Achtergrond

Jongeren weten niks van Srebrenica, hoe zit dat met jou?

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

In 1995 vond in Srebrenica de grootste massamoord in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog plaats, maar drie op de vijf Nederlandse jongeren tussen de 16 en 29 jaar weet niets van Srebrenica. Dat blijkt uit een enquête van Human en VPRO. Opvallend? Jazeker, ‘Srebrenica’ is een zwarte bladzijde uit de recente Nederlandse historie.

Wat gebeurde er 20 jaar geleden?
In de moslimenclave Srebrenica werden naar schatting 8.000 moslimmannen en –jongens vermoord door Bosnische Serviërs. Dit gebeurde in juli 1995, nadat de VN in 1993 Srebrenica nog wel had uitgeroepen tot ‘veilige haven’. Tijdens de oorlog in het voormalig Joegoslavië moesten VN-soldaten de moslimbevolking beschermen tegen de strijdende partijen.

Waarom is dit een zwarte bladzijde uit de Nederlandse historie?
De taak om de moslimbevolking te beschermen lag in handen van Dutchbat, dat een hoofdkwartier had in Potocari, op 5 kilometer afstand van Srebrenica. Nederlandse militairen hebben niet kunnen voorkomen dat de Bosnisch-Servische soldaten onder leiding van generaal Mladic Srebenica onder de voeten liepen. De lokale bevolking zocht massaal zijn toevlucht binnen het veilig gewaande hoofdkwartier van Dutchbat. Na de verovering van Srebrenica scheiden de Bosnische Serviërs de moslimmannen van de vrouwen en kinderen. Dit gebeurde niet alleen onder de ogen van de Nederlandse militairen, Nederland heeft praktisch gezien bijgedragen aan etnische zuivering. Onder druk van Mladic werden op de dag na de val van Srebrenica de 5.000 vluchtelingen weggestuurd uit de Nederlandse militaire basis. Volgens de rechter is Nederland hierdoor aansprakelijk voor de deportatie van honderden mannen.

Hoe kon het zo fout gaan?
Dat is afhankelijk van aan wie je de vraag stelt. En dan nog is de kwestie nog niet volledig opgehelderd.

Wat vind minister Hennis?
Minister Hennis van Defensie gaf tijdens Veteranendag, 25 juni 2016, toe dat de Nederlandse militairen met onvoldoende mensen en middelen naar de enclave werden gestuurd. Volgens Hennis was hun opdracht "reeds op voorhand onuitvoerbaar". 

Hadden we laffe militairen?
Dat is één van de vaak gehoorde lezingen, met overste Karremans voorop. De militairen stonden onder zijn bevel, en hij was degene die zich de les liet lezen door de Servische generaal Mladic. Ondanks de lichte bewapening hadden de militairen moeten ingrijpen. Waarom waren zij anders ter plekke?

We kregen geen luchtsteun!
Het ontbrak aan luchtsteun. De Nederlandse militairen waren uit politieke overwegingen licht bewapend, maar we hadden een sterk wapen achter de hand. Straaljagers van de NAVO zouden op verzoek van de VN stellingen van de Bosnische Serviërs kunnen bombarderen en dit zou voldoende moeten afschrikken. Ondanks herhaalde verzoeken hiertoe kwam er geen luchtsteun.

Hadden we het wel moeten doen?
Een andere lezing is dat Nederland de taak eigenlijk helemaal niet op zich had moeten nemen om Srebrenica te beschermen. Vanuit militair-strategisch oogpunt was de enclave moeilijk te verdedigen. Dit advies kreeg minister van defensie Relus ter Beek al van zijn hoogste militairen. Eigenlijk waren er meer troepen én zwaardere wapens nodig. Dit adviseerde VN commandant in Bosnië generaal Bertrand Janvier nog geen twee maanden voor de val van Srebrenica aan de VN-Veiligheidsraad. Een andere optie was volgens Janvier om de Nederlandse militairen te laten vertrekken zodat er luchtaanvallen plaats konden vinden.  

Waarom kreeg Karremans geen luchtsteun?
Srebrenica was waarschijnlijk al opgegeven door de VS. De VN moest toestemming geven voor de door Karremans gevraagde luchtsteun. En binnen de VN bepaalden de vijf permanente leden van VN-veiligheidsraad hierover, met de Verenigde Staten als meest machtige stem. Uit Amerikaanse overheidsdocumenten blijkt achteraf dat de VS de bombardementen tegen de Bosnische Serviërs stillegden. Het heeft er alle schijn van dat Clinton Srebrenica op offerde. De val van Srebrenica maakte het achteraf gezien makkelijker om tot een vredesakkoord te komen.

Wie heeft er nou echt schuld?
Voor de dood van 8.000 moslimmannen en -jongens ligt allereerst de schuld bij de moordenaars. Dat zijn Bosnische Serviërs, aangevoerd door generaal Mladic.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons