Achtergrond

“Iedereen die opkomt voor de slachtoffers wordt bedreigd”

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

“Mijn broer is vermoord door de paramilitairen, en niemand weet waarom”, zegt Jerardith Nieto (39). Zij is coördinator van de Nationale Beweging van Slachtoffers van Corporaties, Multinationals en Transnationals. Nieto: “We zijn in augustus 2013 begonnen op verzoek van de vele slachtoffers die niet werden gehoord door de overheid.  Ze besloten hun krachten te bundelen om zo meer aandacht te krijgen voor hun zaak.” Ze is in Nederland voor de presentatie van The Dark Side of Coal samen met advocaat Antonio Calvo (58). Hij geeft juridisch advies aan de slachtoffers en helpt hen ook bij het terugkrijgen van hun verloren land.

In César, het gebied waar de kolen worden gewonnen, richt de organisatie zich op slachtoffers van de mijnbouwbedrijven Drummond en Prodeco die paramilitairen financierden en strategische informatie met elkaar uitwisselden. De paramilitairen werden door de mijnbouwbedrijven verzocht om land vrij te maken voor hun mijnbouw, waarop de paramilitairen deze taak iets te letterlijk op zich namen: mensen die in de weg stonden werden van hun land verjaagd. Dit proces heeft zich onder andere voorgedaan op drie grote haciendas (landgoed) waaronder Santa Fé, El Prado en Michóacan waar honderden families zijn verjaagd. De bewoners zijn daarna gevlucht naar steden. Velen belandden in krottenwijken. Paramilitairen vermoordden ook mensen die zij er van verdachten banden te hebben met linkse bewegingen.

Paramilitairen in César
Paramilitaire groepen ontstonden in de jaren ’60 in Cordoba, Noord-Colombia en traden op als beschermingslegers van elites, groot grondbezitters en industriëlen in diverse regio’s van Colombia. Ex-paramilitairen die PAX sprak beweren dat zij op verzoek van mijnbedrijven in 1996 naar César zijn getrokken om de mijnbedrijven te beschermen van linkse rebellen, waaronder FARC. In 1998 verenigden de paramilitiaren in Colombia zich in de Zelfverdedigingseenheden van Colombia (AUC). Naar schatting zijn er tussen 1996 en 2006 zo´n 55.000 boeren verjaagd, meer dan 3000 mensen vermoord en 240 mensen zijn verdwenen  door toedoen van de paramilitairen

Worden mensen nu nog bedreigd door paramilitairen?
Nieto: “Ik heb het stokje overgenomen van de voormalige coördinator Claudia Balcero. Claudia werd heel vaak bedreigd via de telefoon, haar kinderen werden achtervolgd, en vervolgens vond ze foto’s van haar kinderen in de brievenbus. Af en toe kwamen er ook auto’s langs haar rijden terwijl ze op straat liep. Ze werd uitgenodigd om te komen praten met de bedrijven. Op een gegeven moment kon ze de bedreigingen niet meer aan. Ze was al zo getraumatiseerd door de moord op haar man door paramilitiaren dat ze besloot om asiel aan te vragen in de VS.” Calvo: “Iedereen die opkomt voor de rechten van slachtoffers, wordt tot op de dag van vandaag nog steeds bedreigd. Ik werk zelf pas sinds februari bij de organisatie, maar het zal me niks verbazen als ik in de loop der tijd, vooral na het uitkomen van dit rapport, ook zal worden bedreigd.”

En de Amerikaanse bedrijven? Waren zij op de hoogte van de situatie in César?
Calvo: “Het verhaal gaat dat het Amerikaanse management van Drummond op de hoogte was van het geweld van de paramilitairen en de gevolgen daarvan, en heeft toegestaan dat de paramilitairen gecontracteerd werden door het Colombiaanse dochterbedrijf. Het Amerikaanse management ontkent dit allemaal, maar er zijn negen verklaringen van paramilitairen dat ze rondom die mijnen voor Drummond en Prodeco direct betaald werden door een Amerikaans en Zwitsers bedrijf. Het is niet duidelijk of de Amerikanen opdracht gegeven om paramilitairen in te schakelen, maar de dochterondernemingen hebben dit in ieder geval wel gedaan.’

Wat is de rol van de Colombiaanse overheid al die tijd geweest?
“De overheid reageerde eigenlijk nergens op en liet alles begaan. Dit was mogelijk omdat de paramilitairen in die tijd snel waren doorgedrongen tot lokale en nationale politieke structuren. Para-politici werden ze genoemd. De overheid werd betaald door de paramilitairen en werkte samen met de paramilitaire beweging.’ Dit was in de jaren negentig nog onmogelijk toen het hoogste gerechtshof privélegers verbood. Deze mogelijkheid werd in de jaren ’90 echter weer geboden door de regering van president Samper, wiens controversiële wet ‘Plan Convivir’ het toestond dat het leger de paramilitaire groeperingen kon vormen en financieren. Daarnaast mochten burgers weer burgerwachten oprichten.

Hoewel de situatie in César redelijk bekend was in Bogotá, werd de schaal waarop alles gebeurde en de financiering van paramilitairen door mijnbouwbedrijven pas echt bekend tijdens het proces van Gerechtigheid en Vrede (Justicia y Paz). Calvo:  “In 2006 verklaarden de paramilitairen zich te gaan demobiliseren, en hierbij kwam de bekende wet van Gerechtigheid en Vrede tot stand. Dit is een proces waarbij ex-paramilitairen stafvermindering kunnen krijgen als zij openheid van zaken geven. Als zij alles vertellen krijgen ze maximaal acht jaar gevangenisstraf. Volgens Calvo verliep dit proces heel erg traag omdat veel kopstukken onder de paramilitairen weigerden te demobiliseren, vaak onderdoken en hun wapens niet inleverden. Pas in 2008/2009 kwam er meer beweging in het mobiliseringsproces van de paramilitairen.

Wat willen jullie bereiken met het uitbrengen van dit rapport?
Calvo: “De welvaart en het welzijn van mensen hier mag niet ten koste gaan van mensen uit de regio waar de kolen vandaan komen. Iedereen is verantwoordelijk: de Colombiaanse overheid, de Nederlandse bedrijven en de consumenten. Als we ons daarvan bewust zijn en verantwoordelijkheid nemen verandert de politieke verhouding tussen de paramilitairen en de Colombiaanse regering, en kunnen we over twintig à dertig jaar op echte vrede rekenen.” Nieto: “Ik verwacht dat dit rapport voor zichtbaarheid van de misstanden zorgt, en hoop op meer aandacht voor het leed van de slachtoffers en de strijd die we aan het voeren zijn.”

Afbeelding: PAX

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons