Looien met kruiden en mosterdolie. .. afgelopen jaar vond ik een plek in Nepal waar men leder van de meest pure soort looit dat ik hiervoor nog nooit had gezien. Voor TRACEDGOOD (mijn accessoirelabel) besloot ik stukjes in mijn tassen ontwerpen te gebruiken. Al enkele jaren ben ik gefascineerd van de gigantische leder industrie die wereldwijd biljoenen dollars omvat. De problematiek rondom vervuiling en arbeidsomstandigheden is zeer complex, echter de consumptie en verwerking van leder duurt voort .
Leder is niets meer of minder dan de huid van een dood dier, dat van origine vergankelijk is. Om een huid te kunnen bewaren wordt het behandeld met chemische middelen zoals chroomzout, azo en cyanide. Deze chemische middelen vervuilen het land, de lucht en watertoevoer.
Recente berichtgeving over ernstige grondwatervervuiling rondom tanneries laten de aanwezigheid zien van arsenic, chroom, zink enz. Giftige gassen zoals ammoniak en hydrigeensulfide komen vrij in de lucht. Als ontwerper van een verantwoord geproduceerd accessoirelabel wil ik het liefst verantwoord leder gebruiken. Daarom ging ik op zoek naar het antwoord op de vraag “Hoe kan leder ecologisch verantwoord worden gelooid?”
In een bergdorp, 9 uur rijden van Kathmandu, deed ik mijn bevindingen bij een etnische groepering die onder andere leeft van het looien van leder huiden. Deze huiden bemachtigen de dorpelingen van natuurlijk gestorven koeien uit de omgeving. Na het wassen met lijmsteen poeder en water (4 à 5 keer) maken ze het leder met hun voeten soepel. Ze leggen de huiden in een bad van lijmsteen poeder en water. Ze verversen het bad vijf keer . Dit proces duurt 30 dagen. Hierna halen ze de haren en lagen van de huid weg. Daarna volgt het zgn. “dhuiro”, dat is het looien in een kruidenmengsel met lijmsteen en water. De soort en sterkte van de kruiden maakt de kleur donkerder of lichter. Ook dit proces wordt weer om de vijf dagen 4 of 5 keer herhaald. Dan wordt de huid gedroogd en wordt de tweede laag van de huid verwijderd. Na het wassen wordt de huid met mosterdolie behandeld. Na het drogen is de huid klaar voor productie.
Het bovenstaande voorbeeld toont slechts een zeer kleinschalig ideaalbeeld. Er zijn al veel goede structurele initiatieven genomen in de grillige en ontransparante wereld-lederindustrie. Er is echter een belangrijk fundamenteel verschil tussen de “leder industrie” en de “leder proces industrie”. De leder industrie omvat het fabriceren en prepareren van huiden en vachten die de grondstoffen vormen voor fabricage van kleding en schoeisel. De leder proces (fabricage) industrie focust juist op het fabricageproces van de huiden: het kleuringsproces en het nabehandelen van de huiden voor bijvoorbeeld het behoud van de kwaliteit van het leder.
Een misverstand over de lederindustrie: vaak wordt gesteld dat het met name de leder proces industrie is die bij
draagt aan een van de grootste industriële vervuilingsproblematieken in de producerende landen, zoals de “tanneries” in India en China.
Deze benadering geeft echter niet geheel de werkelijkheid weer. In feite wordt maar liefst een derde deel van de totale vervuiling wereldwijd veroorzaakt door de afvalstoffen die ontstaan tijdens het ontharen van lederhuiden. De gradatie van verontreiniging in de voorlooi-operaties in de leder industrie is aanzienlijk hoog in vergelijking met de post-tanning activiteiten, die het kleinste deel van vervuiling bevatten.
Binnen deze keten worden op het gebied van biodiversiteit en duurzaamheid reeds diverse complexe topics op lokaal en internationaal niveau sterk onder de aandacht gebracht zoals bijvoorbeeld:
- Milieuvriendelijke productiemethoden (IPPC: Integrated Pollution Prevention and Control, en BAT: Best Available Techniques);
- Waste management en milieu reguleringen;
- De arbeidsmarkt, behoefte aan trainingen en kennisdeling om verbeteringsslagen te maken;
- Handelsbarrières (op Europees en op Global niveau) en de consequenties voor de beschikbaarheid over huiden en vachten;
- Monitoring van internationale ontwikkelingen in de leder industrie met betrekking tot concurrentie, handel, werkmethodes, arbeidsomstandigheden, milieuonderzoeken, etc.
- de BSE en FMD- crises en de consequenties voor de leder industrie;
De vervuiling wordt primair veroorzaakt door chemische producten, te weten kalk, natrium sulfide en natronloo. Maar denk ook aan “gewoon” zout en allerlei oplosmiddelen voor het ontvetten van chemicaliën, enz. Deze genoemde stoffen komen voornamelijk voort uit de pre-looiende processen van lederbewerking.
Het afval van de leerlooierijen worden gedumpt in de riolering, waardoor gevaar ontstaat voor de arbeiders en de bewoners die gebruik maken van het water uit deze rioleringen. Veel leerlooierijen zijn gedwongen om te sluiten vanwege hun niet-naleving van de, door de overheid vastgestelde, normen. In een korte tijd is de Indiase lederindustrie geconfronteerd met ernstige problemen, zoals het Duitse verbod op natriumpentachloorphenol, bepaalde azo kleurstoffen, formaldehyde, etc. aan de ene kant en gerechtelijk bevelen voor de naleving van de milieuwetgeving aan de andere kant.
De initiatieven komen op gang, maar helaas zijn er nog veel slagen te maken. Het begint bij begrip van en aandacht voor leder. Zo puur looien als in Nepal blijft een mooie bron van inspiratie voor de rest van de industrie. Maar ook een trademark en certificeringen zijn nog niet gestandaardiseerd. In Nederland gaat in april 2012 een werkgroep duurzaam leder geïnitieerd door MVO Nederland van start, dat zich richt op de gehel supply chain van de lederindustie. De “ Leather Working group” te Groot-Britannië is een reeds 6 jarig bestaand initiatief dat zich richt op de balans tussen toeleverancier en eindconsument . Echter, de oorsprong van het leder van de tas die gemaakt is in Italië is bij lange na nog niet gemakkelijk te traceren…
