CORRECTIE: Eind 2015 is OneWorld overgeschakeld naar een beveiligde HTTPS-verbinding. Daardoor is de teller voor Facebook gereset en zijn de meeste likes voor dit artikel weggevallen.
Dit artikel maakt deel uit van de serie ‘2015: The future we want’ die OneWorld in 2013 initieerde.
Belastingparadijzen als Nederland halen meer geld weg uit de Derde Wereld dan dat er hulp heengaat, stelt Frank van der Linde.
In 2000 werden in VN verband acht millenniumdoelen vastgesteld voor 2015. Zo zou in 2015 de armoede gehalveerd moeten zijn en de kindersterfte afgenomen. NCDO, het Nederlandse kennis- en adviescentrum voor burgerschap en internationale samenwerking, gefinancierd door de Nederlandse overheid, houdt de vooruitgang bij.
Haar website leert ons dat het de goede kant op gaat en dat veel millenniumdoelen gehaald zullen worden. Maar toch blijven het journaal en de kranten ons berichten over extreme armoede en andere ellende in de wereld. Hoe kan dat?
Geen ambitie
Dat komt omdat de huidige millenniumdoelen niet ambitieus zijn. Zo hebben we in 2000 het doel gesteld om de armoede in 2015 te halveren (t.o.v. het niveau in 1990). Bij voorbaat gingen we er dus al mee akkoord dat er in 2015 nog ruim een miljard mensen in extreme armoede zouden leven. De Wereldbank gaat er in zijn laatste prognose vanuit dat er in 2015 ‘slechts’ 900 miljoen mensen in extreme armoede leven, dus we hebben dit millenniumdoel ruimschoots gehaald. Maar de 900 miljoen mensen die nog steeds in extreme armoede leven, zullen van tijd tot tijd ons humeur verpesten als het journaal net tijdens het avondeten hier weer over bericht. We hadden niet de ambitie om het echt op te lossen en dus logisch dat het niet gelukt is.
Armoede de wereld uit
De discussie over de nieuwe doelen voor na 2015 is inmiddels gestart. Hopelijk is er nu wél de ambitie om extreme armoede de wereld uit te helpen. Een belangrijk onderdeel van de discussie over de nieuwe doelen is de hoeveelheid geld die het Westen beschikbaar stelt voor ontwikkelingslanden. De oude norm uit 1970 waarbinnen was bepaald dat het Westen 0,7 procent van haar Bruto Nationaal Product zou moeten besteden aan ontwikkelingshulp, voldoet niet meer. Onder andere omdat vele andere actoren zoals het bedrijfsleven, filantropen en uiteraard ook de Nederlandse burger zelf inmiddels fors hun steentje bijdragen.
Frank van der Linde (@frankvdlinde) is onafhankelijk strategisch adviseur. Tot juli 2011 was hij directeur van Fairfood International. Dit artikel werd eerder deze week ook gepubliceerd op Joop.nl.
Nieuwe norm
Herman Wijffels (Worldconnectors) en Frans van den Boom (directeur van NCDO) pleiten daarom voor een nieuwe norm, namelijk de nationale inspanning, waarin onze totale bijdrage (overheid, bedrijven, filantropen, burgers) wordt bepaald. Momenteel is onze nationale inspanning 1,7 procent en Herman Wijffels en de directeur van NCDO stellen voor om te streven naar 2 procent. Zo’n nieuwe norm is een goede stap, omdat daarmee een completer beeld ontstaat van de totale Nederlandse financiële bijdrage aan ontwikkeling in ontwikkelingslanden.
Belastingparadijs
Maar ook de nieuwe norm gaat voorbij aan de kern van het probleem. Net als de oude norm, gaat de nieuwe norm ervan uit dat extreme armoede vooral kan worden opgelost door het probleem in ontwikkelingslanden aan te pakken. Maar extreme armoede blijft vooral bestaan doordat wij in het Westen niet bereid zijn om onze verworvenheden gedeeltelijk op te geven. Door oneerlijke handel, doordat Nederland een belastingparadijs is (waardoor veel multinationals vooral belasting in Nederland betalen, en niet in Ghana of Zambia waar ze een gedeelte van hun geld verdienen), door in bredere zin onze machtspositie uit te buiten die we nog steeds hebben in de wereld, zorgen we vooral in eerste instantie goed voor onszelf.
Fout beleid
Om een reëel beeld te krijgen van hoe slecht Nederland het doet, zou berekend moeten worden hoeveel Nederland per saldo bijdraagt. Daarbij zal gekeken moeten worden naar hoeveel Nederland door fout beleid naar zich toetrekt en vervolgens weer teruggeeft in de vorm van ontwikkelingshulp. Volgens de Zambiaanse econoom Savior Mwambwa is het verlies voor zijn land alleen al door belastingconstructies drie maal zo hoog als het aan ontwikkelingshulp ontvangt. Het wordt tijd om aan onze kant de balans op te maken.
Als we over tien jaar willen kunnen zeggen dat we de extreme armoede hebben opgelost, dan zal er vooral in Nederland en in bredere zin in het Westen ontwikkeling moeten plaatsvinden. Dan zullen we het Nederlandse bedrijfsleven moeten dwingen tot eerlijke handel en zullen we ons belastingparadijs moeten afbreken. Zolang dat niet gebeurt, is Nederland voor mij als Nederlander ontwikkelingsland nummer één. Want een beter wereld begint nog steeds bij jezelf.
