Achtergrond

Hoe je van ‘Taliban-monsters’ weer normale kinderen maakt

Dit artikel krijg je cadeau van OneWorld. Word abonnee

Na maanden van intensief contact mocht OneWorld-correspondent Wilma van der Maten een bezoek brengen aan een gesloten rehabilitatiecentrum voor jonge Talibanstrijders in Pakistan. Kinderen van soms 13 jaar komen hier compleet gehersenspoeld binnen en hebben de meest gruwelijke dingen meegemaakt. 

Heb je zelf kinderen? Of ben je docent?  
Dit verhaal verschijnt vandaag in verkorte versie ook op de site van kindertijdschrift Samsam. Ouders die dit verhaal met hun kinderen willen delen of bespreken raden we van harte aan het artikel daar te lezen. 

Kun je jonge terroristen met bloed aan hun handen re-integreren in de samenleving? Zoals de Talibankinderen die vorige week opnieuw koelbloedig een school in Pakistan met geweren en explosieven binnenvielen? Hoog in de bergen van de Swat Vallei beweert neuropsychologe Feriha Peracha in haar rehabilitatiecentrum voor jonge ex-jihadisten van wel. "We halen het monster uit deze kinderen en geven ze hun jeugd terug." 

Psychologe Ferida helpt gehersenspoelde TalibankinderenPsychologe Feriha Peracha heeft succes met haar programma om van gehersenspoelde kinderen weer normale kinderen te maken. 

 

Voor de gesloten hekken van 'Sabaoon' – 'Het Eerste Morgenlicht' – staan soldaten op wacht. Op het dak staan scherpschutters. "Natuurlijk proberen de Taliban hun jonge militanten terug te krijgen. Ze hebben zoveel tijd in hun training gestoken. Wij hebben de gouden haantjes van ze afgepakt", legt Feriha uit. 

In het dorpje achter de school schallen vrolijke kinderstemmen. In het dal van de Pakistaanse Alpen rennen ze met mutsen en handschoenen uitgelaten achter een geitje aan. Een waterig zonnetje probeert het winterse landschap te verwarmen. Ondanks de kou overweldigt het bergachtige noordwestelijke deel van Pakistan. "Met recht mag je de Swat Vallei het Oostenrijk van Azië noemen. Het is er zo fantastisch mooi", zucht de psychologe. "Je kunt je niet meer voorstellen dat hier ooit de Taliban een waar schrikbewind voerden."

Ze zagen de hoofden over de grond rollen. Ze hebben er uiteindelijk allemaal een trauma aan overgehouden

In 2007 vielen de extremisten de Vallei binnen. Ze stroopten de dorpjes af op zoek naar jonge recruten. Na hun training – die ondermeer bestond uit het kijken naar gewelddadige jihadvideo’s, waarin kafirs, ongelovigen, bruut worden afgemaakt – stuurden de Talibancommandanten de kindsoldaten met geweren en explosieven op de vijand af. "Deze jongens hebben de meest vreselijke dingen gedaan en gezien", stelt Feriha. Vaak werden ze verplicht een executie bij te wonen. "Ze zagen de hoofden over de grond rollen. Ze hebben er uiteindelijk allemaal een trauma aan overgehouden."

Geïnspireerd door de Taliban

Binnen in het centrum achter hoog prikkeldraad zitten momenteel 45 ex-jihadisten in de leeftijd van 13 tot 18 jaar. De psychologe vertelt het verhaal van Mohammad (gefingeerde naam), een jonge jihadist van inmiddels 17 jaar. Het leger bracht hem binnen. Een zeer intelligente jongen met een IQ van boven de 140. Uit verveling weigerde hij nog naar school te gaan. "Deze jongen raakte geïnspireerd door de Taliban, nadat een vriend hem in de terreurbeweging introduceerde. De Talibancommandant gaf hem alle vrijheid zijn eigen beslissingen te nemen. Hij weet hoe je explosieven moet maken. Hij kent alle geweren. Hij had zelfs één van de hoogste leiders kunnen worden als het leger hem niet had gearresteerd." 

Ex-Talibanstrijders krijgen les in de koranEx-Talibanstrijders krijgen les in de koran.

Feriha wil hem niet aan ons voorstellen. "We hebben een hele voorzichtige eerste vooruitgang. Ik ben zo bang om weer bij nul te moeten beginnen." Het deradicaliseringsprogramma is zeer intensief. Het kost gemiddeld per kind tussen de drie maanden en vijf jaar tijd voor ze terug kunnen naar huis. Ze vreest dat Mohammad nog wel even in ‘Het eerste Morgenlicht’ zal blijven. 

We lopen langs de klaslokalen waar de ex-jihadisten in de ochtend gewoon naar school gaan en in middag het vak van monteur, kledingmaker of elektricien leren. Eén van de jongens krijgt een moederlijk schouderklopje van Feriha. De kinderen komen bijna allemaal uit arme, gebroken gezinnen. "Ze misten een autoriteit, een vaderfiguur. De meeste vaders werken als gastarbeiders in de Golfstaten. De Taliban maken daar misbruik van", vertelt ze. Bij een jongen staat ze stil. Op voorwaarde dat we hem een andere naam geven en hem alleen van achteren fotograferen mogen we hem interviewen.

De Taliban hadden hem verteld dat hij kafirs moest uitschakelen. "Maar deze mensen waren aan het bidden. En dan ben je dus gelovig!"

We noemen hem Assad. Hij is dertien jaar oud. Hij was tien jaar toen hij op het punt stond zichzelf op te blazen. Met explosieven op zijn lijf en een afstandsbediening in zijn hand begaf hij zich naar een drukbezochte moskee. "Ik raakte helemaal in de war", weet Assad zich nog te herinneren. De Taliban hadden hem verteld dat hij kafirs, ongelovigen, moest uitschakelen. "Maar deze mensen waren aan het bidden. En dan ben je dus gelovig!" In een moment van bezinning deed hij zijn vest uit en gooide hij de afstandsbediening op de grond. Ogenblikkelijk arresteerden soldaten hem. Een jaar lang zat hij in een gevangenis. "Tot ik bereid was naar dit rehabilitatiecentrum te gaan." Hij zit hier nu twee jaar en wil graag naar huis.

Maar Assad heeft nog een lange weg te gaan. "Aanvankelijk was hij teleurgesteld dat hij niet naar het paradijs ging. Veel kinderen voelen dat als de zelfmoordactie niet doorgaat. In de hemel denken ze een beter leven te hebben dan op aarde. Gelukkig beseft hij inmiddels wat een ware jihad is", aldus psychologe Feriha Peracha. "Tijdens een Heilige Oorlog dood je niet je medemens, maar help je hem. Dat is een jihad."

Swat Vallei in PakistanDe prachtige Swat Vallei in Pakistan.

De rol van de ouders

Ze legt uit dat in haar re-integratieprogramma tevens de ouders, de gemeenschap, de school of de werkplek waarin de ex-militant terugkeert, worden betrokken bij de deradicalisering. Ze vraagt steun van iedereen. Ze wil Assad er voor behoeden opnieuw de fout in gaan. Want het verhaal dat hij door een neef werd gestolen, aan de Taliban werd overgedragen en zijn ouders niets wisten van zijn verdwijning, blijft voor de psychologe een merkwaardig verhaal. Assad’s oudste broer zat al vrijwillig bij de terroristen. Het vermoeden bestaat dat zijn ouders hun zoon verkochten aan de militanten. "Assad’s ouders werkten als dagloners in een steenfabriek. Ze hadden een schuld. De Taliban waren bereid het geld te geven." 

Ze weten niet wat ze lezen. Je kunt ze alles wijsmaken

Feriha vertelt dat heel wat ouders hun kinderen aan de extremisten verkopen of ze worden onder druk gezet dat te doen. Grote gezinnen met gemiddeld zeven kinderen op het platteland hebben geen geld al die monden te voeden of hun onderwijs te betalen. Veel families sturen hun kinderen naar madrassa’s, koranscholen, waar ze gratis in de kost zijn. Maar in deze ‘broedplaatsen voor terroristen’, volgens rapporten van de Amerikaanse CIA, worden kinderen gehersenspoeld. Ook de Taliban hebben eigen madrassa’s waarin ze de kinderen een militaire training geven. "Niet alle koranscholen zijn over één kam te scheren. Feit is wel dat in heel Pakistan kinderen het Heilige Boek in het Arabisch leren en niet in hun moederstaal. Ze weten niet wat ze lezen. Je kunt ze alles wijsmaken. Ik pleit voor de reformatie van de koran, de vertaling ervan in de nationale taal van het land,  zodat militante geestelijken deze kinderen niet langer kunnen misleiden."

Jongeren in de Swat Vallei zijn gemakkelijk te ronselen voor de TalibanJongeren in de Swat Vallei zijn gemakkelijk te ronselen voor de Taliban.

Aly (18), eveneens een gefingeerde naam, geloofde, nadat de Taliban hem in hun gelederen opnam, dat er in Pakistan geen plek is voor niet- of andersgelovigen. Na zijn militaire training in Afghanistan, waar hij in 29 dagen compleet werd gehersenspoeld, zette zijn commandant hem op een middag samen met een vriend voor een moskee van de sjiitische minderheid af. Zijn kleding zat vol explosieven. Het leger vertrouwde de bewegingen van Aly en zijn vriend niet. Voordat de Taliban met een afstandsbediening de twee jongens kon opblazen, wist het leger de bommen onschadelijk te maken.

Door de jaren heen hebben we ruim 175 Talibankinderen geholpen terug te keren in de maatschappij. Daarvan is er geen een opnieuw de fout ingegaan

Aly zit sinds vier jaar in het rehabilitatiecentrum. Zijn deradicalisering verloopt langzaam. "Hij beseft al wel dat zijn concept over de jihad niet klopt", vertelt zijn begeleider. Dagelijks volgen de jongens koranlessen. Eén op één gaat een moslimgeestelijke met ze in discussie om ze de juiste betekenis van het Heilige Boek uit te leggen: islam is vrede en geen oorlog. Binnenkort mag Aly voor het eerst een weekeinde naar huis. 

Feriha bevestigt dat haar rehabilitatieprogramma zeer intensief is. Samen met het leger zette ze het zeven jaar geleden op. Nadat soldaten de Taliban uit de Swat Vallei verjoegen. Het succes is groot. "Door de jaren heen hebben we ruim 175 Talibankinderen geholpen terug te keren in de maatschappij. Daarvan is er geen een opnieuw de fout ingegaan." 

Feriha en haar team blijven de ex-militante jongeren volgen. "De kinderen met een hoog risico op terugval krijgen twee keer per maand bezoek. De anderen zien we één keer in de vier weken." Een team van sociale werkers bezoekt ze thuis, op school of op hun werk. Er wordt met de ouders, de onderwijzers, de werkgevers en zelf klanten gesproken om zo goed mogelijk inzicht in het gedrag van de ex-jihadisten te krijgen. "In enkele gevallen ontdekten we dat ze toch weer militante films zaten te bekijken. Dan haalt het leger ze opnieuw op voor een aantal maanden tot ze weer 'schoon' zijn."  

Grote gezinnen op het Pakistaanse plattelandGrote gezinnen op het Pakistaanse platteland.

De volgende stap: kinderen bij ISIS helpen

Het rehabilitatieprogramma van Feriha en haar team is uniek. Na een nieuwe aanval deze week op een universiteit in het noordwesten van Pakistan waarbij 21 studenten en een onderwijzer omkwamen, blijkt maar weer eens hoe belangrijk haar werk is. Ooggetuigen vertelden dat de daders er in hun 'shabby' kleren er als hun medestudenten uitzagen. "Toch waren veel hulpverleners sceptisch toen we begonnen. We namen wel erg veel tijd voor een kind. Nu zien ze dat het nodig is."

Deze kinderen horen nergens bij. ISIS biedt ze onderdak en geeft ze het gevoel dat door mensen op te blazen ze iemand zijn

Vanuit de hele wereld ontvangt het centrum bezoekers. Vooral vanuit het westen en het Midden-Oosten waar de extremisten van ISIS hun terreurdaden uitvoeren, bestaat de laatste tijd veel belangstelling. Psychologen uit deze werelddelen willen graag weten of je de zieke geesten van tieners die hoofden afhakten, homoseksuelen van het dak gooiden en vrouwen verkrachten ooit nog te genezen zijn. "Je moet ze leren dat ISIS geen toekomst is en ze helpen aan een baan, een opleiding. Deze kinderen horen nergens bij. ISIS biedt ze onderdak en geeft ze het gevoel dat door mensen op te blazen ze iemand zijn." 

Zolang het nog kinderen zijn kunnen ze geïntegreerd worden. Feriha zou graag bij de rehabilitatie betrokken zijn van al die kinderen die nu bij ISIS zitten. "Maar daarvoor moet ik wel naar Syrië of Irak. Als we ze hier naar toe halen, moeten hun ouders mee. Waar geven we deze mensen een plek? Ons programma werkt als de integratie en de rehabilitatie samen met de familie plaatsvindt. Alleen dan bereiken we een enorm, blijvend succes."

Werkplaats in rehabilitatiecentrum PakistanIn het rehabilitatiecentrum leren de kinderen ook een vak, bijvoorbeeld het repareren van motoren.

Ik wil dat OneWorld blijft bestaan

AbonneerDoneer

Lees je bewust met OneWorld en draag bij aan een rechtvaardige wereld.

Dat kan al vanaf 6 euro per maand

Ontvang onze beste verhalen in je mailbox

Volg ons