Jeeminee ‘eventjes’ filmpjes en foto’s maken een maand lang is toch soms wel makkelijker gezegd dan gedaan. Want wat levert de aanwezigheid van mezelf en een video- en fotocamera in de afgelegen dorpen soms veel hectiek op. En wat is het pittig om echt pure verhalen te verzamelen die dan ook nog eens aansluiten bij wat we in Nederland willen horen en zien.
Ten eerste krijg ik bij binnenkomst in een dorp een bloemenkrans omgehangen. Ik word gezegend, er wordt een stip op m’n hoofd gedrukt en daarboven wordt een asveeg geplaatst. Vervolgens krijg ik een of twee sjaals omgehangen waarna een applaus en gejuich volgt. En ik voel me mezelf toch een partij ongemakkelijk. Maar zet een Prodent smile op en begroet de mensen, voor 90 procent vrouwen.
Dan komt de beroemde plastic stoel, meestal een mintgroene. Ik mag, of beter gezegd ik moet, daarop gaan zitten terwijl de rest allemaal in kleermakerszit op de grond zit. Gelukkig lukt het me nu om te vragen of ik ook zo mag zitten. De vrouwen lachen, maar vervolgens loopt het gesprek wel makkelijker en opener dan wanneer ik op m’n mintgroene Intratuin-troon hoger zat dan de rest.
Ik zit: fijn. Er wordt aan mijn arm gevoeld, gelachen om mijn witheid en de armen worden naast elkaar gelegd om het kleurverschil goed in beeld te brengen. Ik grap mee tot het tijd is voor het welkomstpraatje door de pionier die mij voorstelt. Hierna introduceer ik mezelf, bedank ze voor het ontvangst en leg uit dat oneMen een partner is van de organisatie TAPWA van pionier Pandiselvi. Ik vertel dat ik kom filmen en fotograferen om hun verhalen met de mensen in Nederland te delen. En dat ze mij ook alle vragen kunnen stellen die ze willen weten. Deze vragen zijn bijna overal hetzelfde: Ben je getrouwd (de pionier legt de groep uit dat er in Nederland geen arrangeerde huwelijken zijn en dat je eerst een poosje verkering hebt), heb je kinderen (ze vragen me gauw terug te komen zodra ik een kind heb gekregen om de baby aan hun te laten zien), wat is de naam van je vader en van je moeder (met als gevolg een groep die Joogàn en Dittttie scandeert) en kun je een ziekenhuis bouwen, een bedrijf beginnen in ons dorp etc (nee dat kan ik niet 
.
Eerst even kort gewoon kletsen zonder apparatuur om zowel de groep als mezelf de mogelijkheid te geven er in te komen. Ik stel vragen over het dorp, de zelfhulpgroep en de effecten die dit heeft. In het dorp dat ik vrijdag bezocht zijn de effecten hetzelfde als bij eerdere dorpen: het spaarsysteem maakt het starten van een eigen bedrijfje (hier vaak melkvee houden), medische hulp en educatie voor de kinderen mogelijk. Al bij binnenkomst merkte ik dat dit dorp nog een stuk minder ver is dan de dorpen die ik eerder bezocht. Dit bleek ook uit de dingen die ze zeiden over hun positie als vrouw. De zelfhulpgroepen dragen niet bij aan een betere positie thuis. Ze moesten lachen om mijn vraag, want, zo zeiden ze, de mannen hebben de macht. De vrouwen durven niks te zeggen, omdat ze niet het risico willen lopen hun man kwijt te raken. Want alleen beginnen ze al helemaal niks.
De camera’s komen tevoorschijn. De kinderen en jongeren rennen naar me toe en beginnen te duwen en trekken omdat ze op de foto willen. Het maakt het praktisch onmogelijk om een goede foto te schieten. Volwassenen grijpen in en de kinderen worden rustiger. Eerst even de focus op de vrouwen dan. Overal waar ik ben in de dorpen gaan ze stokstijf staan, zoals de koningin op zo’n foto staat die onder andere bij meneer Harmsen uit GTST in de keuken hing vroeger. Dit is niet echt de foto waarnaar ik op zoek ben. En… vooral niet het videoshot! Want zodra ik bijvoorbeeld een groep pratende vrouwen in beeld wil brengen, stoppen ze direct zodra ze doorhebben dat ik ze vastleg, bewegen ze niet meer en kijken strak in de camera. Dit levert op video hele grappige, maar helaas ook hele onbruikbare beelden op.
Het is trouwens wel heel bijzonder dat ie-de-reen gefotografeerd of gefilmd wil worden. In Nederland en Oost-Afrika zijn mijn ervaringen anders, soms worden mensen zelfs agressief als je ze ongevraagd vastlegt. Hier niemand, eigenlijk iedereen vindt het leuk, deelt graag zijn of haar verhaal en is benieuwd naar het resultaat dat ik naderhand ook vaak even laat zien.
Tijdens interviews zijn er soms ook grappige momenten die overigens alleen ik grappig vind, dus ik houd m’n gezicht keurig in de plooi. Vooral in de dorpen geven de mensen die ik interview vaak antwoorden waar ik zeg maar ‘in de verkoop’ in Nederland niet zoveel mee kan. Een paar voorbeelden:
- Een docent legde mij heel trots tot in de ieniemienie details uit hoe een gloeilamp wel werkt en hoe niet en hoe dat dan kan. En ik wil zo graag weten wat deze opleiding de studenten hier oplevert;
- De kinderen in het weeshuis zingen/vertellen, volgens mij aangespoord door volwassenen, steeds liedjes over Krishna en andere goden;
- En de vrouwen in de zelfhulpgroepen hebben nogal de neiging, zoals vrouwen wereldwijd deze neiging hebben, allemaal door elkaar heen pratend de vraag te beantwoorden die ik aan één van de vrouwen stelde.
Ik blijf zoeken naar mogelijkheden om straks met zo echt mogelijke verhalen terug te komen, die ondertussen dus wél aansluiten bij wat Nederlanders willen horen en zien. En echte verhalen verzamelen: wat is dat eigenlijk? Hoe doe je dat eigenlijk? Ook daar kan ik een hele blog post aan wijden. In ieder geval denk ik dat ik dan mezelf zou moeten kunnen transformeren in een Indisch ogende vrouw en ik zou zeker weten de taal moeten spreken. Anyway, ook al is het soms lastig, ik kan van deze momenten soms ook genieten.
Want als je vraagt waarom ik deze baan nou eigenlijk zo graag wilde en waarom ik er nu iedere dag van geniet: er werken hier mensen met veel kennis en ervaring met hart en ziel om een verschil te maken. Als we dit kunnen laten zien in Nederland, kunnen we meer geld inzamelen voor een auto, riksja, computer of ander transport- of communicatiemiddel voor een volgende pionier, die een verschil maakt.
