VN-jongerenvertegenwoordiger Dirk Janssen wil, in reactie op voormalig NCDO-voorzitter Jos van Gennip, graag een denkrichting toevoegen aan de discussie over nieuwe vormen voor internationale samenwerking.
Op het NCDO-lustrum van 4 februari sprak Jos van Gennip zijn afscheidsrede als voorzitter van NCDO uit. In zijn rede, genaamd ‘Reconnectie’, gaf Van Gennip een scherpe analyse van zowel de crisis binnen de internationale samenwerking als een schets van het noodzakelijke nieuwe perspectief op de toekomst. ‘Het gaat van problemen ginds oplossen naar gezamenlijke uitdagingen van heel de mensheid. [..]; van Noord-Zuidbenadering naar dat paradigma van interdependentie en een humaan globaliseringproces’, aldus Van Gennip.
In deze blog wil ik nog een denkrichting toevoegen aan de discussie rondom nieuwe vormen voor internationale samenwerking.
‘Verbinden ontwikkelingssamenwerking en mondiaal algemeen belang’
Van Gennip was duidelijk richting de OS-wereld: we kunnen ontwikkelingssamenwerking niet langer los zien van mondiale gemeenschappelijke uitdagingen. Het gaat niet alleen om problemen daar, maar ook om het ‘hier en om de toekomstige generaties’. Of, in de woorden Prins Claus, ‘zie ontwikkeling niet als iets aparts’. Volgens Van Gennip is die boodschap veel te laat opgepakt. En nog steeds, zo vul ik graag aan, is er de noodzaak ontwikkeling integraal aan te pakken. Evenals de noodzaak om ontwikkeling, net als handel en participatie in het publieke termijn, te zien als onderdeel van het werken aan algemeen mondiaal welbevinden.
Onderliggende oorzaak: ‘vervreemding’
Werken aan deze transitie is echter niet makkelijk. Van Gennip sluit zich aan bij professor Govert Buijs als die spreekt over de diepere, fundamentelere crisis die ons huidige samenleving treft, genaamd ‘(globaliserings)vervreemding’. Vervreemding van het buitenland, van de ander, van autoriteit en mondiale ontwikkelingen. ‘Drassige grond’ noemt Van Gennip het. Lastig om transities op te verwezenlijken, zeker weten. Op het eind van zijn speech geeft hij aan dat elke nieuwe poging slechts ‘een futiel effect’ zal hebben als het de kloof tussen burger en mondialiseringproces niet weet te overbruggen.
‘Nieuwe coalities nodig’
Wat zijn Van Gennips eigen ideeën dan om dit op te lossen? Hij doet een aantal voorzetten. ‘Er zijn nieuwe coalities nodig, tussen milieu- en mensenrechtenorganisaties, vluchtelingen, het bedrijfsleven en de internationale veiligheidssector’. En ook de overheid heeft een rol te spelen. Zij, zo zegt Van Gennip, doet goed aan het concentreren op topsectoren waarin het kan excelleren en oplossingen kan aandragen voor mondiale uitdagingen. Voor instituten zoals het NCDO, KIT en Clingendael ziet hij een rol weggelegd om globaliserings-thema’s in de publieke discussies in Nederland in te brengen.
Nieuwe denkrichting: samenwerking tussen burgers hier en daar.
In dit degelijke verhaal van Van Gennips analyse vallen echter twee zaken op. Ten eerste identificeert hij het overbruggen van de kloof tussen burger en mondialiseringsproces met recht als belangrijkste doel voor een soepele, wereldwijde transitie naar gezamenlijk werken aan een duurzame wereld. Maar, en dat is het tweede punt, Van Gennip benoemt zelf alleen acties voor actoren, instituten, organisaties. Die werken weliswaar voor de burger, maar er blijft sprake van organisatie – burger interactie. Van autoriteit naar mens. Kloven overbruggen tussen verschillende leefwerelden en bevolkingsgroepen, en tussen buitenlanders en Nederlanders, varen in mijn ogen niet wel bij dit soort top-down acties.
Ontmoetingen
Kloven overbruggen zijn emotionele en daarom menselijke processen. Tussen mens en mens, maar met inbegrip van al haar rollen (burger, consument, producent, investeerder, wijkbewoner). Echte oplossingen begrijpen dit: ze overbruggen kloven door ontmoetingen tussen verschillende mensen. Voor de scherpe lezer: ont-moetingen – daar waar niets moet, niets vaststaat, maar de uitkomst van het gesprek juist kan worden beïnvloed door wat de ander in het gesprek inbrengt. Om die reden kan het mensen binden, oude kloven overbruggen en leiden tot het inslaan van nieuwe wegen.
Als Nederlandse jongere levend in een vergrijsd Europa met opkomende machten als Brazilië, China en India, vind ik de ontmoeting een interessante vorm voor de toekomst van internationale samenwerking. Want hoe kunnen we het lot van jongeren hier, in Nederland en Europa, straks koppelen aan het lot van jongeren dáár, in Brazilië, China en India alsook de minst ontwikkelde landen? Hoe kunnen we de welvaart die wij hier genieten uitstrekken aan de miljoenen mensen die nooit een eerlijke kans op welvaart hebben gehad, zónder dat er straks weer een win – verlies situatie ontstaat?
In mijn ogen is het faciliteren van ontmoetingen rondom onze gemeenschappelijke (mondiale of Europese) uitdagingen daar hét middel voor. Want ontmoetingen leveren veel op. Tijdens ontmoetingen ontstaat niet alleen begrip, maar ook nieuwe ideeën, gedachten, cultuur, bedrijfjes, civil society organisations en wereldwijde coalities. Belangrijk is daarbij wel dat de betrokken niet alleen een belang voor de ontmoeting en toekomstige samenwerking hebben (gedeelde problemen), maar ook een bijdrage hebben te leveren. Maar waarom niet veel meer de jonge ondernemers, vakmensen en burgers van vandaag bij elkaar brengen over scheids- en landsgrenzen heen om tot internationale bedrijfjes, maatschappelijke organisaties en coalities te komen? Dit soort ontmoetingen zouden het begin van het overbruggen van kloven tussen landen, regio’s en bevolkingsgroepen kunnen zijn verschillende en de sociale cohesie binnen en buiten Nederland kunnen bevorderen. Ontmoetingen kunnen de aanzet geven tot toekomstige bedrijven, duurzame producenten en consumenten en sociale ondernemers die de welvaart dáár én híer succesvol aan elkaar weten te koppelen.
Dirk Janssen (21) is jongerenvertegenwoordiger naar de Algemene Vergadering van de VN, lid van de Worldconnectors, lid van de Adviesraad van de Society for International Development en student Economics & Political Philosophy aan het University College Maastricht. Volg Dirk via @dirknaardevn. E: dirkjanssen@njr.nl
Foto: Worldconnectors
