President Obama is niet het enige staatshoofd dat naar Den Haag is afgereisd voor de Nuclear Security Summit. Ook regeringsleiders en staatshoofden van kleinere landen, die je niet direct in verband brengt met nucleair terrorisme, zijn in Den Haag aanwezig.
Kazachstan heeft bijvoorbeeld een stand in het perscentrum waarop het zich presenteert als hét land van de nucleaire beveiliging. Jordanië heeft maandagmiddag al een bilateraal overleg gehad met nucleaire grootmacht Rusland (alleen journalisten uit die twee landen waren welkom). De Nigeriaanse president is aanwezig met vijf delegatieleden. Welke rol speelt nucleair terrorisme in deze landen?
Uraniummijnen in Niger
“In Nigeria wordt de laatste tijd een fel debat gevoerd over kernenergie”, zegt Al Kasim Abdulkadir, journalist bij het Nigeriaanse Citizens Platform. “Dat zou betekenen dat er veel nucleair materiaal in ons land is, dat goed beveiligd moet worden.” Maar zover is het nog niet. “Nigeria heeft een verschrikkelijke reputatie als het om onderhoud van infrastructuur gaat. Het duurt nog wel even voordat we kernenergie kunnen verwachten.” Abdulkadir wijst ook op de aanwezigheid van Boko Haram in het noorden van Nigeria, en de uraniummijnen in buurland Niger. “Vorig jaar hebben terroristen die een band hebben met Boko Haram een paar dagen een uraniummijn van Areva (een Frans mijnbedrijf, red.) gegijzeld. Dus nucleair terrorisme is zeker een issue hier.” Dat blijkt ook uit het landrapport van het Nuclear Threat Initiative over Nigeria. Hoewel het land op dit moment niet beschikt over nucleair materiaal dat geschikt is om een kernwapen van te maken, scoort Nigeria flinke minpunten omdat er “groups interested in illicitly acquiring materials” aanwezig zijn.
Geen veiligheid met kernwapens
Ook Egypte praat al decennia over kernenergie. “Egypte kampt met een energiecrisis”, vertelt Dalia El-Akkad, journalist bij dagblad Al-Shorouk. Er is veel te weinig benzine, olie en elektriciteit in het land. “Al sinds de jaren ’60 zijn de opeenvolgende regeringen bezig met kernenergie als alternatief, maar door de recente politieke onrust is er weer vertraging opgetreden. Het publiek houdt zich er niet echt meer mee bezig.”
Wat volgens El-Akkad niet onbesproken kan blijven als het gaat om nucleaire dreiging in Egypte, zijn de kernwapens die Israël bezit. Dat wordt als reële dreiging gezien door de omringende landen. Niet alleen vanwege de spanningen met Iran en haar atoomprogramma, maar ook omdat er veel nucleair materiaal in de regio aanwezig is. Daarom ondertekende Egypte maandag tijdens de NSS in Den Haag samen met onder andere Algerije, Argentinië, Oekraïne, Indonesië en Nieuw-Zeeland een gezamenlijke verklaring, waarin ze oproepen nucleaire beveiliging in samenhang met ontwapening te zien. “Zolang nucleaire ontwapening ongerealiseerd blijft, zullen maatregelen die verregaande beveiliging van nucleair materiaal en installaties regelen geteisterd worden door een ontegenzeggelijke graad van wisselvalligheid”, staat in de verklaring, die op initiatief van Brazilië is opgesteld.
De Braziliaanse hoofdonderhandelaar, Laercio Antonio Vinhas, geeft aan dat het doel van de gezamenlijke verklaring is om aandacht te vragen, niet zozeer om nu al concrete maatregelen te treffen. “Maar”, zegt hij, “bij de volgende summit in Washington hopen we wel enkele punten in het slotcommuniqué te krijgen die zorgen voor ontwapening.” De Braziliaanse vice-president heeft vandaag in Den Haag al aangegeven dat “atoombommen het grootste risico vormen voor de mens… De meest effectieve manier om het risico dat niet-statelijke actoren nucleaire materialen gebruiken is het totaal elimineren van alle nucleaire wapens.”
Hoogste risico’s
De landen die volgens de NTI index het slechtst scoren als het om nucleaire beveiliging zijn Iran en Noord-Korea. Dat zijn net twee landen die niet bij de NSS aanwezig zijn. Ook Pakistan en India scoren slecht op de schaal van NTI. In Pakistan groeit de stapel kernwapens het hardst ter wereld, en het is nog altijd het thuisland van ’s werelds bekendste terreurorganisatie. En Pakistan en India zijn al jaren verwikkeld in een wapenwedloop. “Pakistan gaat niet stappen nemen om te ontwapenen of om nucleair materiaal als hoogverrijkt uranium of plutonium naar Rusland of de VS brengen als India dat niet eerst doet. Zo zijn de twee landen verwikkeld in een patstelling”, zegt Mubashir Zaidi, een Pakistaanse journalist voor Dawn Media Group. Maar een top als de NSS heeft wel nut, zegt hij. “Het is in ieder geval een gelegenheid voor India en Pakistan om samen aan tafel te gaan zitten. Dat gebeurt niet vaak.”
De geciteerde journalisten zijn in Nederland voor de NSS en volgden de afgelopen week een training georganiseerd door Radio Netherlands Worldwide (RNW) om zich voor te bereiden op de top.
