Een tikkie verdacht vond ik de timing wel. Afgelopen vrijdag werd aan Liberia’s president Ellen Johnson-Sirleaf de Nobelprijs voor de Vrede toegekend (ze deelt de prijs met nog twee vrouwen). Vandaag, vijf dagen later, houdt Liberia presidentsverkiezingen. Een poging van het Nobelcommittee wellicht om de president, die een tweede termijn ambieert, een duwtje in de rug te geven? De internationale gemeenschap hoopt immers vurig dat Johnson-Sirleaf – op 29 oktober wordt ze 73 – wordt herkozen.
Eind 2005, twee jaar na het einde van een burgeroorlog die de kleine West-Afrikaanse kuststaat totaal vernielde, won Harvard-econoom Johnson-Sirleaf Liberia’s eerste vrije verkiezingen in decennia. Daarmee werd ze het eerste vrouwelijke staatshoofd van het patriarchale Afrika. Sindsdien regent het buitenlandse lof. Het gerenommeerde Amerikaanse blad Newsweek noemde haar ‘één van ‘s werelds beste tien leiders’. Het Britse The Economist repte van ‘de beste leider die Liberia ooit gehad heeft’.
Inderdaad is er in het straatarme Liberia veel ten goede veranderd. Hoofdstad Monrovia is herbouwd en veilig. Er is veel geld gepompt in onderwijs en gezondheidszorg. Johnson-Sirleaf bewoog schuldeisers tot kwijtschelding van Liberia’s complete buitenlandse schuld. Ook onder Liberianen is Johnson-Sirleaf daarom populair. ‘Ma Ellen’ noemen ze hun president. ‘Pa Mark’ – ik zie het Nederlanders nog niet zeggen.
Toch hoor je op straat ook veel kritiek. Corruptie is overal, ondanks Johnson-Sirleaf’s belofte daarvan ‘staatsvijand nummer één’ te maken. Veel Liberianen vertelden me dat een piepkleine groep rijke families nog steeds alle macht deelt, een ongelijkheid die een belangrijke oorzaak was van de burgeroorlog. Werkloosheidscijfers blijven torenhoog. Bovendien wordt Liberia nog altijd goeddeels overeind gehouden door internationale hulp.
Om dat laatste op termijn te veranderen is het volgens kenners broodnodig dat Ma Ellen de verkiezingen wint. Haar tegenstanders ontberen namelijk elk politiek programma. Sommigen zijn van ronduit twijfelachtig allooi. Een van Johnson-Sirleaf’s belangrijkste tegenstrevers, oud-Wereldvoetballer van het Jaar George Weah, heeft onlangs openlijk journalisten bedreigd. Een ander, Prince Johnson, was een van Liberia’s meest beruchte krijgsheren. Op een overal in Monrovia verkrijgbare video drinkt Johnson gemoedelijk een pilsje terwijl zijn mannen de oren van een tegenstander afsnijden.
Hoe dan ook, democratie leeft wel in Liberia. Vanuit mijn slaapkamerraam – ik logeer bij een Nederlandse expat in Monrovia – heb ik uitzicht op een stembureau. Al sinds het ochtendgloren staat er voor de deur een rij stemmers die reikt tot in de volgende straat. Om te zien hoe snel men nou vooruit komt volg ik een jongen in een oranje shirt. In een uur tijd komt hij misschien tien meter vooruit. Toch valt er geen onvertogen woord, ook al zeikt het van de regen. Sommigen hebben paraplu’s opengeslagen, maar het merendeel laat zich noodgedwongen doorweken. Mooi om te zien, die kalme volharding van de Liberiaanse stemmers. Maar de grote vraag blijft natuurlijk wél: op wie gaan ze stemmen?
