Achtergrond

Hoe overleef ik Lagos als chauffeur?

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Onze vuurdoop was een week geleden. Wilma, de knalrode Toyota RAV4 die ik heb laten verschepen, en ik waagden ons voor het eerst in de straten van Lagos. Een week verder voelt als een eeuwigheid. Wat we hebben meegemaakt, is voldoende voor een boek, maar ik hou het bij een handleiding voor de Westerse chauffeur die wil deelnemen aan het verkeer in de grootste stad van Afrika. Ten behoeve van alle expats die zich ooit aan dit avontuur willen wagen. Neem deze raad van een ervaringsdeskundige ter harte. Het zou wel eens je leven kunnen redden.

Dus je grootgewielde wagen is net van de boot gekomen en het land in gemarchandeerd op een manier die je niet geheel doorgronden kan, maar waarvoor je heel wat geld hebt neergeteld. Zowel de tuinman als de bewaker van je compound hebben al geïnformeerd of je wagen geen grote beurt moet hebben of moet worden gewassen of allebei. Het is tijd om je op de Lagosiaanse wegen te begeven.

Het eerste punt op de agenda: kweek een olifantenhuid. In het verkeer zul je worden toegeschreeuwd, uitgescholden en zul je de middelvinger krijgen. Het hoort allemaal bij het spel. Neem het niet persoonlijk op. Dat is fnuikend voor je bloeddruk, en je wilt niet een van die chauffeurs worden die ieder moment aan een hartaanval ten onder dreigen te gaan zoals er zoveel zijn in deze bruisende stad.

Nu je ongevoelig bent geraakt voor de scheldkannonades, moet je alles vergeten wat je ooit hebt geleerd over voorrang en verkeersregels. In plaats daarvan, denk Darwin. Stel je erop in dat hier het recht van de sterkste geldt. Probeer niet het systeem achter het Lagos verkeer te vatten. Dat is er niet. Wat je jezelf moet voorhouden, is dat verkeer een fluïdum is. Problemen op de weg, zelfs de schijnbaar onoverkomelijke, lossen zichzelf op doordat er beweging in zit. Het wil alleen wel eens een halve dag kosten.

Een voordeel: voetgangers in dit deel van de wereld kennen hun plaats: ze hadden er net zo goed niet kunnen zijn. Trek je van hen niets aan. Ze maken zich uit de voeten als je de parkeerplaats van je bank of supermarkt afrijdt en redden zich het vege lijf als je hun kant opstuurt om een gat in het wegdek te mijden.

Iets ingewikkelder in de omgang zijn de okadarijders. Deze motortaxi’s duiken op uit alle hoeken op elk moment, alsof je wagen wordt aangevallen door een zwerm woeste horzels. Trek je van hen niets aan. Ze hebben haast om geld te verdienen. Zeker, af en toe zal een van de okodarijders je auto raken (met zijn vuist dan wel met zijn motor) maar hij zal zich al snel weer op weg begeven om een nieuwe klant op te pikken of af te zetten.

Je grootste zorg zijn andere auto-eigenaars. Zij ontberen elk inzicht in een soepele verkeersvoortgang en hebben de neiging ernstige obstakels te vormen. Daarmee geconfronteerd moet je jezelf eraan herinneren dat een beetje tijd uiteindelijk zelfs dit soort ellende oplost. Het kan misschien een uur duren voordat die mafjoekel van een chauffeur doorkrijgt dat hij de verkeersopstopping kan opheffen en zijn eigen thuiskomst versnellen door een paar meter achteruit te rijden in plaats van de neus van zijn auto dwars in het langsrazende verkeer op de snelweg te steken. Maar uiteindelijk zal hij het beseffen en lost het probleem zichzelf op.

Nu weet ik dat het in jouw welgemanierde westerse land de gewoonte is om aan één kant van de weg te blijven, of dat nu rechts is of links. Ik realiseer me dat het lastig te onderdrukken is, maar je moet stoppen met je afvragen aan welke kant van de weg Nigerianen eigenlijk behoren te rijden. Je zult er nooit wijs uit kunnen worden. Laat me in je oren fluisteren dat de Nigerian Highway Code bepaalt dat het verkeer de rechterbaan hoort aan te houden. Tracht onder geen enkele voorwaarde je hieraan te houden. De weggebruikers op de rechterbaan zijn nog meer geschift dan de overige. Dit is het wegdeel van de okada’s en taxibusjes, vol niet Engels sprekende motorrijders die nog nooit hebben gehoord van verkeersregels of stoplichten, waar minibusjes vol in de remmen gaan om passagiers af te zetten terwijl de rest van het verkeer 80 kilometer per uur doet en waar vrachtwagenchauffeurs U-bochten maken waarmee ze vier rijen verkeer uit twee richtingen vastzetten, tussendoor even uit hun cabine springend om een plas te doen langs de weg. Rijdt om deze gekte te mijden bij voorkeur links. Daar gebeurt dit allemaal ook, maar iets minder dikwijls.

Bereid jezelf erop voor dat je als blanke chauffeur veel zult worden aangehouden door de autoriteiten. Door de verkeersveiligheidsdienst Road Safety om na te gaan of je een brandblusser in je kofferbak hebt (check de houdbaarheidsdatum!) en een gevarendriehoek die ze hier C-Caution noemen. Door de verkeerspolitie die uit het niets opduikt als je per ongeluk van de verkeerde kant een ongemarkeerde eenrichtingverkeersstraat bent ingereden. En door de rijwielinspectiedienst die zal vragen naar ieder stukje papier en document (bewaar nooit originelen in je auto, enkel kopieën) zullen vragen dat ze kunnen verzinnen. Wees vooral op je hoede op vrijdagmiddag, als deze ijverige ambtenaren willen gaan stappen. Je wilt niet degene zijn die hun uitgaansavond financiert. Als je wordt aangehouden maar je hebt niets misdaan, draai dan vooral niet je ramen omlaag. Niet doen. Dit is geen kwestie van of je iets hebt misdaan of niet. Ze zullen iets verzinnen. Ze hebben een lange lijst misdragingen om af te gaan, inclusief ‘voorruit-overtreding’ en het o zo praktische ‘overige overtredingen’. Ze zullen je desnoods beboeten omdat je geen oranje bloemetjesgordijn in je auto hebt liggen. Draai je raam niet omlaag en reageer niet op hun bedreigingen. Het is een wedstrijdje staren. Als je geen haast hebt, zul je van hen winnen. Dan gaan ze op zoek naar andere slachtoffers om af te persen waarmee ze sneller geld hopen te verdienen en laten ze jou gaan.

Tot slot: wat te doen als iemand je aanrijdt? Of, zoals de ander het zal uitleggen, als jij iemand aanrijdt? Heel eenvoudig. Begin te schreeuwen. Beledig de andere chauffeur in welke taal dan ook je het makkelijkst afgaat. Het maakt niet echt uit, want niemand luistert. Als je niet schreeuwt echter, wordt dit uitgelegd als een schuldverklaring. Wie er het zwijgen toedoet, loopt het risico te worden veroordeeld door een wegrandtribunaal van straatjongens, pindaverkopers en een sporadische traditionele chef die net zat te dutten op zijn comfortabele houtgesneden troon toen hij de herrie op straat hoorde. Je wilt de bemoeienis van al deze mensen in je aanrijdinkje koste wat het kost voorkomen, dus: schreeuw en tier erop los. Als dit luidruchtige ritueel achter de rug is, kunnen beide chauffeurs met een gerust hart in hun weer iets meer geblutste auto’s stappen en hun weg voortzetten alsof er niets is gebeurd.

Neem mijn welgemeende advies ter harte en op den duur zul je de fijne kneepjes van het Lagos verkeer onder de knie krijgen. Goede reis.

P.S. Als je hebt leren rijden in Rome is bovenstaande goede raad voor jou van nul en generlei waarde. Wie kan overleven in de straten van de Italiaanse hoofdstad, beheerst al ruimschoots de techniek nodig om een uitstekende chauffeur te zijn in Lagos. Je zou zelfs de Lagosianen een paar dingen kunnen leren.

Volg Femke Twitter @femkevanzeijl

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons