Achtergrond

Je eigen hachje

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Een waterval van grondwater klatert twee keer per dag over de rand van mijn buurmans watertank op het dak. Elke keer als ik die decadente verspilling moet toezien in een wereld waarin water langzamerhand kostbaarder wordt dan goud, gaat het me aan het hart. ‘Water is gratis’, zegt de Lagosiaan, en hij boort een put op zijn eigen terrein. Maakt niet uit wat daarvan de risico’s zijn voor gezondheid en milieu. Toen ik tekeerging tegen deze houding, reageerde een van mijn Nigeriaanse volgers op Twitter: ‘Wat zou je dan willen dat we doen, Femke? Wachten op het water uit de waterleidingen dat NOOIT stroomt?’

Zijn antwoord klinkt sindsdien na in mijn hoofd. Heel lang zag ik de Nigeriaanse zelfredzaamheid en veerkracht als een een positieve karaktertrek. Als de zaken mislopen, zitten Nigerianen niet bij de pakken neer om te wachten op redding. Ze creëren hun eigen oplossingen, hoe onvolkomen, nauwelijks legaal of impliciet schadelijk deze ook zijn. Ze redden hun hachje. Die houding heb ik vaak als creativiteit geïnterpreteerd en gepresenteerd als een sterk punt. Na drie maanden wonen in Lagos, begin ik daarop terug te komen.

Voor je eigen hachje opkomen in de Nigeriaanse context betekent als er geen stromend water is, dat je niet het staatswaterbedrijf daarop afrekent, maar dat je een grondwaterspecialist inhuurt die je de zoveelste waterput laat slaan die op den duur een aardverschuiving zal veroorzaken.

Voor je eigen hachje opkomen betekent dat wanneer de stroom uitvalt, jij en je buurtgenoten niet naar het elektriciteitsbedrijf gaan om er te demonstreren voor 24-uurs service. In plaats daarvan doorsta je de dagen zonder elektriciteit mokkend, net zo lang sparend tot je een kleine generator kunt kopen om te laten meeblèren in het oorverdovende concert van generatoren zodra het licht uitvalt. Maakt niet uit dat de gevallen van astma en longkanker en andere aandoeningen veroorzaakt door luchtvervuiling schrikbarend stijgen.

Voor je eigen hachje opkomen betekent je kinderen naar een goede school in het buitenland sturen in plaats van te staan op kwalitatief onderwijs in je eigen land. De kinderen van arme ouders mogen wegrotten in de klaslokalen van de substandaard openbare scholen. Voor je eigen hachje opkomen betekent, als je vier studenten verdenkt van het stelen van laptops en mobiele telefoons, dat je zelf de rol van rechter, jury en beul op je neemt en de vier levend verbrand, zoals onlangs gebeurde in Port Harcourt in de Niger Delta, omdat je het tot op het bot verrotte rechtssysteem niet kunt vertrouwen.

De vraag die al deze kwesties oproept, is een eenvoudige: wanneer zijn Nigerianen opgehouden belang te hebben in hun eigen maatschappij? Hun veerkracht om te kunnen overleven ondanks een disfunctioneel bestuur is verworden tot zelfgenoegzaamheid. In plaats van verandering te eisen of zelf de maatschappij te veranderen, desnoods een revolutie te beginnen, is het eerste wat in de Nigeriaanse gedachten komt als ‘het systeem’ het laat afweten: hoe kan ik (enkelvoud) me hieruit redden? Niet ‘wij’.

Uiteindelijk houdt je eigen hachje redden enkel dat in: je eigen hachje. De rest kan stikken, je buren, je landgenoten, iedereen die slechter af is dan jij. Op de lange duur verslechterd deze reflex, waar Nigerianen zichzelf tot in perfectie hebben getraind, de situatie in plaats van haar te verbeteren. Dit is geen samenleving. Dit is een verzameling individuen die voor hun eigen hachje opkomen. Niets is er dat ze waarlijk verbindt. Het is een gevaarlijke staat voor een maatschappij om zich in te bevinden. Het is een recept voor implosie.

Volg Femke op Twitter: @femkevanzeijl

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons