Japan is een van de landen die zijn best doet om arbeidsimmigranten te lozen. Honderdduizenden immigranten uit Latijns-Amerika zijn reeds voor de keuze gesteld. Keren zij terug naar eigen land, dan krijgen ze een bedrag mee. Wel onder voorwaarde dat ze nooit meer werk zullen zoeken in Japan. Het Japanse programma beperkt zich overigens tot Latijns-Amerikaanse immigranten met Japanse ouders en grootouders.
| Braziliaanse Japanners Een eeuw geleden is een groep Japanners geëmigreerd naar Brazilië en de Braziliaanse buurlanden om daar op koffieplantages te gaan werken. Maar toen Japan in 1990 leed onder een groeiend tekort aan industrieel personeel, gaf het land duizenden arbeidsvisa aan de nakomelingen van deze immigranten. En inmiddels wonen er 366.000 Brazilianen en Peruvianen in Japan. |
Met het nieuwe ‘afdankproject’ krijgen de immigranten 3000 dollar voor de vlucht, en 2000 dollar voor ieder bijbehorend persoon financieel afhankelijk persoon. Minstens honderd arbeiders hebben het aanbod van Japan al geaccepteerd. Zo melden de Japanse autoriteiten.
Ook de Braziliaanse Rita Yamaoka(38) heeft een financiële aanbieding gekregen. Enkele jaren geleden emigreerde zij naar Japan en vond zij een baan bij een fabriek. Kortgeleden verloren zowel zij als haar man, eveneens een Braziliaan van Japanse afkomst, hun baan.
De situatie en de financiële zorg voor hun drie kinderen bezorgt het echtpaar veel stress. “Ik heb veel gehuild toen ik de voorwaarden van het voorstel hoorde. “Ik vind het heel erg, maar heb al tegen mijn man gezegd dat we het aanbod moeten accepteren en terug moeten keren naar Brazilië. We kunnen het ons gewoonweg niet veroorloven om hier nog veel langer te blijven,” verzucht ze.
Japanse kortzichtigheid
 |
| Stress op de Japanse beurs foto: cc |
Critici vinden het Japanse concept kortzichtig en onmenselijk. Volgens hen houdt Japan het hoofd bovendien maar net boven water doordat het land zijn economie heeft opengesteld voor buitenlandse werknemers. “Het is een schande,” zegt Hidenori Sakanaka, directeur van het Japanse Immigratiebeleid Instituut. “Japan gooit zijn eigen ruiten in. We zitten nu wel in een recessie, maar je kunt er vergif op innemen dat onze economie helemaal geen toekomst meer heeft als we straks geen arbeidsimmigranten hebben!”
“Op deze manier gaan we weer terug naar de jaren ’60,’70 en ’80. Toen dachten de mensen; ‘We houden de grenzen lekker dicht.’ Want ze waren destijds nog heel erg bang voor loonconcurrentie. Door deze nieuwe regelingen worden de vrijheden weer aan banden gelegd,” vindt professor Zondag, hoogleraar arbeidsrecht in Groningen.
“Dit is ook een groot moreel probleem,” vindt Roos Pijpers die onlangs is gepromoveerd in arbeidsmigratie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. “Kun je mensen zomaar een oprotpremie geven, nadat ze jaren hebben bijgedragen aan de opbouw van de economie?”
Spanje
 |
| Take it, or leave it foto: cc |
De Spaanse overheid heeft een soortgelijke regeling bedacht. De werkloosheid in dit land is inmiddels opgelopen tot ruim 15 procent. Mede daarom is er een wet voorbereid die ervoor moet zorgen dat 87.000 arbeidsmigranten vrijwillig terugkeren naar hun land van herkomst. Migranten die hun werkvergunningen afstaan en minstens drie jaar wegblijven, belooft de overheid 40.000 dollar. Het verschil met Japan is dat zij nadien wel opnieuw een werkvisum mogen aanvragen. Circa 4000 immigranten hebben het bedrag reeds geaccepteerd.
“Landen binnen de EU kunnen dit soort afspraken eigenlijk niet maken met EU onderdanen. Zij doen hiermee onaanvaardbare afbreuk aan het vrij verkeer van werknemers in de Europese Unie,” aldus professor Zondag.
Tsjechische Republiek
Binnen de Tsjechische Republiek is werkloosheid eveneens een groeiend probleem. Vooral gastarbeiders uit landen als Vietnam en Mongolië worden hier het eerst ontslagen. En doordat ze hierdoor overbodig zijn, verliezen ze direct hun verblijfsvergunning.
De Tsjechische overheid vreest echter dat deze werkloze immigranten zich daardoor zullen bezighouden met illegale praktijken. Uit angst voor de hoge kosten die deze eventuele criminaliteit met zich meebrengt, heeft de overheid besloten liever geld te steken in het terugsturen van de immigranten. De overheid heeft daarom een project bedacht om 2000 werkloze immigranten een enkeltje naar huis en daar bovenop een bedrag van 500 euro te schenken. “Volgens mij berust dit op een misverstand,” zegt Pijpers. “Dit zou gebaseerd moeten zijn op cijfers die aangeven dat migranten meer crimineel zouden zijn. Ik denk dat er productievere manieren zijn om dit probleem aan te pakken. Denk bij voorbeeld aan bijscholing, of de migranten inzetten bij andere activiteiten waar juist nog mensen nodig zijn.”
Rusland
Ook in Rusland zijn gastarbeiders snel de dupe wanneer het financieel niet goed gaat. Na de Verenigde Staten, heeft Rusland met circa 12 miljoen gastarbeiders het grootste aantal immigranten ter wereld. Veertig procent van de immigranten in Rusland werkt in de bouwsector. En het is juist deze sector die hard wordt getroffen door de crisis. Doordat er in vrij korte tijd al bijna tachtig bouwprojecten zijn afgelast, zitten 30.000 immigranten nu zonder baan. Zo meldt Artyom Tsogoyev, commercieel directeur van de Galaxy Groep.
 |
| Werkzoekende foto: cc |
Mensenrechtenorganisaties zeggen dat een groot deel van de wereldwijd circa 100 miljoen gastarbeiders in zeer vervelende situaties terecht zal komen. En de benarde situatie heeft ook grote gevolgen voor hun moederland. Vooral in de voormalige Sovjet Republieken van Centraal-Azië beslaan overboekingen van geëmigreerde familieleden, de helft van het bruto binnenlands product. Bovendien kunnen de ontslagen van deze migranten in hun moederland leiden tot stijging van werkloosheid en armoede. Deze mensen komen immers zonder baan terug in hun land en hebben vaak zelfs schulden.
Zo is ook Alisher Azizov(32) een aantal jaar geleden van Tadzjikistan naar Moskou afgereisd in de hoop op een betere financiële situatie. Hij vond een baan als beveiliger bij een bloemenwinkel en verdiende 1000 dollar per maand. Dit is vijftien keer meer dan het gemiddelde salaris in zijn eigen land. Met het bedrag dat hij verdiende, kon hij zijn achtergebleven vrouw, vijf zonen, ouders en zeven broers en zussen onderhouden. “Mijn vader was zo trots op me. Maar onlangs heeft mijn baas mijn salaris met tweederde verminderd. Dit deed hij onder het mom van de wereldwijde economische crisis die nu ook Rusland ernstig heeft aangetast.”
Met zijn ‘nieuwe’ loon is het voor de bedroefde Azizov niet meer mogelijk om de huur van zijn appartement te betalen. Ook hij ziet zichzelf dus genoodzaakt terug te keren naar zijn familie in Tadzjikistan. “En ik was hun enige hoop op stabiliteit,” verzucht hij.
| Migranten sturen minder geld naar thuisland Vanwege de financiële crisis sturen migranten minder geld naar familieleden in hun thuisland. Volgens cijfers van de Wereldbank bedroegen zowel in 2007 als in 2008 de geldoverdrachten van de Verenigde Staten naar Latijns Amerika ruim 69 miljard dollar. Recente cijfers laten een daling van 13 procent zien. In Mexico kelderde deze geldstroom van 26 miljard dollar in 2007, met 3,6 procent, naar 25 miljard dollar in 2008. Juist deze geldoverdrachten vanuit het buitenland stellen miljoenen gezinnen in staat rond te komen, en helpen ontwikkelingslanden hun economie draaiende te houden. In 2007 stuurden migranten wereldwijd 265 miljard dollar naar familie overzee. Dat is 60 procent meer dan het wereldwijde bedrag dat beschikbaar is voor ontwikkelingshulp. In Mexico is het geld van de geëmigreerde arbeiders, na olie, zelfs de belangrijkste inkomstenbron. In El Salvador zijn deze gelden goed voor 17 procent van het BBP en 11 procent in Guatemala. |
