Staatssecretaris Knapen voor Ontwikkelingssamenwerking heeft besloten de lijst met landen waar Nederland hulp aan geeft drastisch in te korten. De Tweede Kamer heeft daar vorige week met de staatsecretaris over gedebatteerd, en dat debat gaat morgen verder. Knapen wil het aantal landen terugdringen, en ook het aantal thema’s waar Nederland zich voor gaat inzetten. Het zijn botte bezuinigingen die als kwaliteitsslag verkocht worden.
Focus
Dit kabinet bezuinigt op ontwikkelingssamenwerking. In deze kabinetsperiode moet een bedrag van 1 miljard euro worden wegbezuinigd. Knapen verkoopt dit onder de term ‘focus’. Focussen is prima en het is ook geen slecht idee om goed te kijken waar onze Nederlandse hulpbijdrage het best ingezet kan worden. Maar het is onverteerbaar dat een botte bezuiniging gepresenteerd wordt als kwaliteitsslag, met het bedrijfsleven als grote winnaar. Knapens landenlijstje is onvoldoende doordacht en zijn focus op het bedrijfsleven kent geen enkel bewijs.
Nederland gaat terug van 33 landen naar vijftien landen waarmee we een directe hulprelatie hebben en we sluiten onze ambassades in een groot aantal landen. Zo gaan we weg uit verschillende Latijns-Amerikaanse landen, en laten we in Afrika onder andere Tanzania, de Democratische republiek Congo en Burkina Faso los. Het is goed om je te grondig bezinnen op de lijst van landen waar we geld aan geven, maar ‘grondig bezinnen’ is niet wat Knapen heeft gedaan. Hij bezuinigt met als enige visie: het moet met minder landen en het Nederlandse bedrijfsleven moet er iets aan hebben. Het resultaat is een willekeurige lijst van landen, bij elkaar geraapt door de mensen op het ministerie, zonder raadpleging van mensen van buitenaf.
De staatssecretaris zegt naar regionale benadering toe te willen, in plaats van een benadering uitsluitend op landen. Op zich logisch. Focus je inspanningen op verschillende landen in een regio die verwantschap met elkaar hebben en je bijdrage heeft een grotere impact. Daar ben ik helemaal voor. Maar ook volgens dit criterium schiet dit lijstje tekort. Een regionale benadering van het grote meren gebied in Oost Afrika kan niet zonder het openblijven van de ambassade in Congo. Een regionale benadering voor Latijns Amerika zonder een ambassade in Nicaragua of Guatemala is ondenkbaar. Om te weten wat er speelt moet je aanwezig zijn. Alleen dan weten wij welke groepen er wel en welke er niet ondersteund dienen te worden en alleen dan kun je resultaten boeken.
Geen bewijs
De landen op de lijst van Knapen zijn gekozen op basis van meerwaarde vóór Nederland en niet dóór Nederland. Onderzoek door het ministerie geeft aan dat de door Nederland gefinancierde en door het Nederlands bedrijfsleven uitgevoerde projecten redelijk succesvol zijn, maar dat ze geen economische meerwaarde of spin-off hebben. Gesponsord Nederlands bedrijfsleven levert dus geen economische ontwikkeling op. Knapen wil de pot geld waar het bedrijfsleven op kan intekenen laten doorgroeien naar een half miljard euro zonder bewijs dat het bedrijfsleven in staat is een bijdrage te leveren aan de armoede bestrijding.
Als het kabinet in wil zetten op economische ontwikkeling, ondersteun dan het lokale midden- en klein bedrijf, zet kamers van koophandel op en investeer in onderwijs zodat het bedrijfsleven aan geschoold personeel kan komen.
Eigen belang
We gaan onze hulprelatie met Kenia intensiveren vanwege Nederlandse belangen, we gaan de hulprelatie met Burkina Faso afbouwen vanwege het gebrek daaraan. Lekker voor de honderdduizenden kinderen die naar school konden gaan dankzij Nederlands hulpgeld. In het geval van Burkina Faso is duidelijk te zien dat de landenlijst niet samengesteld is in overleg met andere donoren. Nederland als grootste donor wil vertrekken, evenals Zweden, Denemarken, Japan en Duitsland. Dat is bij elkaar goed voor bijna de helft van alle hulpinkomsten van het land. Spijtig dat Knapen niet tot een vergelijk kan komen met onze buurlanden.
Ik hoop van harte dat we de kinderen in Burkina Faso niet in een leeg klaslokaal laten zitten omdat Nederland goed heeft overlegd met de andere donoren. Ik hoop van harte dat Knapen zijn regioplannen, zijn exit strategieën en zijn bedrijfsleven plannen presenteert voordat er met veel haast, veel goede programma’s uit landen moeten verdwijnen. En ik hoop van harte dat we iets terug zien van de uitgestoken hand van dit kabinet richting de oppositie, zoals Rutte aangaf bij de presentatie van zijn kabinet.
