Met haar boek De Crisiskaravaan diende journalist Linda Polman een aanklacht in tegen de noodhulp. Wat hebben organisaties als Artsen Zonder Grenzen en het Rode Kruis daarmee gedaan?
Het is precies vier jaar geleden dat journalist Linda Polman haar boek De Crisiskaravaan presenteerde ter gelegenheid van de 22e Globaliseringslezing in Amsterdam. Haar boek was een aanklacht. Aan de hand van haar eigen observaties beschreef zij de in haar ogen falende noodhulp van westerse organisaties. Hoe houd je neutraliteit, onpartijdigheid en onafhankelijkheid hoog in het vaandel als je ondertussen onder druk staat van lokale krijgsheren die zo hun eigen eisen stellen? Hou je daarmee een crisissituatie niet juist in stand? Wat te doen met organisaties die zonder aantoonbare expertise zich in de hulpverlening mengen? Wat te doen als er geen overeenstemming bestaat over de aanpak tussen verschillende organisaties? Als noodhulporganisaties elkaar openlijk beconcurreren? Wie wordt er eigenlijk beter van noodhulp, durfde Polman te stellen, wijzelf of de mensen die we willen helpen?
Op die gedenkwaardige avond in Felix Meritis in Amsterdam toonden de aanwezige directeuren van noodhulp- en ontwikkelingsorganisaties zich niet gelukkig met de kritiek. Ze deden zo hun best! Ze werkten samen met lokale organisaties, legden verantwoording af waar mogelijk. Zij erkenden de dilemma’s maar wisten de kritiek niet echt te pareren. De door Polman geschetste zwakke plekken waren nou eenmaal onderdeel van het verlenen van noodhulp. En noodhulp – dat dient benadrukt te worden – moet je niet verwarren met ontwikkelingshulp.
Nu we vier jaar verder zijn, is het tijd voor openlijke reflectie van de betrokken partijen. Dat siert de sector. Noodhulp verlenen is moeilijk, onvoorspelbaar en eist een hoop improvisatie. Noodhulpverlening gaat niet altijd langs de geëigende kanalen. Dat is wellicht juist de kracht ervan. Of toch niet?
Tal van (voormalige) ontwikkelingslanden hebben inmiddels de middelen en expertise om zelf in te grijpen bij een ramp. De verhoudingen in de wereld zijn veranderd, nieuwe – niet Westerse – spelers worden serieuze partijen als het om noodhulp gaat. En die maken wellicht andere keuzes, hebben andere werkwijzen en hanteren andere criteria.
De vragen en dilemma’s verschuiven. Wat te doen als een noodsituatie niet op te lossen lijkt, maar een permanente status krijgt, hoe lang blijf je noodhulp verlenen? Waar liggen de grenzen van noodhulp, moeten we die herdefiniëren? Hoe werk je samen met andere organisaties? Hoe blijf je onafhankelijk? Of is dat laatste een notie die maar eens overboord gegooid moet worden? Zijn er voorbeelden van plekken in de wereld waar het goed is gegaan, waarvan je kan zeggen: ja, zo willen we het? Hoe leg je verantwoording af aan donateurs en publiek?
Ik zie uit naar de discussie en de antwoorden op alle hierboven gestelde vragen: live gevoerd vanaf 11 oktober aanstaande in het Humanity House in Den Haag en daarna nog zeven keer. Van harte welkom.
Sandra Rottenberg presenteert de debatserie Changing Humanitarian aid. Aflevering #1: Permanente noodhulp: “De Hoorn van Afrika? Daar heerst toch altijd honger?” Het is een veelgehoorde reactie wanneer hulporganisaties de noodklok luiden voor een acute ramp in Ethiopië of Somalië. Crisis stapelt zich op crisis en hulporganisaties lijken niet in staat om de situatie structureel te verbeteren. Hoe ga je om met een permanente crisis? Met o.a. Thea Hilhorst (hoogleraar humanitaire hulp, Wageningen Universiteit), Linda Polman (journaliste, auteur De crisiskaravaan) en Rik Delhaas (VPRO, Radio 1).
Humanity House, Prinsegracht 8 Den Haag, 15.30 tot 17.00 uur
Entree: €10 per persoon en €5 voor studenten
Aanmelden kan via: aanmelden@humanityhouse.org ovv van Changing #1
Foto Sandra Rottenberg: Rebke Klokke
