Je zou haar willen zeggen te stoppen met grijnzen. Begrijpt ze dan niet dat ze het er alleen maar erger op maakt? Terwijl de verdachte luistert naar de uitspraak van Hoofdmagistraat Demi-Ajayi verdwijnt de glimlach, die lijkt te spotten met de wereld, geen moment van haar lippen. Misschien is ze een van die mensen die een hautaine uitdrukking op hun gezicht hebben gebeiteld. En misschien is de oudere vrouw (ze is eind zestig) werkelijk niet onder de indruk van het justitiële proces en kan het haar niet schelen of de rechter haar schuldig verklaart aan de mishandeling die een man in het ziekenhuis deed belanden en waarvan nu nog de littekens op zijn hoofd te zien zijn.
Elf jaar later
Je kunt haar nauwelijks kwalijk nemen dat ze het rechtssysteem niet al te serieus neemt. Haar zaak waarin de rechter deze woensdag in Ebute-Metta, het oude hart van Lagos, uitspraak doet, stamt uit November 2002. Destijds leefden de twee andere verdachten nog, die eveneens van de mishandeling waren beschuldigd. Met zijn drieën brachten ze op een zaterdagochtend een gewelddadig bezoek aan het huis van het slachtoffer in een doodlopende straat in Lagos. Elf jaar later is er nog maar een van de drie verdachten in leven om het vonnis te kunnen aanhoren.
De vrouw was niet degene die de ijzeren staven gebruikte om de man af te ranselen. Volgens het slachtoffer en zijn vrouw gaf de inmiddels gepensioneerde verdachte haar inmiddels overleden compagnons aanwijzigingen hiertoe. Het slachtoffer zat thuis aan zijn ontbijt toen er aan de deur werd geklopt. Aanvankelijk opende zijn vrouw, maar toen ze de twee mannen met ijzeren staven zag, duwde ze de deur weer dicht en schoof de grendel ervoor. “Ga door de achtertuin!” moedigde de oudere vrouw een van haar helpers toen aan, terwijl ze de ander aanspoorde de deur te forceren. Ze heeft de wapens misschien niet gehanteerd, maar de rechter is ervan overtuigd dat zij het brein was achter de mishandeling.
Ongeloofwaardig
De foto’s van het slachtoffer na het gewelddadige voorval en de verklaring van de arts laten er geen twijfel over bestaan, oordeelt Demi-Ajayi. Zijn geblokte, met bloed doordrenkte overhemd en de gapende wond bovenop zijn hoofd bewijzen dat de man was mishandeld, zegt ze, zo de halfbakken theorie van de verdediging verwerpend dat hij zichzelf de wonden zou hebben toegebracht. Alle getuigenissen van de aanklager, inclusief die van de politie-agent die de verklaring van het slachtoffer opnam terwijl hij nog droop van het bloed, wijzen in de richting van de oudere vrouw als degene die de aanval “opwekte en aanmoedigde”, verklaart de Hoofdmagistraat. Ze gelooft niets van het alibi van de vrouw: de verdachte verklaart dat ze op school was – ze werkte destijds voor de Universiteit van Lagos – op het tijdstip van de mishandeling, maar ze liet na dit te melden toen ze elf jaar geleden door de politie werd ondervraagd. De rechter vindt de verdediging “zwak, rammelend, inconsistent en ongeloofwaardig”.
Erfenis
Waar al dit geweld nou om draaide? Zoals zo vaak in de Magistrale Rechtbank, blijkt het een familieruzie om een erfenis te betreffen. De vader van het slachtoffer had negentien kinderen van verscheidene vrouwen, en toen hij overleed, brak er onenigheid uit. Het slachtoffer eiste het huis waarin hij woonde op als eigendom, en zijn halfbroers beweerden dat ze nooit iets zagen van de huur die het slachtoffer inde van hun vaders onroerend goed. In 1996 al sleepten zijn halfbroers hem daarom voor de rechter.
Zes jaar later was de zaak nog steeds onder de rechter. Dat veroorzaakte wellicht de frustratie die de twee inmiddels overleden mannen (halfbroers van het slachtoffer) en de oudere vrouw (familie van hen) ertoe bracht het recht in eigen hand te nemen. De verdediging brengt de erfeniskwestie tenminste meermaals aan de orde. Dat bevestigde voor de rechter enkel dat de verdachte een appeltje te schillen had met het slachtoffer: het rechtvaardigde de bloedige aanval op geen enkele manier.
Geen berouw
Een ongebruikelijke stilte daalt neer in de rechtszaal als Demi-Ajayi haar vonnis voorleest en duidelijk wordt dat de verdachte schuldig zal worden bevonden. Je zou denken dat haar gezichtsuitdrukking zou veranderen als ze hoort dat ze wordt veroordeeld, maar ze fronst niet eens haar wenkbrauwen, tot ongenoegen van de rechter.
“Ze is een en al glimlach, ze lijkt geen berouw te hebben”. De rechter spreekt haar advocaat verwijtend toe. Hij pleitte de Hoofdmagistraat om een milde straf, verwijzend naar de hoge leeftijd van zijn cliënt. Demi-Ajayi veroordeelt de gepensioneerde vrouw tot een jaar gevangenisstraf of een boete van 20,000 naira (100 euro) en 72 uur werken voor de gemeenschap. De veroordeelde betaalt prompt en wordt diezelfde dag vrijgelaten.
De hoofdmagistraat is niet optimistisch over het effect van de veroordeling. “Ze is een oudere vrouw. Ze zou zich met dit soort praktijken niet moeten bezighouden, maar ik zie haar karakter op die leeftijd niet meer veranderen.”
Volg Femke op Twitter: @femkevanzeijl
