Achtergrond

‘Springtij is het kompas naar een groene toekomst’

Het laatste weekend van september vindt de zevende editie van het jaarlijkse Springtij-festival plaats op Terschelling. Hier komen duurzame denkers en doeners samen om 75 uur te brainstormen over een groene toekomst. Initiatiefnemer Wouter van Dieren legt uit hoe die eruit ziet. “De duurzame economie wordt welvarender dan de niet-duurzame.”

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

 In wat voor gemoedstoestand bent u vanochtend opgestaan? 

“Al vijftig jaar voel ik wanhoop omdat het slecht gaat in de wereld. Maar ook is daar die enorme dynamiek. Vijftig jaar geleden lag er een grote berg voor ons. Er was niets. Geen wetenschap, geen techniek, geen kennis, geen instituten. Die berg hebben we beklommen.”

Bron: vimeo.com

En wat is de opdracht voor de komende vijftig jaar?  

“De volgende berg is hoger! Aan de ene kant zitten we in een geweldige overgang naar andere energiebronnen, nieuwe technologie en een pioniersmentaliteit. Maar tegelijkertijd komt er een catastrofe aan. De wetenschap had al lang geleden voorspeld dat door de droogte  enorme vluchtelingenstromen op gang zouden komen. De grond wordt uitgeput door bevolkingsgroei. Boeren konden geen water meer krijgen voor hun land. Dat gebeurde onlangs in Syrië.

Waar ontmoeten die twee uitersten elkaar? Ik noem het de waterscheiding op het wantij, waar tussen eiland en kust in de Waddenzee twee getijden samenkomen. Aan de ene kant heb je de voorhoede, de pioniers, maar je moet ook rekening houden met de massa die er niet aan toe is. Je kunt alle auto’s duurzamer maken, maar als iedereen twee keer zo hard gaat rijden, bereik je nog niks. Welke kant er wint, dat weten we niet.”

Wat is uw voorspelling?

“Je moet niet één soort stroming tot stand willen brengen. De idee dat er één stroming bestaat, is onjuist. Er ontstaan tientallen soorten naast elkaar. Elektrische auto’s hebben een vrij slechte footprint, dus dat is ook geen panacee. We gaan echt niet allemaal elektrisch rijden. Waterstof is een optie. Het gaat erom dat je stuurt op een veelheid aan keuzes. De ene stroming moet de andere niet verketteren. Je streeft niet naar eenheid, je streeft naar helderheid.”

Bron: vimeo.com

“Ik heb mijn hele carrière geprobeerd om uitersten te verenigen. Milieubewegingen, actiegroepen, wetenschap, bedrijfsleven. Kijken waar een win-win zit. Ik krijg wel eens het verwijt dat we op Springtij preken voor eigen parochie. Dat is ook juist de bedoeling. Zodra de boot vertrekt uit Harlingen ontstaat er een schoolreisjesgevoel. Men versterkt elkaar, er ontstaan dwarsverbanden. Springtij is een katalysator van 75 uur. Mensen krijgen het gevoel dat ze bij een beweging horen, waardoor ze na afloop extra gemotiveerd naar huis gaan.”

Bron: vimeo.com

Het overkoepelende thema dit jaar is exploring & transforming.

“Op de eerste dag spreekt Andrea Wulf, de biograaf van Alexander von Humboldt, de negentiende-eeuwse ontdekkingsreiziger. Ontdekkingsreizen zijn geen Europees concept, ze zijn van alle tijden. Het gaat erom dat volkeren uit de hele wereld elkaar ontmoeten. Op Springtij gaan we met elkaar op ontdekkingsreis. Na tweehonderd jaar staal, steenkool en olie sluiten we een tijdperk af. Springtij is het kompas naar een groene toekomst.”

Hoe komt het dat we in Nederland achterlopen met duurzame energie?

“Laat ik voorop stellen dat Nederland vanaf de jaren zeventig altijd heel gedreven milieuministers en –staatssecretarissen heeft gehad. Maar op een dag bedacht de politiek om industriebeleid en beleidssturing achterwege te laten. Een terugtrekkende overheid naar Angelsaksisch model. Dat is rampzalig, dat moet snel afgelopen zijn. Nederland zit op 4 of 5 procent duurzame energie, Duitsland op 30 procent. Het bedrijfsleven wil duidelijkheid. Als de overheid een windvaan wordt, kan niemand opereren. De afgelopen jaren hadden ging het van subsidie dit naar subsidie dat. De overheid moet nooit meer de fout maken dingen te stimuleren die smerig en gevaarlijk zijn. Politici moeten volgen wat de duurzame community bedenkt, want zelf verzinnen ze het niet.”

Bron: vimeo.com

Hoe kun je als young professional geld verdienen met duurzaamheid? 

“Word ontwerper. Er is een enorme noodzaak dat we op zoek gaan naar nieuwe, duurzame ontwerpen. Alles kan opnieuw ontworpen worden. Elke functie van elk voorwerp moet een factor 10 efficiënter worden. Een Hummer rijdt 1 op 4, een Volkswagen Up 1 op 40. Dat betekent een factor tien minder grondstofverbruik. Bij Philips zijn 23 huishoudelijke producten verbeterd op materiaalgebruik, ontwerp en recycling. Daar moet het heen.”

Kunt u begrip opbrengen voor mensen die niets geven om duurzaamheid? 

“Jan Marijnissen van de SP sprak tijdens een eerdere editie van Springtij in de duinen. Hij zei: ‘Jullie hebben allemaal oogkleppen op. Jullie zijn vervreemd van de onderkant van de samenleving’. Dat was een juiste boodschap. De essentie is dat duurzaamheid geen elitaire bezigheid is. Toch is het publiek moeilijk te overtuigen. Dat is logisch, want nog maar vijftig, zestig jaar geleden was er een enorme arbeidersklasse. Die had geen auto, geen goede woning, geen gezondheidszorg, geen welvaart. Je kunt niet verwachten dat mensen die verworvenheid zomaar opgeven.”

Bron: vimeo.com

Hoe krijgt u die mensen toch mee?

“De duurzame economie wordt welvarender dan de niet-duurzame. Maar de gewenning is zo groot dat mensen niet snel zonnepanelen op hun dak gaan plaatsen, in plaats van op vakantie te gaan naar Tenerife. Er moet een financiële prikkel zijn, anders doen mensen het niet. Gezondheidsprikkels helpen ook, en sociale controle. De buurman doet mee, dus jij doet ook mee. Tegelijkertijd zien we ook onverwachte positieve ontwikkelingen. Woningbouwverenigingen die zonnepanelen aanleggen. Of neem Eosta in Waddinxveen, dat is de grootste Europese importeur van biologisch voedsel. De regel was dat je maar 5% van het publiek met de biologische boodschap kunt bereiken, maar hun groei (in Europese landen buiten Nederland, red.) wijst op 15%. Daarover komen ze ook spreken op Springtij.”

Mensen zijn bang dat ze het slechter krijgen dan hun ouders.  

“Stoppen met verspilling en uitputting van de aarde, betekent niet dat we in armoede moeten leven. Als ik mijn buitenlandse gasten meeneem naar een gewone nieuwbouwwijk, kijkt iedereen zijn ogen uit hoe goed we het hier hebben. Als vliegen te duur wordt vanwege een klimaat- en  kerosinebelasting, hoppen mensen niet meer even naar Curaçao, maar gaan ze om de hoek op vakantie. Dat deden we in mijn jeugd ook, dat ging prima.”

Bron: vimeo.com

Terug naar de jaren vijftig van de vorige eeuw? 

“Nee, de maatschappij is aanzienlijk rijker, welvarender en diverser dan toen. Zegt de schrijver Gerard Reve jullie nog wat, of zijn jullie daar te jong voor? De Avonden speelt zich af in 1948, en die roman beschrijft de weerzinwekkende spruitjeslucht van het Hollandse burgermilieu. Elke avond met een kleedje op tafel spruitjes eten. En verder is er niks. Nee, die benauwende en beklemmende wereld van toen bestaat niet meer. Nu kunnen we onze blik richten op de wereld en informatie opzuigen. Op Springtij brengen we een mix van de oudere generatie die haar kennis deelt, en de jongere generatie die met startups en nieuwe ideeën komt.”

Lawrence Cheuk, voorzitter van Jongeren Milieu Aktief, zegt dat de milieubeweging niet divers genoeg is. 

“Flauwekul, het spijt me. Onzin. Hij zegt in feite: er moet meer diversiteit zijn, dus we moeten zwarte en joodse en Syrische en transgender-energiebedrijven hebben. Ik heb er niks mee. De wereld is aan het veranderen. Daarin moet iedereen mee. Diversiteit zit in de genen van de milieubeweging. Diversiteit is een begrip dat we aan de natuur ontlenen.  Maar dat wil niet zeggen dat je ook moet streven naar meer gender of meer kleur. Overigens zitten in de top van de energiewereld vier of vijf machtige vrouwen.”

Bron: vimeo.com

U vindt diversiteit in de beweging niet belangrijk?

“Wij richten ons op duurzaamheid, je moet niet alles willen aanpakken. Heb je die uitzending van de Hokjesman gezien? Dat was kostelijk. Hij ging terug naar het begin van de milieubeweging. Daar was ik ook ooit bij betrokken, bij de Kleine Aarde in Boxtel. We gingen ecologische levensvormen uitproberen. Maar wat gebeurde? Er ontstond maatschappijvernieuwing in zijn geheel. Het ging niet meer alleen over zonne-energie of biologische landbouw. Iedereen ging zich met elkaar bezighouden en zeggen hoe je moest leven: ‘Jij bent niet gelovig genoeg, jij doet niet dit of niet dat’,  ‘je mag geen vlees eten’. Iedereen moest aan de hasj, en met elkaar naar bed. Daar is het aan kapotgegaan.”

Bron: vimeo.com

U schuwt de controverse niet. U kwam tijdens uw lange carrière meerdere keren in opspraak, ook vanwege uw pleidooi voor gaswinning bij Terschelling.

“Gaswinning is bewezen techniek en ongevaarlijk. Behalve dan onder het Slochterenveld. Aardschokken komen elders niet voor. Ik hanteer altijd een beroemde uitspraak: if  you want to find the source, you’ll have to swim against the current. Stel dat ik niet controversieel zou zijn, dat zou pas vervelend zijn. Dan heb je geen reuring. Ik heb niet voor niets tientallen prijzen gewonnen. Maar ik ben niet controversieel, de anderen zijn dom.  Hoe kan het dat we nog steeds leven in een economisch systeem waarin destructie en verspilling worden beloond? Wie dat aankaart, krijgt uiteindelijk gelijk.”

Bron: vimeo.com

Van wie komen die bedreigingen?

“Ik ben niet de enige. Het draait om gevestigde belangen. Mensen zonder fantasie en zonder bereidheid om te veranderen. Maar de gevestigde orde begint te begrijpen dat ze het niet redden. Ze komen nu ook naar dat rare eiland, om te ruiken aan de veranderingen.”

Bron: vimeo.com

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —   8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —   6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
Totaal
Subtotaal in winkelwagen  0,00
Besteltotaal  0,00
  •  0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons