‘Vaak roepen het gebrek aan informatie en inzicht verkeerde beelden op, alsof we een harde procedure hebben. Daarom ben ik ook blij als ik het uit mag leggen. Gewoon omdat ik ervan overtuigd ben dat als je het goed uitlegt, mensen het begrijpen,’ vertelt minister Leers aan de verslaggever van het Jeugdjournaal. Ze lopen samen door de gang van gezinsopvanglocatie (GOL) Katwijk, een van de eindstations van de asielketen. Hiervandaan moeten gezinnen zich voorbereiden op hun terugkeer.
Aangeklampt
Terwijl de minister samen met de verslaggever over het terrein loopt, wordt hij aangeklampt door uitgeprocedeerde asielzoekers.
‘Ik ben Stepan,’ stelt een lange jongen van een jaar of achttien zich voor. Hij maakt zich los uit de groep en loopt achterstevoren voor de minister uit. ‘Meneer Voordewind had al over mij met u gesproken of ik nog in Katwijk mag blijven. Ik weet niet of u daar iets over gehoord heeft?’
De minister: ‘Nee, daar heb ik niets van gehoord. Dan moet je me even wat schrijven, of zo.’
‘Ik heb al een paar keer geschreven. Maar ik denk niet dat het bij u aangekomen is’
‘Maar ik heb geen enkele naam. Hoe zei je ook alweer?’
‘Stepan’.
‘Stepan?’
‘Meneer Joel Voordewind was hier laatst geweest en ik had gevraagd of we hier gewoon alles konden afwachten, dat we niet weer hoeven verhuizen. Want we zijn al 20 keer verhuisd.’
‘Nee dat vind ik wel…, ja dat ken ik dat geval. 20 keer. Dat is volgens mij 12 keer. Maar los daarvan…Ja ik heb dat precies doorgekeken. Wat mij betreft hoef je niet meer te verhuizen, want het is de bedoeling dat je hiervandaan naar je land van herkomst teruggaat. Dus je hoeft niet meer te verhuizen.’
Stepan kijkt de minister beteuterd aan.
Niets beloven
De volgende ontmoeting is een stuk vrolijker. Een vrouw valt de minister om de nek en geeft hem een paar flinke zoenen. Het is de moeder van de veertienjarige Aram. Voor haar en haar gezin streek minister Leers wel met de hand over het hart. Op het nippertje mogen ze nu – na veertien jaar onzekerheid – blijven.
Leers heeft nog geen afscheid genomen of hij wordt alweer aangesproken door het volgende ‘schrijnende geval’; een man die al 13 jaar met zijn gezin in Nederland woont, zijn kinderen zijn hier geboren. Leers wimpelt de man af, zet een stap opzij en wordt direct aangesproken door een wanhopige Iraakse vrouw. Haar dochter van 25 heeft kanker, in Irak heeft ze geen kans op genezing. ‘Laat het even opschrijven, dan heb ik een naam. Dan zal ik er nog eens naar kijken. Meer kan ik ook niet doen. Ik kan niets beloven, maar ik wil altijd zorgvuldig zijn,’ zegt minister Leers.
Discretionaire bevoegdheid
Het tafereel zal zich nog een aantal keer herhalen: asielzoeker probeert zo kort en krachtig mogelijk zijn verhaal te vertellen, minster Leers raadt hen aan hem te schrijven. In artikel 3.4, derde lid Vreemdelingenbesluit 2000, is aan de minister discretionaire bevoegdheid gegeven; de vrije beslissingsruimte over een inwilliging of afwijzing van een asielverzoek in schrijnende gevallen. En dat weten de bewoners van Katwijk maar al te goed. Als de minister zelf hun verhaal hoort, dan zal hij toch ook voor hen van zijn bevoegdheid gebruik maken?
Keizer
Het heeft iets wrangs zoals de minister daar over het terrein loopt, streng maar ook vriendelijk, een hand hier, een afwijzend gebaar daar. Het doet denken aan het bezoek van een keizer aan zijn onderdanen. Tegelijkertijd krijg je haast medelijden met de minister. Hoeveel van dit soort verhalen krijgt de minister niet dagelijks op zijn bord? En hoe beslis je in godsnaam wat schrijnend is en wat niet? Zou het – alleen al om de suggestie van willekeur te vermijden -niet beter zijn als niet de minister, maar een commisie van vertegenwoordigers van lokaal bestuur en landelijke maatschappelijke organisaties meebeslissen, zoals de Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken adviseerde? Misschien dat het beleid dan beter te begrijpen is.
