In het voorjaar van 2003 belandde ik, midden in de nacht, onverwachts in het ziekenhuis. Het was rustig, iedereen sliep. Ik had pijn, maar de nachtzuster stelde mij gerust en gaf me een pijnstiller. Ik viel in slaap. Maar toen ik midden in de nacht wakker werd en mijn benen niet voelde, raakte ik in paniek. Ik drukte op de bel. Er gebeurde minutenlang niets. Waar was de zuster? Het wachten duurde eindeloos lang, maar ze kwam.
Schaarste
Onlangs moest ik ineens weer aan dit voorval denken. Ik zat in een vergaderzaal in Genève met ruim honderd andere deelnemers te praten over zorgpersoneel. Er is wereldwijd een tekort van 7,2 miljoen gezondheidswerkers. Als we nu niets doen, loopt het tekort de komende decennia op tot 12,9 miljoen. Ik herinnerde me mijn paniek in die eenzame nacht twaalf jaar geleden en herleefde de opluchting die ik voelde toen ik de zorg kreeg die ik nodig had. Ik had geluk. Dat is niet vanzelfsprekend. Eén op de zeven mensen zal nooit een zorgverlener zien. Zij wachten tevergeefs op medische hulp.
Wemos organiseerde een sessie over de Global Code of Practice (‘de Code’) voor internationale werving en migratie van zorgpersoneel tijdens de World Health Assembly in Genève.
De bewuste vergadersessie in Genève vond plaats tijdens de World Health Assembly, de jaarvergadering van de lidstaten van de Wereldgezondheidsorganisatie. Er staan prangende mondiale gezondheidsuitdagingen op de agenda, zoals overgewicht, het beteugelen van virusuitbraken en het tekort aan zorgpersoneel. Door de ebolacrisis staat die laatste weer volop in de aandacht. Gelukkig.
Het mondiale tekort aan zorgpersoneel kost mensenlevens
Slechts 1 arts aanwezig
Het is cruciaal dat er wereldwijd wordt geïnvesteerd in voldoende zorgpersoneel. Het mondiale tekort kost mensenlevens. In landen met zwakke gezondheidsstelsels zijn vaak onvoldoende gezondheidswerkers aanwezig. Dat ondermijnt de slagkracht van een land om een gevaarlijk virus adequaat te kunnen bestrijden. Ook is gewone basiszorg voor de bevolking vaak afwezig. Zo heeft Liberia slechts één arts en drie verpleegkundigen/vroedvrouwen per 10.000 inwoners beschikbaar. Dit is ver onder het internationaal vastgestelde essentiële minimum aantal gezondheidswerkers van 23 per 10.000 inwoners.
Iedere overheid kan bijdragen aan de oplossing van het tekort, ook Nederland. Dat kan via het budget voor ontwikkelingssamenwerking door geld beschikbaar te stellen voor landen die hun zorgstelsels willen versterken. Op die manier kan personeel worden opgeleid en betaald.
Werven uit het buitenland
Daarnaast is er een belangrijke rol weggelegd voor (rijke) landen om geen zorgpersoneel te werven uit landen met een tekort. Dat gebeurt nog steeds, terwijl er in 2010 internationale afspraken over zijn gemaakt. Die zijn gebundeld in een gedragscode (de Code on International Recruitment of Health Personnel).
Duitsland heeft inmiddels besloten geen zorgpersoneel meer te werven uit landen met een personeelstekort
De Code heeft als belangrijkste doel om de migratie van zorgpersoneel tussen landen eerlijker te laten verlopen. Migratie is van alle tijden, maar als het om zorgpersoneel gaat, moeten we alert blijven op de negatieve gevolgen. Vaak zijn het de lage-inkomenslanden die veel zorgpersoneel naar andere landen zien vertrekken. Duitsland heeft inmiddels besloten geen zorgpersoneel meer te werven uit landen met een personeelstekort. Daarmee wil het land voorkomen dat de slagkracht van een land om een gevaarlijk virus te bestrijden wordt ondermijnd. Immers, als het niet lukt om een virusuitbraak in bijvoorbeeld West-Afrika te beteugelen is dat ter plekke dramatisch (denk aan ebola), maar vormt het tegelijkertijd een bedreiging voor de mondiale volksgezondheid; daar én hier.
Aanpak tekorten
De Code adviseert landen ook om arbeidstekorten aan te pakken door meer zorgwerkers op te leiden en om maatregelen te nemen voor het behoud van zorgpersoneel. Ierland heeft dit advies ter harte genomen. Zij onderzocht hoeveel artsen en verpleegkundigen ze moet opleiden om zelfvoorzienend te worden. In Nederland is door de Commissie Kaljouw onderzocht hoe de bevolking er in 2030 uitziet, wat de belangrijkste aandoeningen van dat moment zullen zijn en de daarvoor benodigde zorgverleners.
Ik zal gauw eens langsgaan in Den Haag, want er is ook een rol voor het Ministerie van Buitenlandse Zaken weggelegd
Dat de Code nuttig is, staat vast. De toepassing van de Code gaat in sommige regio’s (waaronder EU) goed; in andere continenten kan het nog beter. Veel wervingsbureaus weten nog niet van het bestaan van de Code. Ook zijn er nog steeds rijke landen die personeel blijven aantrekken uit landen met een tekort aan personeel. Ik ben blij dat er in de vergadersessie in Genève nadrukkelijk wordt gesteld dat er veel meer mensen over de Code moeten horen. Alleen als overheden en ‘recruiters’ weten wat erin staat, kunnen ze ernaar handelen. In Nederland pleit Stichting Wemos al jaren voor strikte naleving van de Code. Als aanspreekpunt kiest zij ziekenhuizen, wervingsbureaus, vakbonden en natuurlijk het ministerie van VWS. Die laatste moet zorgen voor verantwoord zorgpersoneelsbeleid in eigen land zodat we geen personeel uit landen met een tekort aantrekken.
Ploumen in actie
Bij de vergadersessie in Genève was helaas niemand van ons ministerie van Buitenlandse Zaken aanwezig. Ik zal gauw eens langsgaan in Den Haag want er is ook een rol voor dit ministerie weggelegd. Bij de ebolacrisis zond minister Ploumen via het noodhulpprogramma laboranten uit om ter plekke te helpen. Nu is het cruciaal haar ministerie te bewegen om structurele hulp te bieden om zorgstelsels elders in de wereld te versterken. Dat kan de minister doen via het thematische speerpuntprogramma van haar ministerie. Investeren in scholing van voldoende zorgpersoneel vormt daar een belangrijk onderdeel van. Dat helpt patiënten dáár en beschermt ook ons hier. Daar wordt íedereen beter van!
[[{“fid”:”36878″,”view_mode”:”default”,”fields”:{“format”:”default”,”field_file_image_alt_text[und][0][value]”:”Neem een abonnement op OneWorld”,”field_file_image_title_text[und][0][value]”:”Neem een abonnement op OneWorld”},”type”:”media”,”attributes”:{“alt”:”Neem een abonnement op OneWorld”,”title”:”Neem een abonnement op OneWorld”,”style”:”height:72px; width:581px”,”class”:”file-default media-element”}}]]
