De uitkomst van ‘Parijs 2015’ was duidelijk: Nederland moet in 2050 de uitstoot van broeikasgassen met tenminste 80 procent hebben verminderd ten opzichte van 1990. Vorige week maakte McKinsey bekend dat Nederland in de komende 20 jaar maar liefst 200 miljard euro extra moet investeren om dit klimaatdoel te halen. Oftewel: we lopen achter op schema en van de politiek worden ingrijpende maatregelen verwacht.
Vijf gangen
Om het in Parijs gestelde klimaatdoel te halen zou er bij het voorgerecht moeten worden aangeschoven en pas na de vijfde gang van tafel worden gegaan. Het PBL serveert een menu met gangen die naadloos op elkaar aansluiten, te beginnen met het besparen van energie.
1. Energiebesparing
Wanneer alle mogelijke opties van energiebesparing worden benut kan Nederland de uitstoot van CO2 in 2050 tot 35 procent verminderen. Onder het mom van ‘goed voorbeeld doet volgen’ adviseert het PBL het Rijk om te investeren in een aantal pilots met betrekking tot het besparen van energie. Zo zou er voor 20 tot 40 miljoen een wijk van duizend woning compleet CO2-neutraal gemaakt kunnen worden. Ook in het verkeer kan er worden bespaart door het omlaag brengen van de maximum snelheid en het invoeren van kilometerheffing. Tot slot zal op vleesproducten voortaan 21, in plaats van 6 procent belasting moeten worden geheven.
2. Opwekken van CO2-neutrale elektriciteit
Met alleen het besparen van energie wordt de norm nog niet gehaald. Ook in de opwekking van energie zou drastisch moeten worden ingegrepen. Het opwekken van energie moet in 2050 volledig CO2-neutraal zijn. Een verbod op kolencentrales zou een mogelijke beleidsmaatregel kunnen zijn. Daarnaast zou met grote windmolenparken op zee een grote stap gezet kunnen worden. Het PBL heeft de kosten hiervoor nog niet doorberekend, maar de elektriciteitsprijs zou door deze maatregel hoe dan ook stijgen.
Oplaadpunt voor elektrische auto. Foto: Wikimedia
3. Elektrificatie
Voldoende energie uit CO2-neutrale bronnen halen is één, maar dan moet deze energie wel worden benut. Het Planbureau spreekt hierbij over ‘elektrificatie’ van de samenleving. Met andere woorden: transport en industrie, maar ook warmtevoorzieningen zouden moeten draaien op elektriciteit in plaats van fossiele brandstoffen als gas en olie. Investeringen in oplaadpunten voor elektrische auto’s en het verhogen van de accijns op brandstof zijn mogelijke opties.
4. Groene brandstoffen
Ondanks deze elektrificatie is het onwaarschijnlijk dat er in 2050 geen gas of olie meer nodig is. Met name vanuit de lucht- en scheepvaart zal de vraag groot blijven. Om aan deze vraag te voldoen wordt er door het Planbureau geadviseerd: promoot groene olieproducten en groen gas. De overheid kan dit doen door een grootschalige fabriek die groen gas produceert te subsidiëren. Kosten? 500 miljoen euro. Wanneer dit te duur is kan er een aandeel groen gas in het gasnet worden verplicht. De kosten hiervoor worden door de gasleveranciers doorberekend op de consument.
5. Opvangen van CO2
Tot slot kan ervoor worden gekozen om de CO2 die alsnog vrijkomt, op te vangen. Zware industrieën zoals de Hoogovens of kolencentrales zullen CO2 blijven uitstoten. Door deze CO2 op te vangen, te drogen, samen te persen en te injecteren in lege gasvelden kan worden voorkomen dat schadelijke broeikasgassen vrijkomen. De overheid zou een maatschappij moeten oprichten die verantwoordelijk is voor dit proces. Ook deze kosten zijn nog niet doorberekend door het PBL.
Rondje politiek
Er is bij het menu van het PBL geen sprake van á la carte, maar eerder: eten wat de pot schaft. Om de ambitieuze doelstelling van minstens 80 procent minder uitstoot te halen moeten alle gangen worden geserveerd. De vraag is in hoeverre de politiek daartoe bereid is. OneWorld is benieuwd wie er aanschuiven en werpt een blik op de verkiezingsprogramma’s van de PVV, D66 en GroenLinks en belt het CDA, de VVD en SP met de vraag: welk menu hebben jullie samengesteld?
De verkiezingsprogramma’s
Het veelbesproken ‘A4-tje’ van de PVV geeft weinig inzicht in beleidsmaatregelen die Nederland naar de 80 procent vermindering zouden moeten leiden. Het enige punt waar de PVV ingaat op klimaat gerelateerd beleid betreft een bezuiniging op windmolens. Dit roept vragen op over hoe de partij van plan is de 80 procent norm te gaan halen. Helaas was de PVV niet bereikbaar voor verdere toelichting.
De prioriteiten van GroenLinks laten zich raden
Toelichting was bij het programma van GroenLinks niet nodig: de prioriteiten laten zich raden. In hoofdstuk 1 wordt een Ministerie van Klimaat en Duurzame Energie geïntroduceerd. Een ambitieuze klimaatwet zou onder leiding van dit ministerie de uitstoot van broeikasgassen tot 95 procent moeten verminderen. Het sluiten van alle kolencentrales, een heffing op CO2-uitstoot, grootschalige windparken in de Noordzee en energiezuinige woningen zouden hieraan bij moeten dragen. Slechts het toetje – opvang van CO2 – wordt overgeslagen.
Ook D66 presenteerde een programma waarin zij laat weten af te willen van de kolencentrales. In plaats daarvan zou het gasnetwerk van Nederland gebruikt moeten worden om groen gas voor iedereen toegankelijk te maken. Met een extra heffing op CO2-uitstoot, het afschaffen van belasting op zelf opgewekte groene stroom en het subsidiëren van een energiezuinige woning zijn de Democraten bij bijna alle gangen aanwezig, maar slaan zij de vijfde gang over.
VVD, CDA, SP
Ondanks dat de VVD en het CDA nog geen programma hebben gepresenteerd is OneWorld benieuwd welke opties deze partijen van plan zijn op te nemen. Een makkelijke vraag waar geen bevredigend antwoord op kwam.
De VVD presenteert op 7 oktober haar verkiezingsprogramma en wil over de inhoud nog weinig prijsgeven. Op de vraag welke opties zij van plan zijn op te nemen antwoordt de partij: “Tussen de verschillende opties die voorliggen om klimaatproblematiek aan te pakken, zitten enkele punten waar de VVD voor kiest om de uitstoot van broeikasgassen te verlagen, zoals het beprijzen van uitstoot en het stimuleren van schonere brandstoffen. Er zitten echter ook opties tussen die de VVD te ver vindt gaan, zoals mensen vertellen wat ze wel en niet mogen eten.” Het advies van het PBL om alle aangeboden opties toe te passen – niet of-of, maar en-en – wordt hiermee door de VVD genegeerd.
Er zitten opties tussen die de VVD te ver vindt gaan
Voor het opstellen van haar programma organiseerden het CDA op 10 september de grootste brainstormsessie uit de partijgeschiedenis. Maar liefst 1000 Christendemocraten gingen in de Amsterdamse Kromhouthal tijdens verschillende praatsessies met elkaar in overleg. Hieruit kwamen 15 belangrijke partijpunten die een-op-een zullen worden overgenomen in het verkiezingsprogramma. Welke maatregelen met betrekking tot verminderde uitstoot van broeikasgassen kwamen hieruit? “Geen idee, duurzaamheid zat niet in een van de sessies”, weet CDA-voorlichter Karin Hoentjen zich te herinneren.
De SP zet in op windmolens op zee. Foto: Wikimedia
Tot slot de SP. De partij is nog druk bezig met het opstellen van haar verkiezingsprogramma, maar kan toch al wat informatie prijsgeven. “Voor ons is het klimaat een van de prioriteiten”, vertelt Tweede Kamerlid Eric Smalling. Zo is de partij volgens Smalling voorstander van windparken op zee en zou er een begin moeten worden gemaakt aan een ‘gasloos tijdperk’: “De aansluitplicht op gas moet uit de wet”. Toch is Smalling enigszins voorzichtig: “We moeten oppassen dat de werkgelegenheid en koopkracht niet ten koste gaan van klimaatbeleid. Bovendien moeten we ervoor zorgen dat we zoveel mogelijk mensen tevreden houden.” Samen met GroenLinks en D66 schept de SP vrolijk op. Toch wordt het bord niet helemaal leeggegeten.
Aan tafel met GroenLinks en D66
De boodschap van het Planbureau voor de Leefomgeving is duidelijk. Zonder ingrijpende maatregelen wordt de ambitieuze norm van 80 procent minder uitstoot van broeikasgassen in 2050 niet gehaald. Ondanks dat het PBL de politieke partijen toegankelijke opties biedt, maken vooralsnog alleen GroenLinks en D66 hier enthousiast gebruik van. De VVD en SP schuiven wel aan, maar gaan halverwege van tafel. De PVV en het CDA laten in geen enkel opzicht zien zich druk te maken met klimaatbeleid. De Tweede Kamerverkiezingen zijn over zes maanden dus de partijen hebben nog even om hun verkiezingsprogramma aan te passen. Toch blijft het vooralsnog angstvallig rustig aan de eettafel.
