Gaat Nederland ISIS in Syrië bombarderen? Frankrijk deed na de aanslagen in Parijs een beroep op de Europese solidariteit. En ook Amerika deed een beroep op Nederland. De druk op Koenders neemt toe.
Commandant der strijdkrachten Middendorp draagt aan deze druk bij. Tijdens een briefing van de Tweede Kamer liet hij weten dat het “militair logisch en efficiënt is om het luchtwapen daar in te zetten waar de behoefte het grootste is, en dat is nu in Syrië.” Bovendien: “IS alleen bestrijden in Irak is toch een beetje alsof je alleen de symptomen van de ziekte bestrijdt en niet de ziekte zelf.” En ook op de vraag naar een politieke strategie had de commandant een antwoord: “Je kunt IS bestrijden en parallel daaraan werken aan een politieke oplossing.”
Er tekent zich een groeiende kloof af tussen wenselijkheid en werkelijkheid, tussen de Haagse realiteit en de realiteit in Syrië zelf
Het klinkt allemaal zo logisch. Zo vanzelfsprekend. Maar er tekent zich een groeiende kloof af tussen de wenselijkheid en de werkelijkheid. Tussen de Haagse realiteit en de realiteit in Syrië zelf. Laten we eens luisteren naar enkele andere geluiden.
Wat vindt bijvoorbeeld de Amerikaanse generaal Mike Flynn? Hij was tot een jaar geleden hoofd van de US Defence Intelligende Agency. Hebben we een coherent plan voor militaire actie? “Nee. Nee, we hebben helemaal geen plan. Het is totaal incoherent.” Moeten desondanks toch bombarderen? Flynn: “Dat heeft een contra-productief effect. Wij laten een 2.000 pond bom van 10.000 voet hoogte vallen omdat dat veilig is voor ons. Zij sturen 8 gasten naar Parijs. Dat is hun tegenaanval.”
Nee, we hebben helemaal geen plan
“In de afwezigheid van een algehele politieke oplossing voor Syrië zal de (…) militaire campagne voor een periode van meerdere jaren moeten worden volgehouden. In deze omstandigheden is het mogelijk, en zelfs waarschijnlijk, dat de operatie eindigt zonder doorslaggevend effect,” zegt Professor Malcom Chalmers, adjunct-directeur-generaal en onderzoeksdirecteur aan het Britse militaire onderzoeksinstituut RUSI.
Syria-first strategie
Julien Barnes-Dacey en Daniel Levy die als onderzoekers werken voor het European Council on Foreign Relations geven een forse waarschuwing: “Een militaire ISIS-firststrategie laat op een fatale wijze de bredere dynamiek die ISIS versterkt ongemoeid. Wat we nodig hebben is een Syria-first strategie.”
De winnaar van deze oorlog zal niet de partij zijn met de nieuwste, meest dure en moderne wapens maar de partij die er in slaagt de bevolking aan zijn zijde te krijgen
Dan zijn er nog mensen die ISIS van binnenuit kennen. De Franse journalist Nicolas Hénin was maandenlang gegijzeld door ISIS. “De luchtaanvallen op ISIS zijn een valstrik. De winnaar van deze oorlog zal niet de partij zijn met de nieuwste, meest dure en moderne wapens maar de partij die er in slaagt de bevolking aan zijn zijde te krijgen. Op dit moment is het meer waarschijnlijk dat we door de bombardementen de mensen in de armen van ISIS drijven. Wat we moeten doen, en dat is echt essentieel, is het engageren van lokale mensen. Zodra de mensen hoop gaan krijgen op een politieke oplossing zal ISIS imploderen.”
Zorgen bij de bevolking
Een voormalige ISIS-strijder Abu Omar heeft een zelfde boodschap: “Ik verbleef binnen hun muren. Ik begrijp hun mentaliteit. Als je ISIS wilt vernietigen moet je de zorgen van de bevolking wegnemen. Laat de sjeiks met de jeugd praten en maak geen fouten. ISIS overleeft als gevolg van de ernstige fouten door regeringen in de regio.”
ISIS overleeft als gevolg van de ernstige fouten door regeringen in de regio
Dan maar eens luisteren naar de lokale mensen die volgens Hénin c.s. zo’n vitale rol zouden moeten spelen. Wat vinden zij van het bombarderen van ISIS? Issam al-Reis, woordvoerder van het Southern Front, een coalitie van gewapende oppositietroepen, gebruikt net als Middendorp een ziektemetafoor. Maar de boodschap is totaal anders. “Het regime van Assad is de kanker waarop ISIS groeide. Een operatie die zich richt op de symptomen maar voorbij gaat aan de kanker zelf, heeft geen zin.”
Geluid uit Raqqa
Activisten in Raqqa hebben er genoeg van: “Wij zijn tegen de luchtaanvallen op Raqqa. De wereld wil steeds maar Raqqa bombarderen maar zij vergeten dat er 500.000 onschuldige mensen in de stad verblijven.” Tim Ramadan, een activist uit Raqqa, zegt niet zonder cynisme: “De coalitie wil rakketen afvuren op gebouwen, zelfs als deze verlaten zijn.” Een andere activist: “Het bombarderen van ISIS in Raqqa zal ISIS niet verslaan maar het zal de mensen meer doen lijden. ISIS zal de aanvallen gebruiken om mensen in het westen en nieuwe strijders te rekruteren.”
Eén van de voornaamste factoren in de rekrutering van ISIS is dat de wereld niets doet om de Syrische burgers te beschermen tegen de aanvallen van de [Syrische] regering
Een zelfde mening valt te beluisteren bij Planet Syria, een netwerk van 100 civiele groepen in Syrië: “Eén van de voornaamste factoren in de rekrutering van ISIS is het gegeven dat de wereld niets doet om de Syrische burgers te beschermen tegen de aanvallen van de [Syrische] regering.”
Wat Middendorp militair logisch vindt is voor Koenders een immens dilemma. Hij zal beseffen dat de militaire ISIS-first strategie een ernstige bedreiging vormt voor de embryonale diplomatieke onderhandelingen in Wenen. Hij zal weten dat door de bombardementen op ISIS de compromisbereidheid van Assad en het vertrouwen van Syrische oppositie verder zullen afnemen. Zijn ambtenaren zullen hem er op wijzen dat het aantal burgerslachtoffers zal stijgen. Dat de Soennitische gemeenschappen verder in de armen van ISIS gedreven worden. Dat de rekrutering van ISIS aan aantrekkingskracht zal winnen. En dat de kans op aanslagen echt niet zal afnemen.
Als Koenders zich niet door militaire maar door zijn eigen politieke logica laat leiden, dan kiest hij voor een diplomatiek offensief in Wenen in plaats van voor militaire escalatie in Syrië
Het maakt misschien betrekkelijk weinig verschil of Nederland nu wel of niet meedoet aan de bombardementen in Syrië. Het zal als geste gewaardeerd worden in Washington en Parijs. Maar het bombarderen van ISIS zal op zijn best een symbolische bijdrage aan symptoombestrijding zijn en op zijn slechtst een verdere escalatie van het geweld en een extra obstakel voor het bereiken van een politieke oplossing. Als Koenders zich niet door militaire maar door zijn eigen politieke logica laat leiden, dan kiest hij voor een diplomatiek offensief in Wenen in plaats van voor militaire escalatie in Syrië.
