Na weken van gevloek en gezeur over het Koningslied was er vandaag, een dag voor de Kroningsdag, een geluid van optimisme en relativering. Het verlichtende geluid kwam uit één van de zes Caribische eilanden van ons Koninkrijk: Curaçao.
“We zingen het Koningslied uit volle borst. Er is een koor samengesteld uit alle wijken en groepen van het eiland, zodat je de verbondenheid ook echt kunt voelen,” aldus voorzitter Herman George van het Nationale Comité Inhuldiging Curaçao. Gevraagd naar de felle kritiek in Nederland op het Koningslied reageert hij opgetogen: “Wij dansen op alles, let maar op; er zal gedanst worden!” Beelden van honderden schoolkinderen die onder een stralend zonnetje de teksten van het Koningslied oefenen illustreren zijn woorden.
Guilty pleasure
Toegegeven. Het was genieten. Het volgen van het nationale Koningslied-debat kan ik toevoegen aan mijn rijtje van guilty pleasures. Het gehoon, de verwijten en de ‘bekende’ handen die in spreekwoordelijke onschuld werden gewassen. Voor de ogen van ‘de man op straat’ ontrolde zich een verhaallijn met een drama-gehalte waar de gemiddelde soap in Latijns Amerika stinkend jaloers op zou zijn. Waarna een periode van antropologische analyses, opiniestukken en columns volgde. Het moge duidelijk zijn dat het Koningslied nu al groter is dan onszelf. Het heeft een mythische proportie bereikt. Ik voeg mij dan ook vol enthousiasme bij de pogingen om het volksgericht tegen het Koningslied te ‘duiden’.
Hét Koningslied bestaat niet
Graag neem ik u mee naar 29 september 2007. Samen met een divers groepje generatiegenoten was ik door Forum (Instituut voor Multiculturele Vraagstukken) uitgenodigd om de presentatie van het WRR-Rapport Identificatie met Nederland bij te wonen. Prinses Máxima belichtte op eigen wijze, in lijn met de uitkomsten van het onderzoek, het beladen thema ‘Nederlandse identiteit’. Wat door de aanwezige gasten als een volstrekt normale en academisch verantwoorde uitspraak werd beschouwd, zou al snel op pijnlijke wijze de grenzen van haar koninklijke spreekvrijheid markeren. In de speech was onze toekomstige koningin die grens namelijk over gegaan. Ze tornde aan ons Nederlanderschap door te beweren dat dé Nederlander niet bestaat, want ‘Nederland is veel te veelzijdig om in één cliché te vatten’. Het fascinerende is dat Máxima door de ophef rondom het Koningslied, zes jaar na de roemruchte speech, gelijk krijgt. Het is niet alleen een kwestie van smaak, de poging tot een nationaal lied raakte een gevoelige snaar van onze collectieve identiteitscrisis. Nederlanders willen inderdaad niet in een cliché of lied worden samengevat. En al zeker niet in een lied wat samenhangt van clichés. Hét Koningslied bestaat niet. Maar dé Nederlander bestaat dus ook niet.
