Een huwelijk uit de hel?

Met 66 miljard dollar is deze deal, die in september 2016 werd getekend, de grootste uit de Duitse bedrijfsgeschiedenis. Het creëert daarnaast ook in één klap de grootste speler in de agrochemie wereldwijd, koploper in de combinatie bestrijdingsmiddelen en landbouwzaden. Ook nog iets anders is groot: het risico, zo stellen analisten. Bayer moet diep in de buidel tasten, en krijgt een dochterbedrijf dat geplaagd wordt door controverse: favoriete schietschijf van activisten die ook wel weinig liefkozend van ‘Monsatan’ spreken.

In het Duitse plaatsje Ludwigshafen, op het hoofdkwartier van Bayer, twijfelen ze niet aan de wijsheid van de overname: “Als het gaat om producten en technologie vullen we elkaar extreem goed aan”, zei CEO Werner Baumann tegen de Duitse krant Handelsblatt. “We weten dat Monsanto’s reputatie met name in Duitsland en Frankrijk slecht is. Maar wij kennen het bedrijf al jaren, en waarderen de kwaliteit van het management, de technologie en de producten.”

Monsanto is de nummer één zadenhandelaar ter wereld, vooral groot in genetisch veranderde planten zoals de soja die Hollandse koeien en varkens eten en de katoen die zelfs in het eurobiljet is terug te vinden.

Wie dat al een grote vinger in de pap vindt, staat nog een verrassing te wachten. Want niet alleen Bayer en Monsanto smelten samen, ook Dow Chemical en DuPont, twee Amerikaanse chemiegiganten, kondigden in 2016 een fusie aan. In 2017 werd ook het Zwitserse Syngenta, groot in pesticiden, opgekocht door ChemChina, een Chinees staatsbedrijf.

Volgens het Amerikaanse ministerie van Landbouw (USDA) zijn in de VS tussen 1994 en 2010 de prijzen van zaden verdubbeld in verhouding tot wat boeren verdienen met hun oogst. Het is juist in deze periode dat Monsanto marktleider werd, en vandaag de dag in Amerika de teelt van soja, mais en katoen domineert. Dat lukte het bedrijf met behulp van genetisch veranderde zaden, aan de man gebracht met de belofte van grotere oogsten en minder gebruik van pesticiden.

Volgens de FAO, de landbouwtak van de Verenigde Naties, verdween in de twintigste eeuw maar liefst driekwart van de genetische variatie van de akkers, veelal omdat boeren overstapten van lokale planten op meer uniforme, ‘hoge productie’-gewassen. Volgens Lawrence versnelt het huidige gebruik van biotechnologie die trend, doordat bedrijven als Monsanto proberen een enkel gentechgewas zo vaak mogelijk over de toonbank te laten gaan. Een gepatenteerde plant op de markt brengen kost gemiddeld zo’n 136 miljoen dollar, blijkt uit cijfers van de industrie.

Gentech wordt na de fusie een belangrijk punt van aandacht, aldus Bayer-CEO Werner Baumann. Lawrence vreest nog meer monoculturen en andere slechte gewoonten van het agrochemisch duo.

Het Amerikaanse ministerie van Justitie meldde dinsdag 29 mei dat de overname van Monsanto door Bayer is goedgekeurd. Bayer moet wel voor 9 miljard dollar aan bezittingen verkopen.

Desalniettemin is de fusie nog niet helemaal in kannen en kruiken. De druk op Bayer is groot. Als de overname op 14 juni nog niet rond is, mag Monsanto zich terugtrekken of een hogere prijs vragen, aldus persbureau Reuters. Autoriteiten in Canada en Mexico moeten dan hun goedkeuring nog geven. De EU, China, Brazilië en Rusland zijn al akkoord gegaan.

Dit is een bewerkte versie van een artikel dat in februari 2017 verscheen in OneWorld-magazine.