In Pakistan gaan 25 miljoen kinderen niet naar school. Ze helpen hun ouders mee de kost te verdienen. NGO’s bieden minderjarigen na werktijd onderwijs aan. Maar houden ze daarmee niet kinderarbeid in stand? “Kinderarbeid is een realiteit zolang je de armoede niet aanpakt."
SAMSAM
Samsam is een tijdschrift met verhalen en foto’s over het leven van kinderen wereldwijd. Zij maakt mondiale vraagstukken begrijpelijk, door ze altijd vanuit de blik van kinderen uit te leggen en herkenbaar te maken. Het verhaal van de Pakistaanse
Laiba (7) en haar broertje Amchat (9) kun je hier lezen.
De negenjarige Amchet zit in alle rust op een kleedje de letters van het alfabet na te tekenen. Als hij even naar het toilet moet neemt hij zijn rugzakje met daarin zijn boek, pen en schriftje mee. “Hij draagt die angstvallig bij zich. Hij is bang dat het wordt gestolen. Hij wil zo graag leren”, vertelt directeur Sadia Husain van de Organisatie ter Bescherming van het Kind, Sparc, die een straatkinderenproject in de sloppenwijken van Rawalpindi runt.
Amchet volgt net zoals zijn drie broertjes en drie zusjes geen regulier onderwijs. Overdag werkt hij samen met zijn vader op de markt waar hij aardappelen moet verkopen. Na werktijd mag hij naar het schooltje van een straatkinderenproject waar hij voor het eerst leert lezen en schrijven samen met veertig kinderen in de leeftijd van 5 tot en met 14 jaar. Ze zijn allemaal nooit naar school geweest. Ze werken als straatverkoper, in de kledingindustrie of bedelen.
De 9-jarige Amchat verkoopt overdag aardappelen en krijgt nu na werktijd gelukkig wat onderwijs.
De organisatie Sparc begon enkele jaren geleden met dag- en avondonderwijs voor werkende kinderen. Met de ouders is een overeenkomst gemaakt. Op voorwaarde dat het hun werk niet in de weg staat, mogen ze hier naar toe.
Maar hoe goed bedoeld het schooltje ook is, houdt Sparc met dit project niet kinderarbeid in stand? Bovendien biedt het geen erkend onderwijs.
Wat heb je aan recht op onderwijs als ouders te arm zijn en de staat de onderlaag niet faciliteert met gratis onderwijs, boeken en uniforms?
Sadia Husain begrijpt de kritiek. “Ieder kind heeft tot zijn zestiende jaar recht op onderwijs. Zo staat het ook in de Pakistaanse grondwet geformuleerd. Maar wat heb je aan deze wijsheid als ouders te arm zijn en de staat de onderlaag niet faciliteert met gratis onderwijs, boeken en uniforms?” Volgens haar is er geen ouder te vinden die niet zou willen dat zijn of haar kind naar school gaat.
Wat doet de overheid in Pakistan tegen kinderarbeid?
De Pakistaanse regering ratificeerde het ILO-verdrag dat stelt dat minderjarigen onder de veertien jaar niet mogen werken en de conventie waarin de ergste uitbuiting van kinderen, zoals ze te werk stellen in mijnen en steenfabrieken, wordt verboden.
Gezinsarbeid valt daar niet onder. Het vermoeden bestaat dat in iedere buurt in elke grote stad in een van de drie huizen een kind schoonmaakt. De internationale arbeisorganisatie stelde een wereldwijd verdrag op waarin de rechten van huishoudelijke personeel ook voor kinderen beter wordt geregeld. Het Pakistaanse parlement weigert deze conventie in wetgeving om te zetten.
Van het balkon gegooid
Kinderorganisaties eisen inspecties. Sparcontving in de afgelopen twee jaar 47 klachten over mishandelingen. 24 kinderen werden vermoord, waaronder de twaalfjarige Themina. Ze werd door haar werkgever van het balkon gegooid, omdat ze bleef ‘zeuren’ over haar salaris dat maar niet werd betaald. Bij de val brak ze haar rug. Haar vader ontving een klein bedrag als hij niet naar de politie ging. Het geld was onvoldoende voor haar medische verzorging. Themina overleed vier maanden later alsnog aan haar verwondingen.
Dromen van onderwijs voor hele gezin
De vader van Amchet, die net zoals zijn vrouw niet kan lezen en schrijven, droomt er van dat al zijn zes kinderen onderwijs volgen. “Ik heb het geld niet”, zucht hij heel diep. “Ik verdien op de markt nog geen 200 roepies (2 dollar per dag).” Scholen zijn in principe gratis. Toch vragen ze de ouders bij het begin van het jaar administratiekosten te betalen. “Dat is 1500 roepies (12 euro) per kind. Dat heb ik niet”, vertelt de vader.
Natuurlijk is het een vorm van uitbuiting
NGO’s hameren er bij de overheid op aan de armoede aan te pakken. In Pakistan moet een kwart van de bevolking van nog geen 2 dollar per dag zien rond te komen. Van de 75 miljoen kinderen gaat eenderde niet naar school. Volgens coördinator Naeem u Rehman van de kinderorganisatie Zindagi Trust helpen die bijna allemaal hun ouders mee op het land of in de huishouding. “Natuurlijk is het een vorm van uitbuiting. Door de slechte sociaal-economische situatie neemt kinderarbeid toe”, luidt zijn conclusie.
Kinderen overtuigen naar school te gaan
Hij probeert minderjarigen die niet naar school gaan toch te leren lezen en schrijven. Zijn organisatie heeft opvangprojecten in alle grote steden. Iedere ochtend gaan mederwerkers van de Zindagi Trust naar de straat om kinderen ervan te overtuigen naar school te gaan. Zoals vanochtend in een wijk waar veel kinderen zijn te vinden in werkplaatsen waar tweedehands onderdelen voor auto’s worden verkocht.
In een straal van drie kilometer werken minstens honderd minderjarigen. “Iedere dag praten wij met hen, de ouders en de werkgevers. We leggen ze uit dat het kind onderwijs nodig heeft om straks uit die armoedespiraal te komen. De ouders stemmen pas toe als de werkgever belooft het kind in dienst te houden en hem ook de uren dat hij op school zit door te betalen.”
Zubai in de autowerkplaats van zijn vader. "Ik wilde zo graag naar school", zegt hij.
Zubai (16) werkt in een van die autowerkplaatsen. Hij was acht jaar toen de Zindagi Trust hem op een vuilnisbelt vond. Samen met zijn vader en twee broers graaide hij dagelijks in het vuil op zoek naar verkoopbare spullen. Naast de stortplaats stond een krot waarin hij met zijn moeder en drie zusjes woonde. Er was geen water en geen electriciteit. “Ik wilde zo graag naar school”, vertelt hij lachend. Zijn vader steunt hem volledig. Hij is trots op zijn zoon. “Hij is de beste van de klas.”
Studiebeurs geregeld
De onderwijzeres van groep negen beaamt dat Zubai al jaren de hoogste cijfers behaalt. “Hij is heel erg slim en ontzettend leergierig.” Het eerste jaar ging hij naar het straatproject van de trust waar ze hem leerde lezen en schrijven. “Toen we ontdekten dat hij bovengemiddeld scoorde, hebben we een studiebeurs geregeld voor een particuliere school. Als hij wil mag hij straks naar de universiteit. We investeren in kinderen die ongeveer 85 % van de examens halen en geen dag verzuimen”, legt Naeem uit.
Na schooltijd werkt Zubai. Door de jaren heen heeft hij zich samen met zijn vader en broers opgewerkt. Ze wonen sinds kort niet meer op de vuilnisbelt, maar huren een kleine werkplaats waar ze auto-onderdelen verkopen. Ze hebben een tweekamerwoning met voor het eerst stromend water en licht. Zubai is de manager. Hij kan als enige van de familie schrijven. Hij doet de financiële administratie en schrijft de bonnen.
Van 7 tot middernacht werken
Zijn dagen zijn lang. Hij staat om zeven uur op, strijkt zijn schooluniform, gaat naar school, werkt tot half negen 's avonds, kookt bij thuiskomst en maakt dan zijn huiswerk tot middernacht. Op vrijdagmiddag mag hij na moskeetijd een uurtje cricket met zijn vrienden spelen. Het weekeinde heeft hij niet vrij. Hij laat zijn huis zien waar in een kamer de hele familie slaapt. De andere kamer is een opslagplaats voor auto-onderdelen.
Ouders snappen niet de meerwaarde van een school, die ze het salaris van hun kind kost
Zolang Pakistan niet de strijd tegen de armoede aanbindt, is kinderarbeid volgens Sadia Husain een realiteit. De regering zal ook de kwaliteit van onderwijs moeten verbeteren. Want ouders die wel bereid waren hun kind naar school te sturen, haalden hem of haar er na verloop van tijd weer vanaf nadat ze verhalen hoorden over onderwijzers die niet kwamen opdagen, kinderen die na drie jaar nog niet konden lezen en schrijven of kinderen door het onderwijzend personeel als schoonmakers werden misbruikt. “Ouders snappen dan niet de meerwaarde van een school, die ze het salaris van hun kind kost”, aldus Sadia.
Ik mis de jeugd die ik nooit heb gehad
Zubai begrijpt dat hij zijn ouders financieel moet helpen. “Ik heb geen keus. Zonder mij kunnen ze niet overleven.” Hij wil na zijn opleiding naar Dubai waar hij als zakenman veel geld kan verdienen. “Ik hoop mijn familie een beter leven te geven.” Hij is tegen kinderarbeid. “Ik mis de jeugd die ik nooit heb gehad. Ieder kind heeft recht om naar school te gaan en te spelen”, vindt hij. Zijn vader kijkt beschaamd de andere kant uit.
