Er zijn de laatste jaren genoeg schandalen geweest van Nederlandse bedrijven die in het buitenland zaken deden en daarbij niet ontzettend maatschappelijk verantwoord bezig waren. Denk aan de kritiek die Shell te verduren kreeg naar aanleiding van zijn werkzaamheden in Nigeria. Het energiebedrijf kreeg verwijten over milieuvervuiling en mensenrechtenschendingen en heeft behoorlijk wat rechtszaken gevoerd. Of Nederlandse bedrijven die kleding lieten fabriceren in Bangladesh.
Om voor bedrijven inzichtelijk te maken welke risico’s er kleven aan internationale handel, besloot minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Lilianne Ploumen vorig jaar een MVO sectorrisicoanalyse te laten uitvoeren. Dat is ingewikkelde ambtenarentaal voor: in kaart brengen welke risico’s bedrijven lopen op het gebied van bijvoorbeeld mensenrechten en milieu als ze internationaal ondernemen. Het onderzoek wordt uitgevoerd door adviesbureau KPMG (pdf).
Oh ironie
Dat is ironisch, want KPMG is het afgelopen jaar een paar keer in het nieuws gekomen omdat ze het niet altijd even nauw nemen met dat maatschappelijk verantwoord ondernemen. Eerst was er de afgegeven accountantsverklaring voor de boeken van Vestia, die van geen kant bleken te kloppen. Toen was er de smeergeldaffaire met onder andere Ballast Nedam. En recent bleek dat het nieuwe hoofdkantoor van KPMG in Amstelveen weliswaar legaal, maar mogelijk niet zo netjes tot stand was gekomen.
“Ik vraag me af of de uitkomsten van deze analyse nog 100% geloofwaardig zijn als KPMG de uitvoerder is”, zegt Paul van den Berg, lobbyist bij Cordaid. “Het blazoen van KPMG is toch wel behoorlijk geschonden.”
En dat niet alleen. De vraag rijst of er bij KPMG wel zo’n maatschappelijke betrokkenheid heerst als ze doen voorkomen. In een commentaar in de Volkskrant oppert Xander van Uffelen dat de drang naar winst bij KPMG belangrijker is dan normen en waarden.
Minister Ploumen geeft aan niet aan het werk van KPMG te twijfelen. “Ik heb kennis genomen van de kwestie, en van de berichtgeving waarmee KPMG de voorpagina’s van de kranten haalt. Ik heb geen reden om aan te nemen dat het werk dat wij aan hen uitbesteden, daar negatief door wordt beïnvloed. Wij volgen de voortgang nauwkeurig, in voortdurende dialoog met hen. En tot nu toe doen ze het werk volgens de afspraken die wij met hen gemaakt hebben. Ik heb geen aanwijzingen dat zij die risicoanalyse niet kunnen uitvoeren.”
Pijnpunt
Suzan van der Meij is als coördinator van het MVO Platform betrokken bij de risicoanalyse. Ze geeft aan de ironie in de situatie wel te zien, maar, zegt ze, “ik denk niet dat de kwaliteit van dit onderzoek te lijden hoeft te hebben van andere affaires bij KPMG.” Dat wil niet zeggen dat Van der Meij onverdeeld positief is over hoe het project verloopt. “Zeker in het begin was er wel een pijnpunt, omdat KPMG niet in zag hoeveel expertise over de risico’s er is bij veel van onze leden, zoals SOMO, Action Aid en de Schone Kleren Campagne. Langzaamaan is KPMG wel bijgedraaid, en maken ze meer gebruik van die expertise. Maar oorspronkelijk waren ze dat niet van plan”, zegt ze.
Bovendien is de onderzoeksmethode die KPMG gebruikt “redelijk onnavolgbaar”, aldus Van der Meij. “Ze kiezen ervoor in dertien verschillende sectoren de risico’s in kaart te brengen. Maar problemen doen zich juist voor in ketens. De sojateelt bijvoorbeeld kent nogal wat risico’s, en die komen dan voor in zowel de sector landbouw als groothandel.” Verder zegt Van der Meij: “Ik ben wel tot de, laten we zeggen observatie, gekomen dat dit denken in risico’s voor bedrijven heel nieuw is."
KPMG geeft te kennen geen uitspraken te doen over projecten waarvoor ze zijn ingehuurd en wil niet reageren op dit artikel.
