In onze samenleving hebben de slechte liberalen het inmiddels gewonnen van de goede. Het resultaat is een samenleving die de kosten van maatschappelijke problemen op perfide wijze afwentelt op de zwakkeren. Dat bleek ook gisteren weer toen het in opdracht van Milieudefensie opgestelde rapport ‘Rechtvaardigheid en inkomenseffecten van het klimaatbeleid’ werd gepresenteerd. Uit het rapport blijkt dat de manier waarop het systeem aan energiebesparende maatregelen is ingericht, rijkere mensen extreem bevoordeelt. Van de € 750 miljoen aan subsidies en belastingvoordelen gaat € 624 miljoen naar de rijken en slechts € 153 miljoen naar de armen. Mochten de maatregelen om het verdrag van Parijs na te leven precies zo uitgevoerd worden, dan hebben de armen in Nederland alle reden om tegen energiebesparing in opstand te komen.
Subsidie voor investeringen
Het systeem werkt vrij simpel: wanneer je je geld gebruikt om energiebesparende maatregelen te nemen, geeft de overheid je daar subsidie voor. Sympathiek tot op zekere hoogte, maar uiteindelijk is het onbevredigend onrechtvaardig. Immers: als je minder geld hebt te besteden, kun je zelden investeren en krijg je dus ook nooit subsidie. Huurders van sociale woningen komen niet in aanmerking voor subsidie op zonnepanelen, isolatie of warmtepompen. Voor de verhuurders is er meestal geen enkele reden deze woningen te isoleren en energiezuiniger te maken, aangezien de besparingen zouden toevallen aan de minvermogende huurders. Slecht geïsoleerde sociale huurwoningen hebben dan ook de laagste huur. Huurders stappen daarnaast zelden in projecten van de woningcorporatie om hun woningen beter te isoleren, wanneer dat resulteert in een hogere huur. Op die manier vindt energiebesparingssubsidie vooral haar weg naar mensen met geld.
De meeste mensen met een laag inkomen rijden voorts rond in brandstof slurpende bolides van 15 jaar of ouder.
Alles wat milieu- en klimaatvriendelijker is, is vaak ook duurder. Groene stroom kost weliswaar niet veel extra, maar wanneer elke cent telt is ook die ene cent er een te veel. De meeste mensen met een laag inkomen rijden voorts rond in brandstof slurpende bolides van 15 jaar of ouder. Het kost ze klauwen vol geld om de tank te vullen, maar voldoende geld voor een nieuwe wagen krijgen ze niet bij elkaar. Arme mensen kunnen zich meestal geen vliegreizen of zelfs vakanties permitteren en kunnen daardoor geen gebruik maken van het belastingvrije vliegverkeer. Het vliegverkeer, een van de grootste bronnen van CO2, blijft immers volledig ongenoemd in het verdrag van Parijs. Een fiscale straf voor de eindeloos naar tropische landen vliegende rijken ligt dus niet in de lijn der verwachtingen. Het weinig klimaatschadelijke ‘werken’ blijft ondertussen de meest belaste activiteit die armere mensen ontplooien.
Duurzamer maar zonder geld
Mensen met lage inkomens vertonen, ook al worden ze er zelden voor beloond, juist relatief veel dagelijks duurzaam gedrag, zo toonde Kaleidois Research aan. Ze doen dat hoofdzakelijk om geld te besparen; dat het milieu er beter van wordt interesseert ze vaak minder. Ik zie dat telkens weer in de ‘prachtwijken’ in de grote steden. Mensen daar zijn totaal niet geïnteresseerd in klimaatverandering of het milieu. Maar als ze weten dat ze geld kunnen besparen met zoiets simpels als een tochtstripje, een brievenbusborstel, een paar graadjes minder op de thermostaat, wat beter luchten en ventileren, komen ze graag naar een informatiebijeenkomst en doen ze van harte mee aan een energiebesparingsprogramma. Helaas levert dat ze nooit meer op een paar euro. Ze worden voor nooit beloond met een verhuurder die hun huis eindelijk isoleert, noch met een subsidie voor het vervangen van tweedehands auto’s door zuiniger tweedehands exemplaren.
Energiezuinig gedrag van mensen met een kleine beurs wordt amper beloond. Ze gebruiken minder energie en maken daarmee ruimte voor het vaak energieverspillende maar onder het mom van duurzaamheid gesubsidieerde leven van hun rijkere landgenoten. Dat is de droevige maar terechte conclusie van het rapport. Wellicht kan men in den Haag daar de komende tijd wat meer rekening mee houden.
