Achtergrond

Man-vrouw wc: weg ermee?

Uit onderzoek blijkt dat veel transgenders in Nederland bang zijn voor fysiek en verbaal geweld in publieke toiletten, zo vertelde Sophie Schers van Transgender Netwerk Nederland onlangs aan Amsterdam FM. Het Transgender Netwerk Nederland pleit ook voor genderneutrale wc’s en volgt daarmee een internationale discussie rondom genderneutrale toiletten.

Door 28 juli 2016
gender genderverhoudingen man-vrouw stereotypes
Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee
Zo werd er in North Carolina in maart een wet aangenomen die het transgenders verplicht stelt naar de wc gaan die overeenkomt met de sekse op je geboortecertificaat. Dat leidde tot de nodige opschudding en was voor Bruce Springteen zelfs een reden om zijn concert in de Amerikaanse staat te annuleren.

Sekse vs. gender

  • Sekse: Met de term sekse wordt iemands fysieke geslacht aangeduid. Dat kan man, vrouw, of iets daar tussenin zijn.
  • Gender: Met de term gender wordt het gedrag beschreven dat geassocieerd wordt met mannen en vrouwen.
De ophef over een genderneutraal toilet geeft aan dat de functie van een wc verder gaat dan het hygiënisch afvoeren van onze uitwerpselen. De inrichting van publieke toiletten is daarnaast een afspiegeling van ons beeld van mannelijk en vrouwelijk gedrag. Het maakt dan ook veel emoties los. Gebaseerd op een ‘biologisch’ onderscheid tussen man en vrouw wordt de wereld verdeeld in mensen die staand of zittend plassen. Maar de man-vrouw verdeling is zelfs in biologische zin niet absoluut. Ongeveer 1,9 procent van de mensen worden geboren met geslachtskenmerken die tussen man en vrouw in liggen, in Nederland zijn dat al zo’n 317.000 mensen. Daarnaast zijn er mensen die bij hun geboorte in een verkeerd lijf worden geboren, of die zich zelfs helemaal niet kunnen identificeren met het geslacht/gender ‘man’ of ‘vrouw’. Die groep wordt op ongeveer 0,3  procent van de Nederlandse bevolking, ofwel 50.000 mensen geschat.

Aan die twee categorieën, ‘man’ en ‘vrouw’, zijn bepaalde karaktereigenschappen toegekend. Ruimtes als publieke toiletten vertellen ons tot in detail hoe we onze medemens moeten indelen, en welk gedrag we er van hen kunnen verwachten.

De oorsprong van het man-vrouw toilet

Waar komt die man-vrouw toiletindeling vandaan? Midden 18e eeuw begon de industriële revolutie, (oftewel: de introductie van grootschalige machinale productie), waardoor aanvankelijk vooral mannen in fabrieken gingen werken. Van vrouwen werd verwacht dat zij thuis bleven en het huishouden verzorgden. Het bleek vruchtbare grond voor een kijk op mannen als ‘van nature’ krachtig en hitsig, en vrouwen als ‘van nature’ kwetsbaar en vroom. Ook vrouwen werden al snel het huiselijk domein uitgetrokken om in fabrieken te gaan werken.

Het zorgde voor oproer: die kwetsbare vrouw in de grote boze buitenwereld, als dat maar goed ging. Vrouwen die het huis uit durfden werden het toonbeeld van onzedelijkheid, en vrouwen die buitenshuis werkten een noodzakelijk kwaad. Op de werkvloer ontstonden gescheiden wc’s. De zwakke vrouw moest natuurlijk beschermd worden tegen de verlangende man. De gescheiden toiletten op de werkvloer werden in verscheidene landen zelfs wettelijk vastgelegd. Voor andere publieke ruimtes hoefde dit niet wettelijk vastgelegd te worden, omdat een goede vrouw haar leven –buiten haar werk om- binnenhuis doorbracht. Een overblijfsel van dit seksistische beeld van de vrouw is nog steeds terug te vinden in een Nederlandse wet die gescheiden toiletten enkel op werkplekken verplicht.

TED-Talk van Ivan Coyote, waarin hij uitlegt waarom hij voorstander is van een genderneutrale wc (Nederlands ondertiteld). Bron: www.ted.com
Sommige mensen geven aan huiverig te zijn voor transgenders op ‘hun’ WC. En dat terwijl gedocumenteerde gevallen van agressie op publieke toiletten vooral gericht zijn óp transgenders, niet uitgevoerd worden dóór transgenders. Zodra mensen pleiten voor het opheffen van man-vrouw wc’s en de bredere introductie van neutrale wc’s (veel plekken hebben dit al) roept dit vaak de reactie op dat het voor vrouwen veiliger is om een aparte wc te hebben. Het beeld van de ‘van nature’ weerloze vrouw, en de ‘van nature’ agressieve man lijkt daarmee nog helemaal niet verdwenen.
Protestbord tegen genderneutrale wc's in Texas. Tekst: 'geen mannen in de meisjes wc'.
Protestbord tegen genderneutrale wc’s in Texas. Tekst: ‘geen mannen in de meisjes wc’.Beeld: David Kidd
Denk aan het beeld van de vrouw die in het beste tot haar recht komt binnenshuis, dat zouden we nu allemaal een seksistische aanname vinden. Toch lijken we in eenzelfde seksistische aanname te geloven als we sommige reacties op een gender neutraal toilet aanhoren.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Verder lezen?

Rechtvaardige journalistiek verdient een rechtvaardige prijs.
Maak jij OneWorld mogelijk?

Word abonnee

  • Digitaal + magazine  —  € 8,00 / maand
  • Alleen digitaal  —  € 6,00 / maand
Heb je een waardebon? Klik hier om je code in te vullen

Factuurgegevens

Je bestelling

Product
Aantal
 Totaal
Subtotaal in winkelwagen € 0,00
Besteltotaal € 0,00

  • € 0,00 iDit is het bedrag dat automatisch van je rekening wordt afgeschreven.

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Lees en steun

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons