Strijden om de bron

Al meer dan een jaar wordt er in de Colombiaanse gemeente Puracé in de Zuidwestelijke Cauca-provincie gestreden om de toeristische warmwaterbron Agua Tibia. Het merendeel van de lokale bevolking wil zelfbeschikking over het Coconucoreservaat, waar de Agua Tibia-bron middenin ligt. De identiteit van de Coconuco’s is intrinsiek verbonden met het land, en de bron is een van de laatste stukjes van de puzzel om het gebied onder lokale controle te krijgen.

“[De bron] is van ons, maar deze wordt geëxploiteerd door andere personen. Wij zeggen, nee, niet langer. En zo begon het conflict. Ze kunnen niet doorgaan met het verkopen van de rijkdommen die tot ons behoren. Dus ja, we zijn hier, en we blijven hier,” vertelt wachter Mapallo. Vrijwel wekelijks escaleert de situatie tussen de gemeenschap die de ingang tot de bron blokkeert en de politie die hen op gewelddadige wijze verwijdert. Volgens de beweging van landeigenaren en private bezitters zijn acties als die van de Coconuco’s ‘invasies’, terwijl ze volgens groepen die voor herverdeling van het land zijn, vallen onder ‘terugvorderingen’ van rechtmatig eigendom. Het conflict rond de Agua Tibia-bron is een zoveelste manifestatie van het probleem rondom landverdeling en raakt hiermee het pijnpunt van Colombia. Wie heeft recht op welk land? Een kleine elite bezit zeer veel land in Colombia, vaak verkregen onder twijfelachtige omstandigheden, en een groot deel van de landloze bevolking is jarenlang onderdrukt en gemarginaliseerd.

In vergelijking met andere delen van Colombia zijn de Coconuco’s goed georganiseerd. Het is hen bijvoorbeeld gelukt geen drugsteelt en de daarmee gepaarde gewapende bendes in het gebied toe te laten. Het Coconucoreservaat wordt al sinds 1736 erkend, maar werd daarna grotendeels door grootgrondbezitters overgenomen. De lokale bevolking kon voor een hongerloontje op het land werken. Pas in de vorige eeuw werd de lokale beweging actiever en organiseerde deze zich om de voor hen heilige voorvaderlijke landen op te eisen.

Dat de strijd om de bron nog niet gestreden is, is in elk geval zeker. Ook gouverneur Avirama denk dat de bezetting nog wel een jaar langer kan duren, en zegt standvastig: “We blijven zo lang als nodig is, wat ons betreft tot in het oneindige.”