Betalen met een digitale munt, anoniem en zonder tussenkomst van een bank. Het kan met de bitcoin. Echt money for the people, vinden voorstanders. Maar banken en regeringen willen greep op de anarchistische valuta krijgen. ‘De bitcoin is gewoon geld.’
“Dat is dan 0,2953 bitcoin.” Het klinkt als een scène uit een science-fictionfilm, maar bij Café de Waag in Delft is het realiteit. Sinds april dit jaar accepteert het café de digitale munteenheid Bitcoin. Cafégasten krijgen de rekening in euro’s, waarna ze via een app op hun smartphone het bedrag over- maken in bitcoins. Mensen kunnen er zelfs voor kiezen een kleine fooi te geven. “Een dinertje van 25 euro inclusief 5 procent fooi wordt dan 0,2953 bitcoin”, rekent assistent-bedrijfsleider Mike Hogeveen voor. Steeds meer mensen betalen in het café met de nieuwe munt, vooral studenten van de Technische Universiteit. Hogeveen: “Maar mijn moeder is ook geïnteresseerd.”
Wie betaalt met bitcoins?
Bitcoin is vooral populair in landen die het meest zijn getroffen door de financiële crisis, zoals Griekenland
en Spanje. Ook in Argentinië is de munt populair. De Argentijnse regering heeft, om nog hogere inflatie te voorkomen, het moeilijker gemaakt euro’s en dollars te kopen. In ontwikkelingslanden kan de bitcoin uitkomst bieden voor bankloze burgers die geen rekening kunnen openen omdat ze geen vaste woonplaats hebben.
Anoniem
En ze is niet de enige. Betalen zonder tussenkomst van een bank spreekt steeds meer mensen aan. In het kort komt het erop neer dat de munt, in tegenstelling tot reguliere valuta als de euro en de dollar, niet wordt uitgegeven door een bank, maar door de gebruikers zelf. De munt, die alleen digitaal bestaat, wordt als code weergegeven en is versleuteld, zodat de eigenaar nagenoeg anoniem blijft. Niemand kan nagaan hoe geldstromen lopen, ook de autoriteiten niet.
Waarom moet een bank weten naar wie jij geld overmaakt?
Anarchistisch
Gedecentraliseerd, en anoniem… Zomaar een paar dingen waar overheden en centrale banken een schurfthekel aan zouden kunnen hebben. Voor mensen als Robert-Reinder Nederhoed, oprichter en eigenaar van bitcoinbedrijf Bitmymoney betekent het juist het Walhalla. Hij stapte een jaar geleden in de munt.
Zo werkt het
In 2009 publiceerde Satoshi Nakamoto, pseudoniem van een of meerdere grondleggers, de bitcoin. Gebruikers creëren bitcoins door mining (van gold mining) of kopen ze online bij exchanges. Bij mining krijgt een computer een wiskundig probleem voorgeschoteld. Door dat probleem op te lossen, ontstaat een nieuwe bitcoin. Net als goud zijn bitcoins schaars. De software is zo ontwikkeld dat een maximum aantal munten kan worden gedolven: 21 miljoen.
“Uit enthousiasme over de potentie ervan, en een beetje van- wege het anarchistische karakter.” Het idee van do-it-yourself-banking sprak hem aan. Want waarom moet een bank (en daarmee de overheid) weten naar wie jij geld overmaakt, of van wie jij geld ontvangt? Waarom zou een bank, om de oplopende staatsschuld af te remmen, je spaargeld mogen onteigenen, zoals dit jaar op Cyprus gebeurde? “Degene die het geld controleert en reguleert, heeft de macht. Via bitcoin probeer je die macht weer een beetje terug te krijgen. Bitcoin is money for the people”, vertelt Nederhoed. “Andere betaalsystemen zijn dat niet. Neem Paypal. Op aandringen van de VS bevroor Paypal de donaties aan Wikileaks.” Nu we steeds meer elektronisch betalen, is het bijna onmogelijk om zulke besluiten te omzeilen. Via bitcoins is het wél mogelijk om zonder tussenkomst van een zogenaamde trusted third party (een bank bijvoorbeeld, of Paypal) betalingen te doen en te ontvangen. Zo kun je ongemerkt doneren aan Wikileaks, of aan wie of wat dan ook.
Criminelen
Door die anonimiteit is bitcoin ook interessant voor criminelen die online drugs en wapens aanschaffen (hoewel daar as we speak een stokje voor wordt gestoken). Daarnaast bedreigt de munt volgens critici het financiële én maatschappelijke systeem van belasting. Als de bitcoin een groot deel van het nationaal inkomen in euro’s vervangt, is dat een groot probleem voor de nationale begroting. Reden genoeg voor overheden om de munt te willen reguleren.
Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Roland de Goeij is oprichter van Bitcoinspot.nl, een bitcoinverkooppunt annex nieuwsblog over de munt. Volgens hem valt er niets te reguleren: “Het is net als met het delen van (illegale) bestanden via internet; het is niet tegen te houden. Als je de software installeert, kun je bitcoins ontvangen. Je moet het hele internet reguleren, of zelfs censureren, om daar iets tegen te kunnen doen.”
Sam Trompert is freelance journalist en schrijft over internationale politiek en economische thema’s. Twitter: @CNN_Sam
Gewoon geld
Toch worden pogingen gewaagd. Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem (PvdA) zei deze zomer dat mensen die in bitcoins uitbetaald krijgen daar gewoon belasting over moeten betalen. En een Amerikaanse rechtbank oordeelde dat bitcoins in essentie hetzelfde zijn als euro’s en dollars: gewoon geld. Zo zijn er meer aspecten aan de oorspronkelijke blauwdruk van de geheimzinnige oprichter Satoshi Nakamoto die niet overeind blijven. Robert Reinder Nederhoed van Bitmymoney verwacht bijvoorbeeld dat er juist wél tussenpartijen zullen komen. “Als mijn moeder met bitcoins moet gaan betalen, zullen zij en anderen een soort ‘bitcoin-bank’ willen hebben, anders wordt het te ingewikkeld. Zij gaat echt niet zelf minen.”
Foto: cc.
