Achtergrond

‘Kleinschalige hulp beklijft beter’

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

 

In je voorwoord schrijf je dat de toekomst van ontwikkelingssamenwerking niet bij grote projecten ligt, maar juist bij kleinschalige initiatieven. Leg eens uit?
“In 2006-2007 maakte ik een reis door Afrika van Caïro naar Kaapstad, waar ik het boek ‘De Afrikaanse weg’ over heb geschreven. Tijdens die reis heb ik me geconcentreerd op allerlei vormen van hulp en hoe effectief die zijn. Op basis van wat ik gezien heb, denk ik dat kleinschalige hulp het meest beklijft. Kleinschalige projecten houden veel meer rekening met de lokale context en de behoeftes van de lokale bevolking.” 

Ton van der Lee
Ton van der Lee woonde twaalf jaar in Afrika en publiceerde diverse boeken over zijn ervaringen, waaronder ‘Solitaire’, ‘Het zandkasteel’ en ‘De Afrikaanse weg’. Hij maakte diverse televisiedocumentaires over ontwikkelingssamenwerking, zoals de dit jaar bij de IKON uitgezonden documentaire ‘De Belofte’.

 

Wat ging er dan mis bij die grote projecten?“In Tanzania zijn met steun van de Nederlandse overheid graansilo’s gebouwd vanuit de gedachte ‘hier wordt veel graan geteeld, laten we silo’s neerzetten’. Maar er werd helemaal niet gekeken of er wel wegen en havens in de buurt van die silo’s lagen en vervolgens lag dat graan weg te rotten. Ook is er door Nederland onder andere onder minister Bert Koenders jarenlang directe begrotingssteun gegeven aan arme landen. De gedachte hierachter was dat je als donor betuttelend bezig bent als je bepaalt waar een land het geld aan moet uitgeven. Dat betekent wel dat er 10 miljoen euro naar een corrupt land als Oeganda is gegaan.”
 

 

Geldt jouw kritiek op grote projecten ook voor hulporganisaties als Cordaid, Hivos, Oxfam Novib en Icco?
“Minder. Die organisaties dragen veel van hun projecten over aan lokale partners en dat is een veel effectievere manier van hulpverlenen.”

Kleine projecten beter? Is niet uit onderzoek gebleken dat al die weeshuizen en waterpompen die door particulieren worden neergezet weliswaar goedbedoeld, maar niet erg effectief zijn?
“Klopt. Maar kleinschalige hulp hoeft niet automatisch te betekenen hulp via particuliere initiatieven. Veel van die initiatieven moeten echt hoognodig een professionaliseringsslag maken. Er wordt ontzettend gestunteld. Vaak ontbreekt het hen aan een langetermijnvisie en er wordt te weinig gekeken naar wat er al in de regio gebeurt. Het zou daarom goed zijn als er meer kruisbestuiving zou plaatsvinden tussen ontwikkelingsorganisaties en particuliere initiatieven.”

Zelf heb je ook een project in Mali op poten gezet. Je schrijft in je boek dat je dat deed omdat je iets terug wilde geven aan Afrika. Wat heeft Afrika voor jou gedaan?
“Ik heb er jarenlang gewoond en gereisd. De wijsheid van het leven bij de dag en het meer in contact staan met de natuur die ik daar heb opgedaan heeft mijn leven verrijkt. Ook wilde ik iets doen uit liefde voor al die mensen die ik in Afrika heb leren kennen.”

Hoe heb je het met jouw project in Mali aangepakt?
“Mijn project draait om Sanouna, een klein vissersdorp dat vlakbij het huis ligt waar ik jarenlang heb gewoond. Omdat de rivier steeds meer leeggevist werd, was er minder te eten en nam de ondervoeding van kinderen toe. Dus besloten wij een schooltje op te zetten waarbij kinderen een maaltijd kregen in ruil voor het volgen van Engelse les. Om na vijf jaar weg te kunnen zijn hebben we een aantal projecten opgezet waarmee door de bewoners zelf geld kon worden verdiend. Van de opbrengsten van de door ons opgezette viskwekerij, de collectieve moestuin en de camping gaat een deel naar het maaltijdenproject.” 

omslag kindren van afrika

Workshop doe-het-zelven
Naar aanleiding van zijn nieuwe boek geeft Ton van der Lee een Workshop ‘particuliere hulpverlening’. De workshop vindt plaats op donderdag 8 september in boekhandel Selexyz Scheltema, Koningsplein 20 in Amsterdam om 19.00 uur.

 

Waar liep je tegenaan?“Het is belangrijk om zoveel mogelijk aan te sluiten bij de culturele context. Wij hadden bijvoorbeeld in gedachte om werkgelegenheid te creëren met een busvervoerproject, maar de dorpsbewoners wilden per se iets met vis omdat ze vissers zijn. Dus werd het een viskwekerij. Bovendien zijn de mensen daar arm en jij komt ineens met een zak met geld aan. Dan merk je dat de verleiding van het geld soms groot kan zijn. Een van onze medewerkers die rijst zou uitdelen had er voor zichzelf wat extra uitgehaald. Ook kwam de continuïteit van het project soms in gevaar doordat lokale medewerkers ineens iets anders gingen doen.”
 

 

Wat voor tips heb je voor mensen die zelf een project willen beginnen?
“Zorg dat je een goed doortimmerd plan hebt. Bedenk bijvoorbeeld van te voren wanneer je project zichzelf moet kunnen bedruipen. Kijk ook eerst wat er al in de regio gebeurt. Je kunt zeggen ‘ik bouw een schooltje zodat de kinderen naar school kunnen’, maar misschien staat er verderop al een school en is het handiger om te zorgen dat de kinderen naar die school gebracht kunnen worden. Evalueer: ga eens in de drie maanden bij elkaar zitten en kijk wat hebben we bereikt en wat willen we nu nog bereiken?”

Ton van der Lee, ‘Kinderen van Afrika’, Uitgeverij Balans, 224 blz

Foto boven: Natogoma, een meisje uit Mali is de eerste uit haar familie die naar school gaat. (cc) Save the Children USA.

 

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons