. Het tweede gedeelte van de dag was dan ook gericht op specifiek de brede bevorderingen van een mensenrechtencultuur in Utrecht. Wat is de mogelijke rol van communities of knowledge en op welke manier kan de gemeente, kunnen maatschappelijke organisaties en het burgers dit bevorderen? Er werd besproken dat de verschillende activiteiten en projecten breed toegankelijk moeten zijn. Hiervoor moeten praktische verbindingen gemaakt worden tussen de abstracte mensenrechten en het dagelijkse leven van de doorsnee Utrechtenaar. Mensenrechten in het DNA van de Utrechtenaar. Toch nog net iets effectiever dan mensenrechten op je huid getatoeëerd.
