Nederlanders lijken begaan met het lot van oorlogsvluchtelingen. Toch leggen zij de oplossing voor het bootvluchtelingenprobleem in Europa bij anderen. De bereidheid om verantwoordelijkheden te delen nam het afgelopen jaar wel toe. Dit laat grootschalig representatief onderzoek van Kaleidos Research zien.
Begaan maar ook terughoudend
Bijna de helft van de Nederlanders is het ermee eens dat Nederland altijd migranten moet blijven toelaten die een veilige verblijfplaats nodig hebben. Ook steunt de helft het verlenen van een verblijfsvergunning in het geval van oorlogsvluchtelingen, gezinshereniging of migranten die in eigen land worden bedreigd wegens hun religieuze of politieke standpunten dan wel hun seksuele voorkeur. Tegelijkertijd denken 2 op de 5 Nederlanders dat nieuwe migranten die zich hier vestigen banen af pakken. Ook denkt een aanzienlijk deel van de bevolking dat er (te) veel mensen van andere nationaliteiten in ons land wonen. Daarnaast is migratie volgens Nederlanders geen oplossing voor mogelijke (toekomstige) tekorten aan personeel in ons land.
2 op de 5 denkt dat migranten banen af pakken
“Strenge grenscontroles goede oplossing”
De meerderheid van de Nederlanders (60%) wijst de stelling af dat het Nederlandse asielbeleid te streng is. Een even grote groep meent dat strengere grenscontroles een goede oplossing is om migranten buiten Nederland te houden. Vooral in het geval van economische migranten is men (net als de IND) terughoudend: 1 op de 5 vindt het ontsnappen van armoede in het land van herkomst een goede reden voor een verbljfsvergunning. Volgens 7 op de 10 Nederlanders is het stimuleren van de economie in ontwikkelingslanden de beste manier om migratie naar Nederland tegen te gaan. Onderzoek laat echter zien dat zowel strengere grenscontroles als het stimuleren van ontwikkeling in herkomstlanden migratie niet per definitie verminderen. Sterker nog; het kan ook een tegenovergesteld effect hebben.
Meten wat Nederlanders vinden van het migratie, kan dat eigenlijk wel? En wat is de waarde van deze opinies? Onderzoeker Evelien Boonstoppel geeft een toelichting in een column
Overschatting druk asielaanvragen
Deze terughoudendheid van Nederlanders komt mogelijk voort uit het beeld dat men heeft van het aantal asielaanvragen in Nederland. Nederlanders schatten dit aantal aanvragen hoog in. Het merendeel is er – onterecht – van overtuigd dat Nederland (veel) meer aanvragen te verwerken krijgt dan de omringende landen. Daarnaast wordt het absolute aantal aanvragen door ongeveer een derde (fors) te hoog ingeschat. Hoe hoger de ingeschatte asieldruk, hoe negatiever men denkt over migranten. Nederlanders die het aantal aanvragen overschatten, zijn ook voor vaker voor strenge grenscontroles.
Merendeel denkt onterecht dat Nederland meer aanvragen krijgt dan omringende landen
Gedeelde verantwoordelijkheid, maar wel op vrijwillige basis
Nederland is niet het enige land dat geconfronteerd wordt met de uitdagingen rondom migratie. Nederlanders lijken dit goed te beseffen. Zij zijn op het eerste oog solidair als het gaat om het delen van de verantwoordelijkheid voor het oplossen van de problemen rondom bootmigranten in Europa. Zo vindt slechts een kwart van de ondervraagden dat alleen de Zuid- Europese landen verantwoordelijk zijn voor de opvang van migranten die daar aan land komen. Wanneer het echter aankomt op een concrete invulling van deze gedeelde verantwoordelijkheid, is men minder enthousiast. De meerderheid van de Nederlanders voelt niks voor een bijdrage aan de kosten van reddingoperaties of het verplicht opvangen van een deel van de vluchtelingen die aankomen in Zuid-Europa. Zuid-Europese landen hoeven volgens Nederlanders dus niet de last alleen te dragen, maar dit betekent niet dat ook Nederland een deel van deze last op zich moet nemen. Veel Nederlanders erkennen dus een gedeelde verantwoordelijkheid, maar dan wel op vrijwillige basis en zonder financiële verplichting.
Minderheid vindt dat alleen Zuid- Europese landen zelf verantwoordelijk zijn voor de opvang van bootmigranten.
Belang beeldvorming
Verschillende onderzoeken lieten al zien dat het probleembesef rondom migratie het afgelopen jaar is toegenomen. De cijfers in deze studie laten zien dat er – naast groeiende zorgen – ook een ‘positieve’ ontwikkeling is. De bereidwilligheid tot Europese samenwerking voor het oplossen van de kwestie rondom de bootvluchtelingen is tussen augustus 2014 en mei 2015 toegenomen. Het aantal Nederlanders dat vindt dat alleen Zuid-Europese landen verantwoordelijk zijn, is afgenomen. Het aantal Nederlanders dat specifieke inzet van Nederland steunt, is juist gegroeid. Waarschijnlijk is dit deels het gevolg van de toegenomen media aandacht voor het probleem. Dit onderstreept de rol van beeldvorming in de media. Bootvluchtelingen in nieuwsberichten neergezet als zogenaamde ‘gelukszoekers’ die vanuit het arme Afrika naar het welvarende Europa afreizen, krijgen waarschijnlijk minder begrip dan bootvluchtelingen geportreteerd als Syrische oorlogsvluchtelingen.
Het onderzoek 'Nederlanders & Migratie' combineert opinieonderzoek onder 1019 Nederlanders met relevante en actuele achtergrond informatie. Ook geeft het duiding bij de onderzoeksresultaten. De enquêtes zijn afgenomen in augustus 2014 en (gedeeltelijk) herhaald in mei 2015.
