OneWorld zit begin deze week in een uitverkochte zaal bij Nieuwspoort. De 200 aanwezigen van dit Haagsch College zijn benieuwd naar de analyse van Christ Klep, volgens de organisatie ‘de meest bekende’ en ja zelfs ‘de beste militair historicus’ van Nederland.
"Mijn grootvader zaliger zou zeggen, ‘geef die Putin een klap voor zijn kop’. Maar dan zou ik snel klaar zijn met mijn verhaal.” Klep neemt na deze anekdote de aanwezigen even terug naar 2008. Rusland wint in dat jaar de oorlog van Georgië met de volgens Klep oude wijze van oorlogsvoering, zoals in de Sovjet-tijd gebruikelijk was: "Door er grote hoeveelheden militairen en materieel in te pompen.” De Russen winnen dus wel, maar fouten en gebreken delen een prestigeklap uit aan de Russische krijgsmacht. De strijd is ongecoördineerd en het ontbreekt bijvoorbeeld aan militaire inlichtingen om precisiebombardementen uit te voeren.
Klep noemt de oorlog met Georgië een “kantelpunt voor de Russische krijgsmacht”. Rusland is daarom de laatste jaren bezig met de grootste militaire hervormingen sinds het einde van de Koude Oorlog. Terwijl veel Europese landen bezuinigen op defensie, is het Russisch defensiebudget de afgelopen jaren juist verdubbeld. En Putin heeft meermaals gesuggereerd dat hij de machtsverhoudingen van voor de val van de muur wil herstellen. Hij noemde het uiteenvallen van de Sovjet-Unie niet voor niks 'de grootste geopolitieke ramp ooit'. Klep wijst ook op de Sovjet-symbolen in de openingsceremonie van de Olympische Spelen in Sochi vorig jaar. Putin wil de oude invloedssfeer van de USSR herstellen.
Putin en zijn Rubic’s Cube
Waar is Putin militair toe in staat? Om de speelruimte voor zijn militaire machtsuitoefening in beeld te brengen, vergelijkt Klep Putin met een behendig speler van de Rubic’s Cube. Putin draait aan de drie assen waar hij grip op heeft: ‘tijd’, ‘locatie’ en ‘militair escalatieniveau’. En hij gaat daarin zo ver als hij denkt te kunnen gaan.
Putin draait bijvoorbeeld aan de as van ‘militair escalatieniveau’ door in het geniep de pro-Russische rebellen met wapens te steunen en door undercover opererende Russische soldaten te sturen, maar Putin gaat nog niet zo ver dat hij volledig en openlijk meedoet aan de strijd tegen de Oekraïense regering. De mogelijkheid houdt hij wel open, en hij dreigt impliciet door aan de grens met Oekraïne een Russische troepenmacht op te bouwen. Die zou op termijn wel ingezet kunnen worden. Maar misschien ook niet, zoals Putin deze week zei: “Een oorlog in Oekraïne is niet wenselijk.”
Rusland heeft veel bang for a buck
Tot nu toe laat Putin binnen zijn militaire mogelijkheden zijn macht zien, maar wat nu als het westen fysiek slaags raakt met Rusland? Wat als Putin verder draait aan zijn Rubic's Cube en het 'militair escalatieniveau' verhoogt? Volgens Klep kan Rusland in vijf a zes dagen tijd de eerste klap uitdelen in het oosten van Europa. De militair historicus verwacht dat daarbij net zoals in de Koude Oorlog de focus ligt op de luchtmacht en luchtafweergeschut. Rusland heeft veel toestellen voor relatief weinig geld. “Veel bang for a buck”, zegt Klep. De te verwachten tactiek: een hoop raketten onder de straaljagers hangen, die salvo’s laten uitvoeren en die daarmee altijd wel wat raken. Daarnaast beschikt Putin onder zijn directe leiding over een keurkorps van 40 á 60 duizend militairen: special forces, luchtlandingseenheden en mariniers.
“Maar daarna zullen ze gaandeweg het conflict verliezen”, verwacht Klep. De VS en de Europese bondgenoten zijn economisch en militair véél sterker. Ondanks de stijging van het Russisch defensiebudget is het nog steeds een factor zeven of acht keer kleiner dan dat van de VS en zelfs kleiner dan het budget van de Amerikaanse luchtmacht.
“En het westen heeft een complete NAVO-structuur in Europa”, vervolgt Klep. “De VS heeft 600 militaire bases in 40 landen.” Stuk voor stuk zijn dat vooruit geschoven posten, vanwaar zij bijvoorbeeld bommenwerpers als de F-22 aan het werk kunnen zetten. Rusland heeft slechts twee buitenlandse bases, in Cuba en Syrië. Niet de meest stabiele landen, schampert Klep. Rusland heeft bijvoorbeeld wel goede radarsytemen, maar moderne en complexe wapensystemen moet Rusland regelmatig in het buitenland kopen.
En verder zijn de Amerikanen en hun bondgenoten veel beter getraind om samen te werken en militaire acties te coördineren. Maar de Russen hebben dan toch gewoon heel veel soldaten? Klep: “Mensen hebben ze ook steeds minder. Er is een hoog sterftecijfer door drugs, alcohol en TBC.” Daarnaast wijst Klep op de slechte reputatie door “de vreselijke ontgroening”, waardoor het “niet echt populair” is om deel uit te maken van de Russische krijgsmacht.
Zelfs met alle bezuinigingen kunnen we langere conflicten winnen
“Zelfs met alle bezuinigingen kunnen we langere conflicten winnen”, verzekert Klep. Het ontbeert de Russische krijgsmacht aan “mankracht en kwaliteit.” Klep ziet de Russen niet tot ver in Europa doorstoten, laat staan tot aan Nederland. Als het westen een klap moet uitdelen aan Rusland, is het daar toe in staat. De tik zal beslissend zijn ook. Klep: “Gaat u maar rustig slapen.”
Poetin blijft draaien aan zijn Rubic's Cube
Over vijf jaar verwacht Klep een vergelijkbaar verhaal te kunnen vertellen: “Deze manier van hybride oorlogsvoering is verslavend.” Putin zal blijven draaien aan zijn Rubic’s Cube, zolang hij het westen niet al te ver op de kast jaagt en met een beperkt strategisch doel in het vizier: “Putin zal daar destabiliseren waar kans op succes is.” Zoals het inlijven van de Krim haalbaar bleek, en logisch was omdat er een Russische marinebasis ligt. Klep verwacht dat Putin in het oosten van Oekraïne de frontlijn recht zal willen trekken en daarna wil bevriezen, zodat er een beheersbare enclave ontstaat.
Oekraïne zal niet het laatste land zijn
“En Oekraïne zal qua locatie niet de laatste zijn”, waarschuwt Klep over de intenties van Putin. Over een jaar of twee kan Putin bijvoorbeeld gaan morrelen in Kazachstan. Of het conflict in Georgië weer laten oplaaien.
Kijk hier het college van Christ Klep over de militaire dreiging van Rusland:
