De afgelopen jaren zijn honderden Nederlandse en Duitse legertrucks aan Sudan geleverd door Van Vliet Trucks uit Nieuwerkerk aan de IJssel. Onderzoek van Conflict Armament Research (CAR) laat zien dat Nederlandse (DAF-)trucks door opstandelingen zijn buitgemaakt op het leger van Sudan. Op beeldmateriaal valt te zien hoe de voertuigen van eigenaar zijn gewisseld. Weggekraste laklagen laten achtereenvolgens het legergroen van de Nederlandse landmacht, het wit van de export, nogmaals legergroen (leger Sudan) en tenslotte weer wit (rebellen) zien. Eerder verschenen al berichten over oude Duitse legertrucks die opdoken in oorlogsgebied in Sudan en de Centraal-Afrikaanse Republiek, eveneens geleverd door Van Vliet.
Oneigenlijk gebruik
Naar aanleiding van het onderzoek over de DAF-trucks stelde de SP recent Kamervragen. In antwoord daarop schrijft de regering half mei niet te weten wanneer en hoeveel van deze vrachtwagens aan Sudan zijn geleverd. Dat is vreemd, want naar aanleiding van eerdere zendingen aan conflictgebieden beloofde toenmalig minister van Buitenlandse Zaken, Maxime Verhagen, in 2008 aan de Tweede Kamer dat 'bij doorverkoop van twintig voertuigen of meer, vooraf toestemming nodig is van de Staat', om 'risico’s van oneigenlijk gebruik zoveel mogelijk te beperken'. Maar een overzicht van de verkopen aan Sudan valt kennelijk niet te geven – terwijl ze met tientallen tegelijk naar Sudan zijn verscheept.
Een overzicht van de verkopen aan Sudan valt kennelijk niet te geven – terwijl ze met tientallen tegelijk zijn verscheept.
Ook claimt de regering dat dergelijke vrachtwagens niet onder het Europese wapenembargo vallen, omdat de vrachtwagens ‘gedemilitariseerd’ zouden zijn. Maar wanneer Nederlandse soldaten decennialang naar volle tevredenheid gereden hebben met een speciaal voor hen ontworpen type vrachtwagen, kun je niet volhouden dat die na een lik witte verf en het verwijderen van speciale nachtverlichting ineens geen legertrucks meer zijn. Buiten Nederland zien experts de vrachtwagens wel degelijk als militair, onder meer vanwege de versterkte cabine.
Beperkt relevant
De discussie wanneer legertrucks ophouden legertrucks te zijn, is bovendien maar beperkt relevant. Als blijkt dat vanuit Nederland geleverde voertuigen in een oorlog worden ingezet, is de overheid aan zichzelf verplicht direct maatregelen te nemen, zeker wanneer het Nederlandse legervoertuigen zijn geweest, juist wanneer het om Sudan gaat. Het Internationaal Strafhof heeft de Sudanese president Bashir immers aangeklaagd voor genocide, oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid.
Vrachtwagens spelen een belangrijke logistieke rol in Sudans gewapende conflicten. Het ligt dus voor de hand dat wanneer Sudan Europese legertrucks wil hebben, zij het wapenembargo moet omzeilen, bijvoorbeeld via dekmantelfirma’s. Als er honderden witgeverfde legertrucks naar Sudan vertrekken, zouden alle alarmbellen moeten afgaan.
In het gat springen
Zo niet in Nederland. Pas nadat VPRO’s Bureau Buitenland de inzet van Duitse legertrucks van Van Vliet in Sudan onthulde, legde de douane in de zomer van 2015 een nieuwe zending vrachtwagens aan de ketting. Na enig oponthoud werden alleen 61 Duitse legertrucks van boord gehaald, kennelijk op verzoek van onze oosterburen; de 80 tot 90 DAF-trucks mochten alsnog naar Sudan vertrekken.
Hoewel Van Vliet de handel in oud legermaterieel met Sudan gestaakt zegt te hebben, staan er ongetwijfeld andere bedrijven klaar om in dat gat te springen. Juist daarom moet Nederland er alsnog voor zorgen dat er geen oude legertrucks meer naar Sudan mogen worden gestuurd.
