Kinderen in scholen beschermen tegen aanvallen door militairen en strijders. De Richtlijnen voor veilige scholen, die een jaar geleden gelanceerd werden, bieden praktische handvaten. Het komende jaar gaat een groot aantal landen ze in de praktijk brengen. Nederland kan daarbij een leiderschapsrol vervullen.
16 december 2014 was een vreugdevolle dag met een vieze bijsmaak. Die dag kwam een groot aantal landen bij de VN in Genève samen om de Richtlijnen voor veilige scholen te lanceren. Tijdens de ochtendsessie druppelden de berichten binnen: een aanval. Op een school. In Peshawar, Pakistan. 132 kinderen waren in koelen bloede doodgeschoten.
4.000 scholen in Syrie in de vuurlinie
Op een uitermate wrange manier gaven de gebeurtenissen in Peshawar aan waarom de Richtlijnen zo hard nodig zijn. De afgelopen jaren is het aantal aanvallen op scholen dramatisch gestegen. Alleen al in de afgelopen vier jaar lagen naar schatting 4.000 scholen in Syrië in de vuurlinie. Honderden kinderen zijn daarbij gedood. Ook in landen als Colombia, Congo en Irak zijn onveilige scholen een bijna dagelijkse realiteit.
De psychologische impact van deze aanvallen – en van oorlog in het algemeen – op kinderen is gigantisch. Kinderen zijn getuige van geweld, en kunnen gewond raken of zelfs gedood worden. Ze verliezen een plek waar ze niet alleen kunnen werken aan hun toekomst, maar waar zij zich ook veilig voelen. Waar hen structuur en routine wordt geboden – wat juist zo essentieel is in landen waar conflict woedt. Waar ze samen met vriendjes en vriendinnetjes kind kunnen zijn.
51 landen steunen de nieuwe Richtlijnen
De lancering van de Richtlijnen heeft een nieuwe periode ingeluid om kinderen op school te beschermen. Sinds de lancering hebben een groot aantal landen – 51 in totaal, waaronder Nederland – hun steun uitgesproken. Met landen in gewapend conflict wordt gewerkt aan concrete actieplannen om aanvallen op scholen terug te dringen. Het internationale gesprek daarover wordt continu gevoerd, onder meer tijdens een bijeenkomst die deze week mede door War Child werd georganiseerd bij de VN in Genève.
De Speciale VN-Rapporteur voor Kinderen en Gewapend Conflict, Leila Zerrougui, roemt de Richtlijnen omdat zij een realistische invulling geven aan het terugdringen van het militaire gebruik van scholen. Stap voor stap wordt steun voor de Richtlijnen verankerd in de internationale gemeenschap. Er wordt daarnaast concrete invulling gegeven aan praktisch beleid om scholen veiliger te maken.
Nu concrete wetgeving
We zijn er echter nog lang niet. De vertaling van woorden naar daden zal de komende jaren immers wereldwijd gemaakt moeten worden. Steun voor de Richtlijnen uitspreken is één ding. Maar hoe garanderen wij dat deze steun wordt omgezet naar concrete wetgeving die kinderen in scholen beschermt? Naar militaire doctrines die scholen expliciet erkennen als veilige plekken? Naar training van militairen en strijders om scholen te ontzien?
Nederland is een van de internationale koplopers die kinderen in scholen in oorlogsgebieden beschermt, en een van de landen die al meteen steun voor de Richtlijnen uitspraken. Het Nederlandse leger respecteert het oorlogsrecht en ontziet scholen tijdens militaire missies in het buitenland. Ik zie die rol graag uitgebreid. Naar een Nederland dat andere landen – vooral landen die betrokken zijn in gewapend conflict – steunt in het streven om aanvallen op scholen uit te bannen. Die, directe of indirecte, gesprekken met gewapende groepen over veilige scholen niet uit de weg gaat. En die bij de VN, maar ook in directe contacten met landen en als aankomend voorzitter van de EU, de noodzaak om de Richtlijnen te steunen én actief te implementeren blijft benoemen. Laten we ons daar het komende jaar hard voor blijven maken.
